Σε κρίσιμη μεταβλητή, εκ των πραγμάτων, αναδεικνύεται η στάση που θα κρατήσουν οι εταίροι της χώρας από εδώ και στο εξής, αρχής γενομένης από το χθεσινό Eurogroup. Πρώτο θέμα της συνεδρίασης ήταν το αν και κατά πόσο θα δοθεί δάνειο-γέφυρα στην Ελλάδα -όπως υποστήριζε η Γερμανία- ή κανονικά πρόγραμμα μέσω του ESM. «Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στην ελληνική Βουλή δεν διευκολύνει τη συζήτηση στο Eurogroup», έλεγε Ευρωπαίος αξιωματούχος στη «Κ», λίγο πριν από την έναρξη της συνεδρίασης, καθώς η αίσθηση ήταν πως η κυβέρνηση βγήκε ιδιαίτερα αποδυναμωμένη.
Οι θεσμοί ήθελαν η Ελλάδα να ξεκινήσει με πρόγραμμα του ESΜ κανονικά, αλλά η γερμανική αντίσταση αναμενόταν σοβαρή και ενδεχομένως ενισχυμένη και από αλλά κράτη-μέλη, όπως προέβλεπε ο ίδιος αξιωματούχος.
Το επόμενο ζητούμενο ήταν το ύψος της δόσης που θα δινόταν στη Ελλάδα μετά τη χθεσινή ψήφιση των προαπαιτουμένων αλλά και οι δόσεις που θα ακολουθήσουν. Επίσημα, η δόση θα αποφασιστεί στο διοικητικό συμβούλιο του ESΜ την Τετάρτη όταν θα έχουν τελειώσει οι ψηφοφορίες και στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κοινοβούλια, αλλά στο Eurogroup θα γινόταν η πρώτη συζήτηση. Σημαντικός αναμένεται και ο ρόλος του ΔΝΤ και κατά πόσο η συμμετοχή του στο πρόγραμμα μετά την πρώτη αξιολόγηση (που αναμένεται τέλος Οκτωβρίου) και όταν θα συζητηθεί και το θέμα τη ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους είναι αρκετή τουλάχιστον για το Βερολίνο. Το ΔΝΤ έχει διαμηνύσει ότι δεν θα μπορούσε να συμμετάσχει σε νέο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς ελάφρυνση του χρέους μέσω επέκτασης της ωρίμανσης των ομολόγων, κάτι το οποίο έχει συμφωνηθεί ότι θα συζητηθεί μετά την πρώτη αξιολόγηση. Στο Εurogroup θα φαινόταν κατά πόσο η γερμανική πλευρά είναι σύμφωνη με αυτή τη στάση του ΔΝΤ.
Το γεγονός ότι δεν αποτελούσε τυπική διαδικασία η επικύρωση του νέου μνημονίου από την Ευρωζώνη φάνηκε όταν αποφασίστηκε ότι το χθεσινό Eurogroup θα συνεδρίαζε με φυσική παρουσία και όχι μέσω τηλεδιάσκεψης. Ετσι, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης προσέρχονταν χθες στο Eurogroup με όλα τα ενδεχόμενα να είναι ανοιχτά. Τρία ήταν τα βασικά σενάρια που επεξεργάζονταν οι εκπρόσωποι των υπουργείων Οικονομικών της Ευρωζώνης πριν από τη χθεσινή συνεδρίαση:
1. Το σενάριο της κυβέρνησης: Προέβλεπε ότι εγκρίνεται το νέο πρόγραμμα και εκταμιεύεται η πρώτη δόση του νέου δανείου έως τις 19 Αυγούστου. Ακόμα όμως και έτσι, το ύψος της δόσης ήταν στον αέρα. Η κυβέρνηση ζητούσε 25 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 3 δισ. ευρώ αφορούσαν την αποπληρωμή μέρους των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους προμηθευτές του. Υπήρχαν εισηγήσεις, όμως, η δόση αυτή να μην ξεπερνά τα 23 δισ. ευρώ, μειώνοντας ουσιαστικά το διαθέσιμο ποσό για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων χρεών.
