Η προσδοκία της ελληνικής κυβέρνησης ότι το κόστος από τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης θα λαμβανόταν υπόψη από την Ε.Ε., τόσο ως προς τον υπολογισμό του ελλείμματος όσο και ως προς την ελάφρυνση των όρων του μνημονίου, έχει διαψευστεί τουλάχιστον προς το παρόν. Και όχι μόνο λόγω της σκληρής στάσης του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά και γιατί τόσο στην Αθήνα όσο και στις Βρυξέλλες επικρατεί πλήρης σύγχυση. Παράλληλα, πριν κοπάσουν οι πανηγυρισμοί των δυτικών χωρών για τη συμφωνία Ε.Ε – Τουρκίας στο προσφυγικό, που θα ενίσχυε και την ευρωπαϊκή προοπτική της Αγκυρας, ο προβληματισμός έχει επανέλθει στις Βρυξέλλες, ενώ μέχρι στιγμής δεν έχει εκταμιευθεί ούτε ένα ευρώ από τα 3 δισ. που έχει υποσχεθεί η Ε.Ε.
Η επίσκεψη του αντιπροέδρου της Ε.Ε., Φρανς Τίμερμανς, την περασμένη Τρίτη στην Αγκυρα κατέληξε σε απόλυτη αποτυχία σύμφωνα με έγκυρες πηγές, καθώς η τουρκική κυβέρνηση δεν ανέλαβε καμία ουσιαστική δέσμευση για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών προς το Αιγαίο. Η ελληνική κυβέρνηση που συναίνεσε στο σχέδιο δράσης με την Τουρκία βρίσκεται σε αμηχανία αναμένοντας πρωτοβουλίες από το Βερολίνο. Ως προς τον πρώτο μεγάλο στόχο που έθεσε, σχετικά με την ανάγκη να επιδειχθεί γενικότερα ευελιξία στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας ως προς τις κρατικές δαπάνες που σχετίζονται με τη διαχείριση των προσφυγικών ροών, τα πράγματα είναι θολά. Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, τέθηκε σε συνεδρίαση του Coreper (μόνιμοι αντιπρόσωποι) ερώτημα σχετικά με το αν η συνεισφορά στο Ταμείο για την Τουρκία θα θεωρηθεί «δημοσιονομικά ουδέτερη» στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας. Η Επιτροπή απάντησε ότι θα αξιολογήσει τις συνεισφορές με τον ίδιο τρόπο που αναμένεται να αξιολογήσει τις κρατικές δαπάνες για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών, κάτι που ουσιαστικά μπλόκαρε τη λήψη σοβαρών αποφάσεων, όπως επισημαίνουν αρμόδιες κυβερνητικές πηγές.
Μονομερώς πάντως, η Ιταλία, η Γερμανία, η Αυστρία και άλλες χώρες συμπεριέλαβαν στους προϋπολογισμούς τους το κόστος των προσφυγικών δαπανών κατά βούληση, αλλά η Επιτροπή δεν έχει ακόμη αποφανθεί τι θα ισχύσει.
Στην Αθήνα έγινε συζήτηση, όχι ιδιαίτερα εμπεριστατωμένη, για τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να θέσει το εν λόγω ζήτημα, καθώς η Ελλάδα έχει δεσμευθεί να συμβάλει οικονομικά στο σχέδιο κοινής δράσης με την Τουρκία με το ποσό των 25,6 εκατ. ευρώ, ενώ είναι ανοιχτό και το θέμα της επιβάρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού. Παράλληλα αναπτύχθηκε προβληματισμός σχετικά με το πώς θα μπορούσε να ελαφρυνθεί η χώρα και αυτό να αποτυπωθεί στην έκθεση των θεσμών για την πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος.
Αμέσως μετά τις εκλογές, ο Αλέξης Τσίπρας, σε όλες τις επαφές του, έθετε το θέμα του κόστους της προσφυγικής κρίσης και την επιβάρυνση της χώρας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Αθήνα δεν θα εφαρμόσει το μνημόνιο. Στήριξη βρήκε μόνο στο πρόσωπο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, ωστόσο στη συνέχεια η κυβέρνηση απέσυρε το ζήτημα αυτό για μήνες από το προσκήνιο. Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε έχει καταστήσει σαφές στο Eurogroup ότι η Ελλάδα δεν εμπίπτει ούτε στο προληπτικό ούτε στο διορθωτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, «απαγορεύοντας» παρεκκλίσεις από το πρόγραμμα.
Η όξυνση όμως του προσφυγικού, το κλείσιμο συνόρων παρά τις αντίθετες αποφάσεις των ευρωπαϊκών συμβουλίων και η εκτίμηση ότι οι ροές δεν θα ανασχεθούν οδηγούν σε νέες σκέψεις και ο ρόλος της Ελλάδας είναι καθοριστικός. Οπότε αυτό θα επιχειρήσει και πάλι να αξιοποιήσει.