Την Πέμπτη ο κ. Αμος Χοκστάιν, ειδικός απεσταλμένος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ενέργεια, πέρασε το κατώφλι του Μεγάρου Μαξίμου για πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια. Με τον TAP να έχει συμφωνηθεί, τον πλωτό τερματικό στην Αλεξανδρούπολη να βρίσκεται σε τελική φάση και τον διασυνδετήριο αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας να προχωρά, ο κ. Χοκστάιν αναφέρει στην «Κ» ότι η χώρα μας μπορεί να γίνει ενεργειακό σημείο εισόδου για φυσικό αέριο που θα έρχεται από τις ΗΠΑ και την Ανατολική Μεσόγειο. Εκτιμά ότι ο South Stream είναι ένα πολιτικό σχέδιο που ωφελεί μόνο τη Ρωσία, ενώ ζητεί να διακοπεί ο North Stream II, διότι έχει αρνητικές οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις σε χώρες όπως η Ουκρανία και η Σλοβακία.
– Επισκέπτεστε την Αθήνα συχνά. Ποιος είναι ο σκοπός της τελευταίας επίσκεψης;
– Είναι γεγονός. Πιστεύω ότι υπάρχει ένα ευρύτερο, επείγον θέμα ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρώπη, το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Πίστεψα για αρκετό καιρό ότι η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό, ηγετικό ρόλο ως μέρος της λύσης για την Ευρώπη. Ετσι, θα μπορούσε να επωφεληθεί και να στηριχθεί και η ελληνική οικονομία. Αυτή ήταν η πεποίθησή μου και τα τελευταία δύο χρόνια έχω εργαστεί με φίλους εδώ και στην ευρύτερη περιοχή, ώστε να γίνει πραγματικότητα. Και πιστεύω ότι είμαστε πολύ κοντά.
– Υπάρχουν διάφορα σχέδια σε εξέλιξη, το τερματικό και ο σταθμός LNG (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη, ο TAP, ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB). Πριν από λίγους μήνες, στην τελευταία επίσκεψή του ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ κ. Τζον Κέρι είπε ότι θα υπάρξουν αμερικανικές επενδύσεις. Υπάρχει κάτι πιο συγκεκριμένο πλέον;
– Ακόμη δεν υπάρχει κάτι πολύ συγκεκριμένο για να συζητηθεί, αλλά μοιράζομαι τον ενθουσιασμό του κ. Κέρι. Επί της ουσίας, πάντως, ήδη υπήρξε αμερικανική εμπλοκή στον TAP, καθώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ προασπίστηκε αυτό το σχέδιο από την αρχή. Εχω σπαταλήσει περισσότερο χρόνο γι’ αυτό το σχέδιο απ’ ό,τι για οτιδήποτε άλλο στο παρελθόν. Αν και δεν υπάρχουν αμερικανικές εταιρείες, ο ΤΑΡ έχει μετατραπεί σε προτεραιότητα της αμερικανικής κυβέρνησης. Γι’ αυτό και επισκέφθηκα πρόσφατα τη Θεσσαλονίκη για την υπογραφή του TAP. Οταν υλοποιηθεί ο πλωτός σταθμός LNG στην Αλεξανδρούπολη, πιστεύω ότι μπορεί και οι ΗΠΑ να έχουν αρχίσει να εξαγάγουν αέριο, ώστε να μπορέσει να διοχετευθεί και εκεί.
– Δηλαδή περί το 2020;
– Θα εξαρτηθεί από διάφορες παραμέτρους. Θα μπορούσε να είναι έτοιμο και νωρίτερα. Αν ο FSRU είναι έτοιμος, τότε θα μπορούσε να γίνει σε δύο χρόνια από την τελική απόφαση των επενδυτών. Ωστόσο, ο TAP, ο FSRU και ο IGB είναι διασυνδεδεμένα έργα και όσο τα αντιμετωπίζουμε ως κομμάτια ενός μεγαλύτερου παζλ, τόσο πιο πιθανό είναι να τα δούμε να επιτυγχάνουν. Για τον TAP δεν υφίσταται ζήτημα «αν» αλλά «πότε» θα είναι έτοιμο. Επίσης, κάναμε τόση πρόοδο στη σχέση Ελλάδας και Βουλγαρίας και δουλέψαμε με την Ε.Ε. για να κάνουμε πραγματικότητα τον IGB. Ολο αυτό επέτρεψε την προσέλκυση επενδυτών για τον FSRU. Αυτός είναι, τελικά, και ο σκοπός. Ετσι η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί. Οχι μόνο επειδή φυσικό αέριο θα ρέει διαμέσου της Ελλάδας, αλλά επειδή η χώρα θα γίνει σημείο διασύνδεσης όπου επενδυτές έρχονται και φέρνουν τα χρήματά τους από το εξωτερικό για να επενδύσουν. Αυτοί θα βλέπουν την Ελλάδα ως ενεργειακό σημείο εισόδου προς την Ευρώπη.
