Σε ένα άκρως ρευστό πολιτικό πεδίο, που μπορεί να οδηγήσει σε εκλογές εντός του φθινοπώρου, ή το αργότερο τον Ιούνιο του 2016, καλείται να διαπραγματευτεί τη νέα δανειακή σύμβαση-μνημόνιο, ο πρωθυπουργός κ. Αλ. Τσίπρας μετά την ντε φάκτο διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, λόγω της ηχηρής διαφοροποίησης της Αριστερής Πλατφόρμας.
Ο κ. Τσίπρας, ήδη από την περασμένη Πέμπτη, διαχώρισε τη θέση του από τον κ. Π. Λαφαζάνη και τους 32, αναγνωρίζοντας πως, επί της ουσίας, ηγείται κυβέρνησης μειοψηφίας, η οποία είναι σε θέση να νομοθετεί –τουλάχιστον τα προαπαιτούμενα μέτρα– μόνο υπό την αίρεση της στήριξης από Ν.Δ., Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ, που πάντως έχουν δεσμευθεί ότι θα στηρίξουν εμπράκτως την προσπάθεια παραμονής της χώρας εντός Ευρωζώνης για όσο απαιτηθεί, χωρίς να θέτουν όρους και χρονοδιαγράμματα.
Ο πρωθυπουργός διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι οι όποιες πολιτικές πρωτοβουλίες αναλάβει αναφορικά με τον χρόνο των εκλογών θα έχουν ως ορόσημο την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους για τη νέα δανειακή σύμβαση, η οποία θα διαρκέσει, με βάση τη συμφωνία των Βρυξελλών, κατ’ ελάχιστον έναν μήνα. Ομως, νωρίτερα, ο κ. Τσίπρας θα πρέπει να περάσει έναν ακόμη μεγάλο «κάβο» εντός της Βουλής: την ψηφοφορία της Τετάρτης, με το δεύτερο κύμα προαπαιτούμενων, που θα περιλαμβάνει «επικίνδυνες» πολιτικά διατάξεις, για τους αγρότες, αλλά και μέσω του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Πρώτος στόχος, ως εκ τούτου, του Μεγάρου Μαξίμου είναι οι θετικές ψήφοι από ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝ.ΕΛ. να υπερβούν το πολιτικό και ηθικό όριο των 120 ψήφων στην επικείμενη ψηφοφορία, το οποίο θεωρείται το ελάχιστο για την έγκριση νομοσχεδίων και την επιβεβαίωση εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση. Σε διαφορετική περίπτωση, δεν πρέπει να αποκλειστεί ακόμη και το ενδεχόμενο συγκρότησης κυβέρνησης ειδικού σκοπού, με άλλο πρόσωπο ως πρωθυπουργό.
Πάντως, εάν ο κ. Τσίπρας υπερβεί τον σκόπελο της Τετάρτης, θα είναι σε θέση να οριστικοποιήσει τον πολιτικό του σχεδιασμό, επιλέγοντας, όπως προαναφέρθηκε, ο ίδιος μεταξύ δύο εναλλακτικών προτάσεων για τον χρόνο προσφυγής στις κάλπες. Εξάλλου, η Ν.Δ. –αλλά και το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ– έχουν καταστήσει σαφές πως είναι δική του ευθύνη να ολοκληρώσει και να υλοποιήσει τη συμφωνία με τους εταίρους, και, στο ορατό τουλάχιστον μέλλον, δεν εξετάζουν «επιθετικές» πολιτικές κινήσεις, όπως η κατάθεση πρότασης μομφής.
Οι δύο εκδοχές
Το πρώτο και επικρατέστερο σενάριο τοποθετεί τις εκλογές το φθινόπωρο, αφού θα έχει ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση εφαρμογής του νέου προγράμματος από την τρόικα και θα έχει ξεκινήσει η συζήτηση για ελάφρυνση του χρέους. Ο κ. Αλ. Τσίπρας θα διεκδικήσει την ανανέωση της λαϊκής εντολής, χωρίς, βεβαίως, την Αριστερή Πλατφόρμα. Μάλιστα, πληροφορίες αναφέρουν πως ο πρωθυπουργός έχει αποφασίσει να εκκαθαρίσει το εσωκομματικό τοπίο άμεσα, δηλαδή αμέσως μετά την ψήφιση του δεύτερου σκέλους των προαπαιτούμενων, την προσεχή Τετάρτη. Οι εισηγητές της συγκεκριμένης «φόρμουλας» σημειώνουν πως ο κ. Τσίπρας θα πρέπει να κριθεί στις κάλπες πριν υλοποιήσει τον κύριο όγκο της συμφωνίας, καθώς εξελέγη πρωθυπουργός με εντελώς διαφορετική εντολή, στην αναμέτρηση της 25ης Ιανουαρίου.
