Η Ελλάδα είναι Σουηδία ή Δανία; Και για να γίνει σαφέστερο το ερώτημα: Μπορεί το ελληνικό πολιτικό σύστημα ξαφνικά να αποκτήσει κουλτούρα συνεργασίας και ο «αριστερός» ΣΥΡΙΖΑ να συγκυβερνήσει σε λίγους μήνες από σήμερα με τη «νεοφιλελεύθερη» Ν.Δ.;
Στα ερωτήματα αυτά οφείλει πρωτίστως να απαντήσει ο πρωθυπουργός από την Παρασκευή που κατέθεσε και επισήμως την πρόταση της απλής αναλογικής. Διότι, όπως φαίνεται και στον πίνακα, δύο μόνον θα ήταν οι περιπτώσεις να συγκροτηθεί κυβέρνηση, αν η απλή αναλογική είχε εφαρμοσθεί ήδη από τον Σεπτέμβριο. Είτε να προκύψει ένα υπουργικό συμβούλιο στο οποίο θα μετείχαν τουλάχιστον τέσσερα κόμματα (κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί στην πρόσφατη ελληνική ιστορία παρά μόνον το 1926 και το 1946 λίγο πριν τον… Εμφύλιο), είτε να συμπράξουν ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ν.Δ. σε μια κυβέρνηση. Γεγονός που όχι μόνον φαίνεται εντελώς παράταιρο σήμερα, αλλά θα έχει και μια καταστροφική επίπτωση. Θα καταστήσει τη Χ.Α. αξιωματική αντιπολίτευση!
Αυτό είναι, λοιπόν, το σχέδιο του Αλ. Τσίπρα; Να «εκβιάσει» την παραμονή του στην εξουσία, μετέχοντας ακόμη και σε πολιτικά εκτρωματικές κυβερνήσεις; Και σε αυτό το ερώτημα οφείλουν να απαντήσουν τα κόμματα που θα ψηφίσουν την απλή αναλογική. Διότι, όπως έγραψε εύστοχα χθες ο καθηγητής Θαν. Διαμαντόπουλος στην «Κ», είναι εντελώς παραπειστικό το επιχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ «πρώτη φορά Αριστερά, πρώτη φορά απλή αναλογική». Το εν λόγω εκλογικό σύστημα εφαρμόστηκε στην Ελλάδα επί 30 συναπτά έτη και συγκεκριμένα από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 ώς τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Τα δε αποτελέσματά του ήταν ολέθρια, καθώς η πλειονότητα των κυβερνήσεων είχε διάρκεια ζωής τα 1-2 χρόνια.
Κατέρρεαν όχι μόνον λόγω της ιδεολογικής ανομοιογένειας των κομμάτων που τις συγκροτούσαν, αλλά και γιατί η απλή αναλογική κατεξοχήν ενθαρρύνει τη δημιουργία μικρών κομμάτων. Γι’ αυτό και στα 30 χρόνια που δοκιμάστηκε στη χώρα μας, αποτέλεσε την αιτία αναρίθμητων διασπάσεων στις δύο βασικές παρατάξεις, από πολιτικά γεννήματα της συγκυρίας που δημιουργούσαν συνήθως καιροσκόποι πολιτικοί.
Στο εξωτερικό
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι παραπειστικό είναι και το επιχείρημα ότι η απλή αναλογική ισχύει παντού στην Ευρώπη. Το εν λόγω σύστημα απαντάται μόνον σε κάποιες βόρειες χώρες που έχουν μακρά παράδοση κυβερνήσεων συνεργασίας, ενώ σημειωτέον ότι ακόμη και σε αυτές υπάρχει σαφώς μεγαλύτερο όριο –απ’ ό, τι στην Ελλάδα– για να μπει ένα κόμμα στη Βουλή. Στη Σουηδία π.χ. είναι 4%, ενώ στη Γερμανία 5%, ακριβώς για να μην μπαίνουν στα κοινοβούλια ευκαιριακά κόμματα και να διευκολύνεται ο σχηματισμός ολιγοκομματικών κυβερνήσεων. Στη δε Αγγλία και τη Γαλλία το σύστημα είναι αμιγώς πλειοψηφικό (ο νικητής τα κερδίζει σχεδόν όλα), ενώ και σε όλες τις νότιες χώρες (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) ακολουθείται το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, που ανέκαθεν ίσχυε και στη χώρα μας, πριμοδοτώντας βέβαια το πρώτο κόμμα.
Εξυπακούεται τέλος ότι απολύτως ψευδής είναι και ο κυβερνητικός ισχυρισμός ότι η χώρα μας προσαρμόζεται στην ευρωπαϊκή πρακτική, δίνοντας το δικαίωμα ψήφου και στους 17χρονους. Η μοναδική χώρα της Ε.Ε. που έχει παραχωρήσει σε εθνικές εκλογές το δικαίωμα του εκλέγειν σε ηλικίες κάτω των 18 ετών είναι η Αυστρία. Η οποία σημειωτέον το έπραξε μόλις προσφάτως και για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Διότι από τις δημοσκοπήσεις φαινόταν ότι οι νέες ηλικίες βδελύσσονται το ακροδεξιό μόρφωμα που επελαύνει στην εν λόγω χώρα και οι πολιτικοί του αντίπαλοι επιδίωξαν να βρουν πάση θυσία ένα ανάχωμα. Μην κρυβόμαστε, άλλωστε, ένα παρεμφερές κίνητρο υποκρύπτεται και πίσω από την επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος προσβλέπει να επαυξήσει τη δύναμή του –ή μάλλον να μειώσει τις εκλογικές του απώλειες– από την προνομιακή του δεξαμενή των νέων ψηφοφόρων.
Κατά τα λοιπά, ο Στ. Μάνος είναι εκείνος που έγραψε –και δεν διαψεύσθηκε– ποιες είναι οι μόνες άλλες «προοδευτικές» χώρες στις οποίες έχει θεσπιστεί η ψήφος στα 17. Πρόκειται για το Ανατολικό Τιμόρ, την Ινδονησία, το Σουδάν, την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Κούβα, το Εκουαδόρ, τη Νικαράγουα και τη Β. Κορέα.