Οταν, στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. την προπερασμένη εβδομάδα, ο Ελληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, εντυπωσιάστηκε που δεν υπήρχε κανένα Plan B ούτε από τους μεν ούτε από τους δε στη Βρετανία, οι συνδαιτυμόνες του, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Ελένης Βαρβιτσιώτη για την «Κ», ξέσπασαν σε γέλια, βλέποντας ως «αστείο» την παρέμβαση του Ελληνα πρωθυπουργού, ενθυμούμενοι κατά βάσιν τη δική του προετοιμασία διά παν ενδεχόμενο στα «ιουλιανά» του 2015.
Είχε, όμως, δίκιο ο κ. Τσίπρας: είναι εντυπωσιακό που δεν υπάρχει κανένα σχέδιο από τα δύο βρετανικά στρατόπεδα. Εξάλλου, ο Ελληνας πρωθυπουργός γνωρίζει καλά τι σημαίνει η έλλειψη εναλλακτικών σχεδίων, αφού ο ίδιος ανήκε και στις δύο όχθες του καθ’ ημάς δημοψηφίσματος: και νικητής και ηττημένος· όταν δεν τον βόλεψε το νικητήριο αποτέλεσμα, βολεύτηκε στο αντίθετό του.
Η χαμένη μπάλα των Συντηρητικών
Την επομένη του βρετανικού δημοψηφίσματος, ο Ντέιβιντ Κάμερον ανακοίνωσε την παραίτησή του έξω από την πρωθυπουργική κατοικία στην οδό Ντάουνινγκ του Λονδίνου. Ηταν ο μεγάλος χαμένος. Καταστροφικά αργά, ο κ. Κάμερον αποσύρεται στις μελανές σελίδες της Ιστορίας, αναμένοντας τα πυρά του ιστορικού του μέλλοντος.
Ο επικεφαλής των Συντηρητικών υποστηρικτών της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, πρώην δήμαρχος Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, έσπευσε να δηλώσει την ασυγκράτητη επιθυμία του να είναι ο διάδοχος του Κάμερον στην ηγεσία της χώρας και των Τόρις. Ο κ. Τζόνσον, από πλευράς του, σκέφτηκε ότι τώρα είναι η μεγάλη του ευκαιρία να ηγηθεί του έθνους. Λίγες ημέρες μετά βέβαια, αποφάσισε ότι δεν είναι, κατά δική του δήλωση, ο κατάλληλος για να ηγηθεί των διαδικασιών της αποχώρησης της Βρετανίας από την Ε.Ε. και αποχωρεί από την «κούρσα».
Στις εσωκομματικές, προκριματικές εκλογές στο κόμμα των Συντηρητικών, η Τερέζα Μέι και η Αντρεα Λίντσομ αναδείχθηκαν οι επικρατέστερες να διεκδικήσουν την ηγεσία του ιστορικού κόμματος, το οποίο δημιουργήθηκε, στην πρώτη του μορφή, το 1678, ενώ ηγέτες του οποίου υπήρξαν, μεταξύ άλλων, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ και η Μάργκαρετ Θάτσερ. Αμφότερες, ασφαλώς, έσπευσαν να καταστήσουν σαφές ότι θα σεβαστούν την απόφαση των Βρετανών, πασπαλίζοντας, ταυτόχρονα, τον λόγο τους με δηλώσεις εναντίον της ελεύθερης μετακίνησης προσώπων, ακόμη και από την Ε.Ε. προς τη Βρετανία, στοιχείο που δίνει τον τόνο τού τι θα επακολουθήσει.
Τελικά, και η Αντρεα Λίντσομ κατέστησε γνωστό, τη Δευτέρα 11 Ιουλίου, ότι θ’ ακολουθήσει τα χνάρια του Μπόρις Τζόνσον και θ’ αποσυρθεί κι εκείνη από την «κούρσα». Αλλος ένας Συντηρητικός Βρετανός πολιτικός που το «σκάει», έχοντας, σε συνέντευξή της στους Times, καταφέρει χτύπημα κάτω από τη ζώνη εναντίον της Τερέζα Μέι για το γεγονός ότι εκείνη δεν κάνει για πρωθυπουργός επειδή είναι άτεκνη, ενώ η ίδια έχει τρία παιδιά.
Το «καψόνι» του Φάρατζ
Ο Νάιτζελ Φάρατζ, από την άλλη, δέχθηκε σκληρή επίθεση στο Ευρωκοινοβούλιο από το βαρύ πυροβολικό της ευρωπαϊκής ιδέας: τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τον Γκι Φέρχοφσταντ, με εκφράσεις που ναι μεν ανύψωσαν το ηθικό των φιλοευρωπαίων, ωστόσο, ιδωμένες στη μεγάλη εικόνα της ιστορικής εκείνης συνεδρίασης, ήταν απλώς μια παιδιάστικη συμπεριφορά «να φύγετε, να πάτε αλλού». Ούτε δίκαιο ούτε άδικο, αν το καλοσκεφτούμε.
Ο Φάρατζ, διαπρύσιος κήρυξ του Brexit και της ανωτερότητας του βρετανικού έθνους, ένας μετααποικιακός εθνικιστής που προφανώς και υπηρέτησε στο Ευρωκοινοβούλιο επί 17 συναπτά έτη, χαμογελούσε αμήχανα μπροστά στα βέλη που δεχόταν, περήφανος που η χώρα του τα κατάφερε και απαγκιστρώθηκε από το κλουβί της Ευρώπης. Μάλιστα, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μάνφρεντ Βέμπερ, δήλωσε: «Να ζητήσετε συγγνώμη από τον βρετανικό λαό. Ντροπή σας. Σταματήστε τον λαϊκισμό».