– Πιστεύετε ότι μπορεί να είναι σημείο εισόδου για φυσικό αέριο και από την Ανατολική Μεσόγειο: Το Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο;
– Ναι. 100%. Είναι ιδανικό το τάιμινγκ. Οι ΗΠΑ αρχίζουν να εξάγουν αέριο. Το Ισραήλ είναι στην τελική φάση των εγκρίσεων και θα ξεκινήσει να αναπτύσσει το πεδίο Λεβιάθαν. Η Αίγυπτος αναπτύσσει το Ζορ. Και τα δύο είναι μεγάλα πεδία που θα πρέπει να εξαχθούν. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Αλεξανδρούπολη γίνεται ένα πολύ ελκυστικό σημείο διασύνδεσης με την Ευρώπη. Προκειμένου να συμβεί αυτό, χρειάζεται να προχωρήσουν ο FSRU και ο IGB. Οπότε, υπάρχουν δύο παράμετροι που πρέπει να ολοκληρωθούν και αυτός είναι και ο λόγος που η πρόοδός τους συνδέεται άμεσα.
– Οπότε αυτά είναι βιώσιμα πρότζεκτ, σε αντίθεση με άλλα τα οποία δεν είναι και τόσο, όπως ο ίδιος είπατε πρόσφατα…
– Ποιο;
– O South Stream.
– Κοιτάξτε. Το τερματικό LNG της Αλεξανδρούπολης, μαζί με τον IGB και τον TAP βγάζουν νόημα οικονομικά και εμπορικά, ενώ είναι πολιτικά θετικά έργα. Ο South Stream ωφελεί πολιτικά μόνο τους κατασκευαστές του. Οικονομικά δεν έχει κανένα νόημα. Και αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα στα δύο σχέδια. Μπορεί να λειτουργεί γεωπολιτικά (o South Stream), αλλά είναι εις βάρος της οικονομικής και της εμπορικής προοπτικής. Γι’ αυτό και οι συμφωνίες αυτές δεν έχουν μέλλον.
– Υπάρχει μια παρόμοια κατάσταση στη Βόρεια Ευρώπη. Ορισμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. –συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας– αντιτίθενται στον North Stream II…
– O North Stream II είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση. Μια σημαντική μερίδα από εννέα μέλη της Ε.Ε. έγραψαν μια επιστολή στον κ. Γιούνκερ, τονίζοντας την αντίθεσή τους. Υπάρχει ένα θεμελιώδες πρόβλημα ενεργειακής ασφάλειας και ισότητας στην Ευρώπη. Στην Ευρώπη δεν υπάρχει ούτε ενεργειακή ένωση ούτε ενεργειακή ισότητα. Αυτός, όμως, είναι ο στόχος. Ο North Stream II, όπως έχει διαμορφωθεί ώς τώρα, δεν εξυπηρετεί ούτε την ενεργειακή ένωση ούτε και την ενεργειακή ασφάλεια. Εχετε δύο κομμάτια στην Ευρώπη. Το ένα μισό της Ευρώπης εξαρτάται απόλυτα από έναν προμηθευτή, δεν έχει καθόλου ελεύθερη αγορά στην ενέργεια και το άλλο μισό τα διαθέτει. Η κατασκευή του North Stream II αυτή τη στιγμή θα διατηρήσει την ανισότητα για τις επόμενες αρκετές δεκαετίες. Οπότε, θα πρέπει η Κομισιόν να δώσει προσοχή στις ανησυχίες που έχουν εκφραστεί από κράτη-μέλη της Ε.Ε. Επίσης, υπάρχει ένας εξαιρετικά αρνητικός αντίκτυπος στην Ουκρανία και στη Σλοβακία που χρηματοδοτούν σημαντικό κομμάτι του προϋπολογισμού τους από τα τέλη διέλευσης των αγωγών (σ.σ. που κατευθύνονται από τη Ρωσία προς την Ευρώπη). Αν ξαφνικά έχαναν αυτά τα έσοδα, η Ουκρανία και η Σλοβακία θα αντιμετώπιζαν όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολύ σοβαρά πολιτικά προβλήματα. Πρέπει, λοιπόν, να συζητηθεί πώς θα εξασφαλίσουμε ότι καμία χώρα δεν θα μπορεί να προωθεί ένα σχέδιο που θα έχει τόσο αρνητικές επιπτώσεις στην ενεργειακή ασφάλεια και την οικονομική βιωσιμότητα της Ε.Ε. Ισως να ήταν καλή ιδέα να διακοπεί προσωρινά ο North Stream II, ώστε στις Βρυξέλλες να αναλογιστούν τις περιβαλλοντικές, πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις, αλλά και το ζήτημα ασφαλείας που δημιουργείται και να μη βιαστούν να προωθήσουν ένα σχέδιο που θα έχει τόσες συνέπειες σε τόσο πολλές χώρες.