ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Μια ιστορία ασυνήθιστης σύγκρουσης μέσα στο υπουργείο Εσωτερικών, μια ξεκάθαρη απόφαση ελεγκτών επιθεωρητών, μια σειρά από αποκαλυπτικά έγγραφα κι ένα μεγάλο πρόστιμο που απειλεί την Ελλάδα. Μια ιστορία με άρωμα διαφθοράς, εμπλοκή πολεοδομιών, δήμων και υπαλλήλων, από τη μία, και, από την άλλη, η Ε.Ε. η οποία επίμονα προσπαθεί να αποκαταστήσει τη νομιμότητα σε μια περίπλοκη υπόθεση που ξετυλίγει σήμερα η «Κ».
Ολα ξεκινούν το 2001, όταν τρεις δήμοι της Β. Ελλάδας (Θέρμης, Βόλβης και Κασσάνδρας) αποφασίζουν να αναθέσουν συμβάσεις κτηματογράφησης και πολεοδομικού σχεδιασμού με σκοπό να εντάξουν μέσα στο σχέδιο πόλεως περιοχές που βρίσκονταν εκτός σχεδίου. Οι συμβάσεις αυτές ανατέθηκαν έπειτα από διαγωνισμό στην ίδια μελετητική εταιρεία (Γαία Α.Ε.). Το πρόβλημα προκύπτει μερικά χρόνια αργότερα, όταν οι δήμοι αποφασίζουν να επεκτείνουν παρανόμως, χωρίς διαγωνισμό, τις συμβάσεις αυτές και να αυξηθεί η αξία τους σκανδαλωδώς από 107% έως 352%, σε σύγκριση με τις αρχικές συμβάσεις, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Το 2008 η Ε.Ε. λαμβάνει καταγγελία για τις παράνομες επεκτάσεις και το 2010 παραπέμπει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ζητώντας να διαπιστώσει ότι οι επεκτάσεις των συμβάσεων παραβίασαν τους ευρωπαϊκούς κανόνες δημοσίων συμβάσεων (υπόθεση C-601/10).
Τον επόμενο χρόνο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφασίζει ότι και οι τρεις δήμοι είχαν πράγματι επεκτείνει παρανόμως τις συμβάσεις κτηματογράφησης και πολεοδομικού σχεδιασμού. Από εκείνη τη στιγμή, η ελληνική κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη να λάβει τα κατάλληλα μέτρα συμμόρφωσης, ώστε να ανακληθούν οι παράνομες επεκτάσεις και, το πιο σημαντικό, να επιστραφούν στο ελληνικό Δημόσιο τα χρήματα που είχαν δοθεί παρανόμως στην εταιρεία που ήταν υπεύθυνη γι’ αυτές τις μελέτες κτηματογράφησης.
Ομως, παρόλο που είχαν περάσει τρία χρόνια από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, οι δήμοι δεν διορθώνουν τις παρανομίες και η Ε.Ε. αρχίζει να χάνει την υπομονή της. Τον Ιούλιο του 2014 στέλνει προειδοποιητική επιστολή στην ελληνική κυβέρνηση, δίνοντάς της τρεις μήνες για να συμμορφωθεί. Οι τρεις μήνες περνούν και η Ε.Ε. δίνει τη μία παράταση μετά την άλλη, δείχνοντας κατανόηση για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η χώρα.
Το 2015, το υπουργείο Εσωτερικών αποστέλλει έγγραφο στην Ε.Ε. (επιστολή με υπογραφή της γενικής διευθύντριας Β. Γιαβή) λέγοντας ότι ένας από τους τρεις δήμους, ο Θέρμης, έχει πλήρως συμμορφωθεί. Το έγγραφο όμως δεν πείθει την Ε.Ε. και γι’ αυτό αποφασίζεται μία συνάντηση στο υπουργείο Εξωτερικών, τον Δεκέμβριο του 2015, στην οποία παρευρίσκονται εκπρόσωποι από την Επιτροπή, η γενική διευθύντρια του υπουργείου Εσωτερικών, αλλά και εκπρόσωποι των εμπλεκόμενων δήμων. Σύμφωνα με συμμετέχοντα στη συνάντηση αυτή, η Ε.Ε. κρατάει σκληρή στάση και διατυπώνει «σαφείς και συγκεκριμένες επιφυλάξεις ως προς την καταλληλότητα και νομιμότητα» της διαδικασίας που ακολούθησε ο Δήμος Θέρμης.