Στο μεταξύ, ο Φάρατζ παραδέχθηκε τα ψέματα που αράδιαζε στους ψηφοφόρους, προκειμένου να τους πείσει να αυτοκαταστραφούν. Οπερ και εγένετο. Και νά που, λίγες ημέρες μετά, αποχωρεί από την ηγεσία του Κόμματος Ανεξαρτησίας (UKIP), δηλώνοντας, τη Δευτέρα 4 Ιουλίου, ότι εξεπλήρωσε το καθήκον και τον στόχο του (σ.σ. την καταστροφή και τον διχασμό της χώρας) και ήρθε η ώρα ν’ αποχωρήσει υπερήφανος έτι μία φορά για την προσφορά του στην Ιστορία.
Εργατικοί χωρίς… έργο
Ο μόνος που παραμένει, για την ώρα τουλάχιστον, στη θέση του, έχοντας στο μεταξύ χάσει τη στήριξη της κοινοβουλευτικής του ομάδας, είναι ο Τζέρεμι Κόρμπιν, ο ηγέτης των Εργατικών, ο οποίος επιμένει ότι διατηρεί τη βάση του κόμματος ολόδική του. Καμία αντίρρηση.
Το θέμα, βέβαια, για τον κ. Κόρμπιν είναι πόσο ακόμα θ’ αντέξει να κρατιέται από την καρέκλα του, αφού η βουλευτής Αντζελα Ιγκλ, υπέρμαχος του πολέμου στο Ιράκ στο παρελθόν, αναμένεται σήμερα προκαλέσει νέες εκλογές για την ανάδειξη ηγέτη των Εργατικών, αμφισβητώντας την εξουσία του νυν επικεφαλής του κόμματος.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Τόνι Μπλερ, από πλευράς του, απέδειξε ότι προσπαθεί ακόμα να ελέγξει τους διαδρόμους του ιστορικού κεντροαριστερού κόμματος, σε μια προσπάθεια ν’ αφανίσει τον αριστερό πασιφιστή ακτιβιστή Κόρμπιν, ενώ ο ίδιος αντιμετωπίζει πλέον κατηγορίες εγκλημάτων πολέμου, μετά την απόφαση της επιτροπής Τσίλκοτ για τον πόλεμο στο Ιράκ.
Το καθήκον της Ευρώπης
Η πολιτική σούμα για τη Βρετανία είναι μάλλον δυσοίωνη: νικητές και ηττημένοι αφήνουν τη χώρα στο έλεος της μοίρας της· μιας μοίρας που οι ίδιοι ―επαναλαμβάνω: νικητές και ηττημένοι― καθόρισαν χρησιμοποιώντας αφειδώς την καταστροφική τους μανία. Κανένας τους δεν κατάφερε να διαχειριστεί αντιστοίχως τη νίκη και την ήττα, κυρίως διότι κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος ότι θα κερδίσει ή θα χάσει.
Είναι εξοργιστικό το γεγονός της αποχώρησης των Βρετανών ηγετών από την κεντρική πολιτική σκηνή, αφήνοντας μία ολόκληρη χώρα να προσπαθεί να χωνέψει τι συνέβη μόλις πριν από λίγες ημέρες· μία χώρα, η οποία είναι πλέον αντιμέτωπη με τον καθημερινό ρατσισμό, με την οργή όλων προς όλους, με την αχλή της αβεβαιότητας και της ξεφτισμένης εθνικής ή ευρωπαϊκής περηφάνιας. Μια ματιά στο κείμενο «Μια άλλη χώρα, όχι η δική μου» της 28ης Ιουνίου, στο blog του Buttonwood στον Economist, αρκεί για ν’ αντιληφθεί κανείς τι συμβαίνει σήμερα στη Βρετανία.
Το ζήτημα δεν είναι απλώς πολιτικοοικονομικό· είναι πρωτίστως ένα σύνολο αντιπαραδειγμάτων ―ή, άλλως, ξεκάθαρων παραδειγμάτων προς αποφυγήν― για τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Η Ευρώπη, για την οποία κοπτόμαστε, οφείλει ν’ αγκαλιάσει αυτήν τη στιγμή τη Βρετανία, να τη βοηθήσει να βρει τον δρόμο της επιστροφής στην ομαλότητα, στον ορθολογισμό και στην ελευθερία που η ίδια μάς έμαθε από τη Βιομηχανική Επανάσταση κι ένθεν.
Το μεγαλείο, αν υπάρχει, των ευρωπαϊκών αξιών και οραμάτων, κι ας μας μαλώνει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε γι’ αυτά, οφείλει τώρα να ξεδιπλωθεί και να αναλάβει δράση· να δείξει στους πολίτες της ότι δεν είναι απλώς ένα συνονθύλευμα πρωτοκόλλων και δαιδαλωδών διαδρόμων, αλλά ταυτόχρονα γνωρίζει πώς να προικίζει τα παιδιά της, έστω κι όταν εκείνα αποφασίσουν να πάρουν τον δρόμο τους, μακριά από κείνη.