Μειοψηφική μεταξύ των υποστηρικτών του πρωθυπουργού είναι η άποψη πως οι εκλογές μπορούν να καθυστερήσουν ακόμη και μέχρι τον Ιούνιο, υπό την αίρεση, βεβαίως, ότι θα υπάρξει συναίνεση της αντιπολίτευσης, που εκ των πραγμάτων κρατάει, σε μεγάλο βαθμό πλέον, τα κλειδιά παραμονής της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. στην εξουσία. Οσοι αντιτίθενται στην προοπτική εκλογών το φθινόπωρο επικαλούνται την ανάγκη της κατ’ ελάχιστον σταθεροποίησης της οικονομίας μετά το διπλό σοκ των capital controls και των επερχόμενων υφεσιακών μέτρων. Επίσης, επισημαίνουν πως θα δοθεί στον κ. Τσίπρα ο χρόνος να περάσει το τεστ της κυβερνησιμότητας, καθώς από τις εκλογές μέχρι και τα τέλη Αυγούστου, τουλάχιστον, όλη η προσοχή του ήταν και θα είναι στραμμένη στη διαπραγμάτευση. Σημειώνεται, τέλος, ότι η εν εξελίξει «στροφή» του πρωθυπουργού στον ρεαλισμό και η υιοθέτηση του προτάγματος παραμονής στην Ευρωζώνη εξασθενεί τα σενάρια περί δημιουργίας ευρωπαϊκού μετώπου στις επόμενες εκλογές, όποτε και εάν τελικώς πραγματοποιηθούν.
Το χρονοδιάγραμμα
Το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών το φθινόπωρο προκαλεί ανησυχία στις Βρυξέλλες, εξαιτίας των επιπλοκών που θα μπορούσε να προκαλέσει. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει συμφωνηθεί, οι διαπραγματεύσεις για το νέο Μνημόνιο πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί το αργότερο έως τα μέσα Αυγούστου, ώστε να εγκριθεί το νέο δάνειο από το ελληνικό και τα άλλα κοινοβούλια των κρατών-μελών και να καταβληθεί η πρώτη δόση έως τις 20 Αυγούστου για να πληρωθεί στην ΕΚΤ ομόλογο 3,2 δισ. ευρώ. Τυχόν αθέτηση πληρωμής στην ΕΚΤ θα έχει τεράστιες συνέπειες.
Οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης συναντούν ισχυρές αντιδράσεις στα κοινοβούλια και την κοινή γνώμη τους, στην προσπάθεια να πείσουν την έγκριση ενός τρίτου δανείου προς την Ελλάδα. Το γεγονός ότι ο κ. Τσίπρας επαναλαμβάνει συνεχώς πως διαφωνεί με τη συμφωνία που προ ημερών αποδέχθηκε δυσχεραίνει το έργο τους. Αν, επιπλέον, διαφανεί ότι η Ελλάδα δύο μήνες μετά την έγκριση του δανείου θα εισέλθει και πάλι σε κατάσταση πολιτικής αβεβαιότητας, αυξάνοντας τις πιθανότητες να μην υλοποιηθεί το Μνημόνιο, τότε οι αντιδράσεις στα κράτη-μέλη θα ενισχυθούν.
Το σκηνικό θα θυμίζει το 2012, όταν πολλοί από τους εταίρους ζητούσαν να υπογράψει και ο κ. Σαμαράς το Μνημόνιο που είχε συμφωνήσει ο κ. Παπαδήμος. Με τη διαφορά ότι τώρα η αναξιοπιστία της χώρας είναι απόλυτη, και οι υποστηρικτές του Grexit πολύ περισσότεροι. Σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, το ενδεχόμενο ενός νέου κύκλου πολιτικής αβεβαιότητας τον Οκτώβριο θα μπορούσε ακόμη και να μπλοκάρει τη συμφωνία για το δάνειο αν η Αθήνα δεν δώσει επαρκείς εγγυήσεις για την εφαρμογή του Μνημονίου.
Το βέβαιο είναι πως δεν θα επιτρέψει την έναρξη των συζητήσεων για την ελάφρυνση του χρέους. Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης προβλέπει ότι οι συζητήσεις για το χρέος θα ξεκινήσουν αμέσως μετά την πρώτη επιτυχή αξιολόγηση υλοποίησης του Μνημονίου από την τρόικα, η οποία εκτιμάται ότι θα γίνει το νωρίτερο τον Οκτώβριο. Εάν η Ελλάδα έχει εμπλακεί ή ετοιμάζεται να εμπλακεί σε μια προεκλογική αντιπαράθεση, οι πιθανότητες εφαρμογής των μέτρων του Μνημονίου είναι μηδενικές.