2. Το σενάριο των «σκληρών»: Με τη Γερμανία να το υποστηρίζει σθεναρά, οι «σκληροί» της Ευρωζώνης ήθελαν να μην εγκριθεί το πρόγραμμα, ώστε να δοθεί περισσότερος χρόνος για διαπραγματεύσεις και να αναληφθούν περισσότερες δεσμεύσεις από την Αθήνα. Σε αυτό το ενδεχόμενο θα παρεχόταν δάνειο-γέφυρα έως τις 19 Αυγούστου (ήταν έτοιμα τα σχετικά έγγραφα), το οποίο θα κάλυπτε την αποπληρωμή των ομολόγων της ΕΚΤ που λήγουν στις 20 του μήνα και άλλες υποχρεώσεις της χώρας.
3. Το ενδιάμεσο σενάριο: Να εγκριθεί το πρόγραμμα, αλλά η δόση των 25 δισ. ευρώ που ζητούσε η Αθήνα να σπάσει σε υποδόσεις, οι οποίες θα εκταμιευθούν υπό την προϋπόθεση εφαρμογής νέων προαπαιτούμενων μέτρων.
Λίγο πριν ξεκινήσει το χθεσινό Eurogroup, ο πρόεδρός του Γερούν Ντάισελμπλουμ, χαιρέτισε την έγκριση της συμφωνίας από το ελληνικό κοινοβούλιο και χαρακτήρισε τις διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού «πιο εποικοδομητικές».
«Θεωρούμε ενθαρρυντική την τελεσίδικη ψήφο του ελληνικού κοινοβουλίου το πρωί και έχουμε την πεποίθηση ότι ένα θετικό αποτέλεσμα είναι απολύτως εφικτό σήμερα» κατά τη συνεδρίαση του Eurogroup, δήλωσε επίσης μία εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Στο Βερολίνο
Ο υφυπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Γενς Σπαν, ήταν ο μόνος κυβερνητικός αξιωματούχος της γερμανικής κυβέρνησης που εκφράσθηκε δημόσια την ημέρα της συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας και των θεσμών: «Χρειαζόμαστε μια συμφωνία που να αντέχει σε βάθος τριετίας και να δημιουργεί τη βάση για την Ελλάδα ώστε να αναπτυχθεί», είπε ο Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός.
Στα τέλη Ιουλίου, λίγο μετά την προηγούμενη ψηφοφορία στη γερμανική Βουλή, ο κ. Σπαν είχε απαντήσει σε ερώτηση του Γιούργκεν Σάραζιν (Πράσινοι) για την ιδέα του πολιτικού του προϊσταμένου, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σχετικά με προσωρινό Grexit. «Η πρόταση δεν αποτελούσε πρόταση προς το Eurogroup και δεν παρουσιάσθηκε σε συνεδρίασή του», είπε ο κ. Σπαν. «Χρησίμευσε για μια εσωτερική προετοιμασία του Eurogroup, καθώς και σε ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των συμμετεχόντων».
Το έγγραφο είχε συνταχθεί την ίδια ημέρα (10 Ιουλίου 2015) και «απεικόνιζε δυνατότητες» (Optionen) για την εξέλιξη των συζητήσεων. «Στη συνεδρίαση του Eurogroup της 13ης Ιουλίου» θυμίζει ο κ. Σπαν στην απάντησή του στη γερμανική Βουλή, που είναι στην κατοχή της «Κ», εξετάσθηκε η χρηματοδότηση-γέφυρα στο πλαίσιο μιας φράσης-κλειδιού που ειπώθηκε στη Σύνοδο Κορυφής: «Οι κίνδυνοι μιας μη ταχείας ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων αναλαμβάνονται καθ’ ολοκληρίαν από την Ελλάδα».
Αυτή ήταν λοιπόν η βούληση του Βερολίνου στις 29 Ιουλίου όταν ο υφυπουργός Γ. Σπαν απαντούσε στη Βουλή. Ταυτόχρονα, o κ. Σόιμπλε, στην επιστολή του προς την Ολομέλεια της γερμανικής Βουλής πριν από έναν μήνα, κατά την ψηφοφορία για την έναρξη των διαπραγματεύσεων αμέσως μετά τη Σύνοδο Κορυφής της 12ης Ιουλίου, διαβεβαίωνε ότι «η πρώτη εκταμίευση θα γίνει στα μέσα Αυγούστου». Εχει αλλάξει κάτι από τότε;