«Εκπτώσεις» στην εφαρμογή του Μνημονίου και κυρίως στον όγκο των δημοσιονομικών μέτρων, στο ασφαλιστικό, στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων των νοικοκυριών και στις εργασιακές σχέσεις θα επιδιώξει η κυβέρνηση κατά την ουσιαστική φάση της αξιολόγησης που αρχίζει αυτή την εβδομάδα.
Εκτός απροόπτου, την Τρίτη θα έρθουν στην Αθήνα οι επικεφαλής των θεσμών προκειμένου να ενημερωθούν για την πορεία υλοποίησης των προαπαιτουμένων για τη δόση και την εξέλιξη της αξιολόγησης σε τεχνικό επίπεδο. Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του ΔΝΤ και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) θα μείνουν στην Αθήνα τρεις ημέρες.
Σε πέντε θέματα
Κατά τη διάρκεια των επαφών που θα έχουν με την ελληνική πλευρά, η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει την αναπροσαρμογή προβλέψεων του μνημονίου ή, όπως κομψά το έθεσε ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, θα ζητήσει από τους εκπροσώπους των θεσμών να δείξουν ευελιξία σε κάποια θέματα. Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτά είναι:
1. Αλλαγές στο σχέδιο του προϋπολογισμού του 2016. Η ελληνική πλευρά βάσιμα υποστηρίζει ότι η ύφεση το 2015 και το 2016 θα είναι τελικά μικρότερη απ’ όσο εκτιμόταν στο Μνημόνιο και συνεπώς απαιτούνται λιγότερα μέτρα για να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Υπ’ αυτήν την έννοια θα μπορούσαν να μην εφαρμοστούν κάποια μέτρα, χωρίς να απαιτούνται ισοδύναμα. Τέτοια μέτρα είναι πολλά, από τη νέα κλίμακα για τη φορολογία των ενοικίων και τον ΦΠΑ στην εκπαίδευση έως τη φορολογία των αγροτών και τις περικοπές στις συντάξεις. Οι θεσμοί είχαν βολιδοσκοπηθεί γι’ αυτό το θέμα πριν από τις εκλογές από τον τότε υπηρεσιακό υπουργό Οικονομικών Γιώργο Χουλιαράκη, ώστε να αλλάξει το μακροοικονομικό σενάριο ήδη από το προσχέδιο του προϋπολογισμού. Τότε η απάντηση ήταν αρνητική, αλλά άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο να εξετασθεί το θέμα στη διάρκεια της αξιολόγησης και εν όψει της κατάθεσης του τελικού σχεδίου.
2. Στο ασφαλιστικό η κυβέρνηση επιδιώκει να ενσωματώσει σε μια μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση (το περίγραμμα της οποίας έδωσε το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών) μέτρα που προβλέπονται ρητώς στο Μνημόνιο, όπως η αύξηση των εισφορών στον ΟΓΑ και στον ΟΑΕΕ, οι ενοποιήσεις ασφαλιστικών ταμείων κ.λπ. Θα πρέπει κατ’ αρχάς να πείσει τους θεσμούς γι’ αυτό, κάτι που απ’ ό,τι φαίνεται δεν είναι δύσκολο. Στη συνέχεια θα πρέπει να τεκμηριώσει ότι με τη μεταρρύθμιση που προτείνει επιτυγχάνεται ο δημοσιονομικός στόχος για μείωση των δαπανών 1% του ΑΕΠ το 2016. Τέλος, θα πρέπει να πείσει για τεχνικές παραμέτρους της μεταρρύθμισης.
3. Τα «κόκκινα» δάνεια. Η κυβέρνηση επιδιώκει να εξαιρεθεί από πλειστηριασμούς η πρώτη κατοικία, όπως και να αποτραπεί η πώληση «κόκκινων» στεγαστικών δανείων σε distress funds. Η προσέγγιση της τρόικας είναι εντελώς διαφορετική.
4. Στα εργασιακά η Αθήνα προσπαθεί να αποφύγει την άρση των περιορισμών στις απολύσεις και να πετύχει την αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Ακόμη και με την αρωγή του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να πείσει τους θεσμούς για πολιτικά επώδυνους συμβιβασμούς.
5. Το χρονοδιάγραμμα είναι ένας παράγοντας που αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική θέση της κυβέρνησης. Οχι τόσο το χρονοδιάγραμμα που έθετε το Μνημόνιο για τα μέτρα, όσο αυτό που θέτουν οι αγορές για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης είχαν συνδέσει την ολοκλήρωση της αξιολόγησης με την καταβολή των 15 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση. Τα χρήματα αυτά πρέπει να είναι διαθέσιμα στις 15 Νοεμβρίου το αργότερο, ώστε να ξεκινήσουν οι αυξήσεις κεφαλαίου. Αν τα κεφάλαια δεν είναι διαθέσιμα, αλλά τελούν υπό την αίρεση της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, είναι προφανές ότι δύσκολα ιδιώτες επενδυτές θα αναλάβουν το ρίσκο της συμμετοχής.
Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι πιθανότητες να κλείσει η αξιολόγηση μέχρι τα μέσα του επόμενου μήνα δεν είναι πολλές. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι ζήτησε από τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης, στο τελευταίο Eurogroup, να απεμπλακεί η ανακεφαλαιοποίηση από το σύνολο της αξιολόγησης και να περιορισθεί μόνο στα προαπαιτούμενα που έχουν σχέση με τον τραπεζικό τομέα. Με την άποψη αυτή συμφωνεί η Κομισιόν. Η Αθήνα το επιδιώκει επίσης, για να διαπραγματευθεί χωρίς την απειλή του «κουρέματος» καταθέσεων. Το Eurogroup επιφυλάχθηκε, καθώς η Γερμανία και οι συνοδοιπόροι της θέλουν να κρατήσουν όσο είναι δυνατόν το «χαρτί» των τραπεζών για να ασκήσουν πίεση στην Αθήνα.