Την ώρα που η κυβέρνηση δίνει την εντύπωση ότι έχει βάλει τις μηχανές να δουλεύουν στο φουλ για να ολοκληρώσει την αξιολόγηση όσο το δυνατόν ταχύτερα, οι πιστωτές στέλνουν το μήνυμα ότι σε λίγες ημέρες ξεκινάει μια μακρά διαπραγμάτευση, την οποία δεν βλέπουν να κλείνει πριν από τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο, στην καλύτερη περίπτωση.
«Ας είμαστε ρεαλιστές, η αξιολόγηση δεν θα διαρκέσει εβδομάδες, αλλά μήνες», είπε ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ. Και βάζοντας ακόμη μία πινελιά στη «ρεαλιστική» εικόνα που επιθυμούν πολλές κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, δήλωσε ότι κατά την εκτίμησή του το ΔΝΤ θα συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα και μάλιστα με δάνειο. «Προφανώς θέλουν να δηλώσουν πως δεν υπάρχει πρόθεση συμβιβασμού από την πλευρά τους. Οτι είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν τον χρόνο, και τις συνέπειες που έχει, ως μέσον πίεσης. Ετσι είναι κάθε διαπραγμάτευση», λέει στέλεχος της κυβέρνησης που εμπλέκεται στις διαβουλεύσεις με τους θεσμούς.
Αν και η Αθήνα δεν είναι η μόνη που θέλει να κλείσει γρήγορα και κατά το δυνατόν αναίμακτα η διαπραγμάτευση, οι λόγοι για να καθυστερήσει είναι αρκετοί και σημαντικοί:
1. Εκκρεμούν περί τις 200 ενέργειες που πρέπει να ολοκληρωθούν. Μέχρι τώρα, η κυβέρνηση υλοποιεί μόνο τις προαπαιτούμενες δράσεις για την καταβολή των δόσεων, αλλά με το μνημόνιο έχει αναλάβει κι άλλες δεσμεύσεις που πρέπει να εφαρμοστούν για να κλείσει η αξιολόγηση. Προφανώς, οι πιο δύσκολες από αυτές τις εκκρεμείς υποθέσεις μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού: ασφαλιστικό, δημοσιονομικά μέτρα, Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, νέο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων και «κόκκινα» δάνεια.
2. Ο καθορισμός του ρόλου του ΔΝΤ, με τρόπο που θα ικανοποιεί τόσο το Ταμείο όσο και τις κυβερνήσεις, όπως αυτή του Βερολίνου, που έχουν αναγάγει σε μείζον ζήτημα τη συμμετοχή του.
Η διαπραγμάτευση κυρίως για το ασφαλιστικό, αλλά και για τα δημοσιονομικά μέτρα της τριετίας, θα επηρεαστεί καθοριστικά από τον ρόλο του ΔΝΤ. Αν παραμείνει το Ταμείο στο πρόγραμμα με χρηματοδοτική συνδρομή, έστω και συμβολική, αυτό σημαίνει ότι θα αποπληρωθεί το 2027 αντί του 2023, που είναι η τελευταία δόση για όσα έχει δώσει έως σήμερα. Προκειμένου να διασφαλίσει την απρόσκοπτη αποπληρωμή του δανείου του, θα απαιτήσει υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα. Και δεδομένου ότι η μεγαλύτερη πρωτογενής δαπάνη του κράτους είναι αυτή για συντάξεις, όλοι περιμένουν ότι η στάση του θα είναι ιδιαίτερα σκληρή σε αυτό το σημείο. Εξάλλου, το ΔΝΤ, αλλά και ο τότε επικεφαλής του κλιμακίου του Ρίσι Γκογιάλ, ήταν αυτό που έθεσε, το 2014, εκ νέου το θέμα της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του ασφαλιστικού, θεωρώντας ότι από το 2020 και μετά θα είχε και πάλι πρόβλημα. Η διαχείριση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, το 2015, επέσπευσε την εκδήλωση του προβλήματος ως δημοσιονομικού και, ως τέτοιο, επιχειρεί να το αντιμετωπίσει μέσω της αύξησης των εισφορών.
Η Κομισιόν δείχνει ανοχή στο προσωρινό «κουκούλωμα», καθώς θεωρεί ότι εάν η Αθήνα πιεστεί για μεγαλύτερα πρωτογενή πλεονάσματα, το ελληνικό ζήτημα θα οδηγηθεί και πάλι σε αδιέξοδο. Ετσι, κυβέρνηση και Ε.Ε. συμπίπτουν στην άποψη ότι το ΔΝΤ είτε θα πρέπει να αποχωρήσει –πράγμα εξαιρετικά δύσκολο– είτε να περιοριστεί σε ρόλο τεχνικού συμβούλου, ώστε να μην έχει ισχυρή θέση στη διαπραγμάτευση. Το πρόβλημα είναι πως η άποψη της Αθήνας δεν έχει καμία σημασία, ενώ και ο ρόλος της Κομισιόν στη λήψη των αποφάσεων έχει περιοριστεί. Οι αποφάσεις για όλα τα μείζονος σημασίας θέματα λαμβάνονται στο Eurogroup, δηλαδή από τις κυβερνήσεις.
Αυτός είναι ο λόγος που ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος πραγματοποιεί έναν γύρο επαφών με ομολόγους του. Ξεκίνησε την Παρασκευή από τον Ιταλό Πιερ Κάρλο Παντοάν και θα ολοκληρωθεί την Τρίτη και την Τετάρτη με τον Γ. Ντάισελμπλουμ και τον Β. Σόιμπλε. Ο κ. Τσακαλώτος θέλει να ενημερώσει απευθείας και όχι διά των θεσμών, αλλά και να αντιληφθεί ποιες είναι οι προθέσεις του καθενός ενόψει της αξιολόγησης. Το Βερολίνο και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θέλουν ισχυρή παρουσία του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, άρα πρέπει να ικανοποιήσουν κάποιες από τις απαιτήσεις του, αλλά απορρίπτουν την πρότασή του για τη διευθέτηση του χρέους, που προβλέπει 30ετή περίοδο χάριτος και 60 χρόνια περίοδο αποπληρωμής για τα δάνεια από την Ευρωζώνη.
Επί της ουσίας, παράλληλα με τη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με τους θεσμούς για την αξιολόγηση, θα διεξάγεται και μια άλλη μεταξύ των κρατών-μελών και του Ταμείου, σε μεγάλο βαθμό ερήμην της ελληνικής πλευράς. Στην Αθήνα υπάρχει προβληματισμός αλλά και ανησυχία για το ενδεχόμενο να βρεθούν αντιμέτωποι με ένα κοινό μέτωπο στελεχών του Ταμείου και κάποιων Ευρωπαίων που θέλουν να αποχωρήσει η Ελλάδα από το ευρώ. Βεβαίως, απέναντι σε αυτό το μέτωπο –αν υπάρξει– θα βρεθούν πολλοί άλλοι. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι θα διευκολύνουν την ελληνική κυβέρνηση να περάσει αβρόχοις ποσί την αξιολόγηση. Αυτή την εβδομάδα πρόκειται να έρθουν στην Αθήνα τα τεχνικά κλιμάκια, ενώ οι επικεφαλής αναμένονται μετά τις 20 του μήνα.