Με απλά λόγια, αυτό που ζητούσε η Ε.Ε. και που ο Δήμος Θέρμης δεν είχε κάνει ήταν ένας συγκριτικός πίνακας, όπως απαιτεί η ελληνική νομοθεσία και είχε δεσμευτεί η τότε ελληνική κυβέρνηση, που θα ξεκαθάριζε ποιο είναι το νόμιμο και ποιο το παράνομο τμήμα της σύμβασης και με βάση τον πίνακα η εταιρεία να επιστρέψει στους δήμους τα χρήματα που έλαβε παρανόμως. Η Επιτροπή επίσης ζητούσε την ολοκλήρωση του εκκρεμούς ελέγχου του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ) για να ολοκληρώσει την αξιολόγησή της.
Επιστολή αντί… πίνακα
Λίγους μήνες αργότερα, αντί του συγκριτικού πίνακα και του πορίσματος, στις Βρυξέλλες φτάνει επιστολή του υπουργού Π. Κουρουμπλή προς την αρμόδια επίτροπο επιμένοντας ότι ο Δήμος Θέρμης έχει συμμορφωθεί και ότι δεν χρειάζεται συγκριτικός πίνακας. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι από τα εσωτερικά έγγραφα του υπουργείου, που έχει στη διάθεσή της η «Κ», προκύπτει ότι με εξαίρεση τη γενική διευθύντρια, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου, η αρμόδια διευθύντρια, ο αρμόδιος τμηματάρχης και ο αρμόδιος εισηγητής διαφωνούν εγγράφως με τη θέση του υπουργού, κάτι το οποίο ο υπουργός δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του.
Ενα μήνα μετά, τον περασμένο Μάιο, το ΣΕΕΔΔ εκδίδει πόρισμα-καταπέλτη, στο οποίο αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο Δήμος Θέρμης δεν έχει συμμορφωθεί επειδή, μεταξύ άλλων, δεν έχει εκδώσει, όπως όφειλε, συγκριτικό πίνακα. Δηλαδή, συμφωνεί απόλυτα με τη θέση της Επιτροπής και την πάγια θέση του υπουργείου Εσωτερικών. Οπως δηλώνει ο ειδικός γραμματέας του ΣΕΕΔΔ κ. Κασσαβέτης στην «Κ», «το πόρισμα του ΣΕΕΔΔ κατέληξε σε συμπεράσματα ίδια με τις εντολές του υπουργείου Εσωτερικών από το 2014, δηλαδή ότι οι δήμοι για να συμμορφωθούν πρέπει να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο του συγκριτικού πίνακα που προβλέπεται από την ελληνική νομοθεσία».
Ο κ. Κασσαβέτης αναλαμβάνει τα καθήκοντά του τον Μάιο του 2105 και ψάχνοντας τα εκκρεμή θέματα συνειδητοποιεί ότι η εν λόγω υπόθεση είναι «βαρύ θέμα» με ένα φάκελο 3.500 εγγράφων. Ομως, για τον κ. Κασσαβέτη τα πράγματα είναι απλά: αν κάποιος θέλει να καταλήξει στο πιο κομμάτι των συμβάσεων είναι νόμιμο και πιο παράνομο, χρειάζεται ένας συγκριτικός πίνακας. Αυτός, λέει, είναι «η φωτογραφία κάθε στιγμής της σύμβασης, έτσι ώστε να μπορεί να καταλάβει κάποιος ποια είναι τα νόμιμα και ποια τα παράνομα».
Ετσι, η επίτροπος για θέματα Εσωτερικής Αγοράς, Ε. Μπιενκόφσκα, στα τέλη Ιουνίου, σε επιστολή της στον κ. Κουρουμπλή, απαντάει στους ισχυρισμούς του υπουργού τονίζοντας πως βρίσκεται στη «δυσάρεστη θέση» να τον ενημερώσει ότι η Ε.Ε. δεν έχει άλλη επιλογή από το να παραπέμψει στο προσεχές άμεσο μέλλον την υπόθεση αυτή στο Δικαστήριο της Ε.Ε. και να προτείνει την επιβολή προστίμου εις βάρος της Ελλάδας, «εκτός αν οι ελληνικές αρχές αποστείλουν εγγράφως στις υπηρεσίες μου το αργότερο έως την 29η Ιουλίου 2016 ότι οι εμπλεκόμενοι δήμοι έχουν λάβει όλα τα μέτρα συμμόρφωσης του υπουργείου Εσωτερικών».
Η «Κ» επικοινώνησε με τον υπουργό και τους ανώτατους υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου, από τους οποίους μόνο η γενική διευθύντρια τοπικής αυτοδιοίκησης, Β. Γιαβή, δέχτηκε να μιλήσει. Επιβεβαίωσε τη διαφωνία εντός του υπουργείου και τόνισε ότι το υπουργείο θα απαντήσει στην επιστολή της επιτρόπου με νέα στοιχεία που αφορούν νέες δικαστικές αποφάσεις για την υπόθεση «και δικαιώνουν τον Δήμο Θέρμης».