Φαντάζεστε μια Βουλή στην οποία ο νικητής θα έχει μόλις 106 έδρες και θα αναζητεί άλλες 45 για να φτάσει στις 151; ΄Η έστω να αποσπά 126 έδρες, αλλά να χρειάζεται τη συναίνεση 3 (!) κομμάτων για να συγκυβερνήσει; Κι όμως όλα τούτα είναι πιθανόν να ζήσουμε σύντομα, αν το σχέδιο που προωθεί ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφιστεί από 200 βουλευτές, καθώς τόσοι χρειάζονται για να αλλάξει αμέσως ο εκλογικός νόμος και επομένως οι 75 βουλευτές της Ν.Δ. δεν μπορούν να μπλοκάρουν μόνοι τους οποιαδήποτε αλλαγή.
Η αλλαγή του εκλογικού νόμου φαίνεται να είναι ante portas. Και καθώς ένα αναλογικότερο σύστημα ούτως ή άλλως θα αλλάξει τις ισορροπίες στη Βουλή, χρήσιμο είναι να δούμε τα σενάρια που έχουν πέσει στο τραπέζι, με τη διευκρίνιση ότι ο κ. Τσίπρας δεν έχει ακόμη δώσει εντολή να συγκροτηθεί μια επιτροπή επεξεργασίας των αλλαγών. Κατά πληροφορίες όμως υπάρχουν ήδη τέσσερις προτάσεις:
1. Το σπάσιμο της Β΄ Αθήνας και των άλλων μεγάλων περιφερειών.
2. Η κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών.
3. Η εφαρμογή της απλής αναλογικής, είτε σε περιφερειακό είτε σε τοπικό επίπεδο.
4. Η εισαγωγή ενός παράδοξου συστήματος στο οποίο οι πολίτες θα μπορούν να ανατρέψουν με την ψήφο τους τις λίστες των βουλευτών που θα προτείνουν τα κόμματα.
Μπερδευτήκατε; Ας δούμε μία μία τις προτάσεις και κυρίως τις συνέπειές τους. Η κυβέρνηση σκέφτεται να σπάσει τη Β΄ Αθήνας (έχει 44 έδρες) σε 4 μικρότερες περιοχές. Στην πρώτη θα ενταχθούν οι δήμοι που περικλείουν την Α΄ Αθήνας (Καισαριανή, Δάφνη, Ηλιούπολη κ.λπ.), στη δεύτερη οι δήμοι των βορείων προαστίων, στην τρίτη των νοτίων και στην τέταρτη οι δήμοι της Δυτικής Αθήνας. Ανάλογη πρόθεση υπάρχει για το σπάσιμο της 15εδρικής Α΄ Θεσσαλονίκης στα δύο (Δήμος Θεσσαλονίκης / προάστια), όπως και του 15εδρικού Υπολοίπου Αττικής σε ανατολικό και δυτικό.
Το κομβικό σημείο, ωστόσο, είναι με ποιο τρόπο θα προταθεί να γίνεται η διανομή των εδρών στις νέες μικρότερες περιφέρειες. Εδώ υπάρχουν τρεις σκέψεις (βλ. πίνακα). Η πρώτη είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να προτείνει απλή αναλογική σε όλη την επικράτεια με τη διατήρηση του 3% για να μπει ένα κόμμα στη Βουλή. Με άλλα λόγια, το μπόνους των 50 εδρών να μοιραστεί σε όλα τα κόμματα αναλόγως της πανελλαδικής τους δύναμης. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε σήμερα 114 έδρες και εννοείται ότι δεν θα μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση όχι μόνο με τους ΑΝΕΛ, αλλά ούτε και με την Εν. Κεντρώων. Κάτι βέβαια που θα αντιμετωπίσει και η Ν.Δ. αν είναι επόμενη νικήτρια. Ακόμη πιο περίπλοκα θα γίνουν τα πράγματα αν επικρατήσει η δεύτερη σκέψη: Απλή αναλογική χωρίς το όριο του 3%. Οπως φαίνεται στον πίνακα, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε σήμερα μόλις 106 έδρες και… Κύριος οίδε με πόσα κόμματα θα έπρεπε να συμμαχήσει, καθώς βουλευτή θα εξέλεγε μέχρι και το ΜΛ – ΚΚΕ…
Τρίτο σενάριο
Γι’ αυτούς τους λόγους συζητείται εσχάτως και τρίτο σενάριο. Να υπάρξει ένα μπόνους στον νικητή που θα περιορίζεται, όμως, στις 20 έδρες. Κατά πληροφορίες, μάλιστα, ήδη μελετώνται και δύο συμπληρωματικές προτάσεις. Η πρώτη είναι η απλή αναλογική να ισχύσει σε περιφερειακό και όχι πανελλαδικό επίπεδο, κάτι που είναι αμφίβολο, όμως, αν θα γίνει δεκτό από τα μικρότερα κόμματα, καθώς αυτά παραδοσιακά κερδίζουν τις έδρες τους βάσει της πανελλαδικής τους δύναμης. Η δεύτερη σκέψη είναι ακόμη πιο παράδοξη. Ο ΣΥΡΙΖΑ ακούγεται ότι θα προτείνει ένα διπλό σύστημα λίστας και σταυροδοσίας. Οι αρχηγοί των κομμάτων, δηλαδή, θα κατεβάζουν σε λίστες τους βουλευτές, αλλά οι πολίτες θα μπορούν να ανατρέψουν τη σειρά, αν για παράδειγμα υπερψηφίσουν κάποιον βουλευτή που δεν θα έχει τοποθετηθεί σε εκλόγιμη θέση (αν π.χ. τον «σταυρώσει» άνω του 50% των τοπικών ψηφοφόρων κάθε κόμματος). Ενα τέτοιο σύστημα είναι προφανές, βέβαια, ότι ευνοεί τους πολιτικούς αρχηγούς να τοποθετούν σε εκλόγιμες θέσεις τους «δικούς» τους, αλλά δίνει παράλληλα στους ψηφοφόρους την αίσθηση (ή και την ψευδαίσθηση) ότι έχουν τον τελευταίο λόγο.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, ακόμη και με το μπόνους των 20 εδρών, η πιθανότητα να φτάσει ένα κόμμα στην αυτοδυναμία θα φαντάζει πλέον μηδενική, καθώς ο πήχυς των 151 εδρών θα ανέβει στο 45%-46%. Με άλλα λόγια, η μόνη ορατή περίπτωση για να σχηματίζεται βιώσιμη κυβέρνηση, θα είναι η «λύση» του μεγάλου συνασπισμού. Δηλαδή η σύμπραξη του νικητή με τον δεύτερο ή με άλλα λόγια του ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ.
Το ερώτημα κατόπιν τούτου είναι αμιγώς πολιτικό. Μήπως τελικά αυτή είναι η ανομολόγητη πρόθεση του ΣΥΡΙΖΑ; Να εκβιάσει με την αλλαγή του εκλογικού νόμου τη δική του συμμετοχή σε οποιαδήποτε μελλοντική κυβέρνηση ακόμη και αν ηττηθεί από τη Ν.Δ.; Αυτή είναι, άραγε, η πραγματική στόχευση του κ. Τσίπρα; Ο χρόνος –σύντομα– θα δείξει…