ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αν υπήρχε κάποια αισιοδοξία ότι η Ελλάδα μέσα από τη διαδικασία των πιθανών κυρώσεων στην Ισπανία και την Πορτογαλία θα έβγαινε με κάποιον τρόπο κερδισμένη, με την απόφαση του τελευταίου Εurogroup οι ελπίδες αυτές μάλλον εξαφανίστηκαν.
Η παραπομπή της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, λόγω μικρής απόκλισης στο προϋπολογισμό τους όσον αφορά το έλλειμμα –σε σχέση με τις δεσμεύσεις που είχαν αναλάβει–, δείχνει πως η στάση που ακολουθείται στους κόλπους της Eυρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι άλλη από την πιστή εφαρμογή των κανόνων.
Καμία χαλάρωση
Οσα μεσολάβησαν πριν από δύο εβδομάδες στις συνεδριάσεις του Εurogroup και του ΕCOFIN είναι ενδεικτικό παράδειγμα ότι οι χώρες του Νότου, παρά τις έντονες δηλώσεις για άδικη αντιμετώπιση από τις χώρες του Βορρά και τις αυξημένες προσδοκίες ότι οι υπουργοί Οικονομικών θα «έκλειναν τελικά το μάτι» και θα συγχωρούσαν δημοσιονομικά παραπατήματα, τελικώς δεν δικαιώνονται.
Σε Μαδρίτη και Λισσαβώνα, η Ε.Ε. δεν δείχνει καμία χαλάρωση ή κατανόηση για τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκονται, καθώς «οι κανονισμοί είναι για να ακολουθούνται». Κι όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει από προγράμματα προσαρμογής πολύ σκληρά και έκαναν τεράστιες δημοσιονομικές προσπάθειες με τα αυστηρά μέτρα που είχαν πάρει τα προηγούμενα χρόνια.
Η Αθήνα φαίνεται να είχε επενδύσει σε αυτό το «μέτωπο του Νότου», καθώς, κατά τη διάρκεια του τελευταίου αυτού Eurogroup, o υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, σύμφωνα με πηγές του Μεγάρου Μαξίμου, είχε έρθει στις Βρυξέλλες, με εντολή του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, να αντιταχθεί και να προσφέρει την υποστήριξή του στις υπόλοιπες χώρες του Νότου. Παρά την τοποθέτησή του ενώπιον των υπολοίπων υπουργών Οικονομικών ότι οι δύο αυτές χώρες έχουν διανύσει μεγάλη απόσταση και τώρα η επιβολή κυρώσεων, εκτός του ότι είναι άδικη, δίνει και λάθος σήματα στις αγορές αλλά και στους πολίτες των χωρών αυτών, η απόφαση είχε ληφθεί. Θα ξεκινούσε η διαδικασία επιβολής κυρώσεων και όχι μόνο αυτό: η απόφαση ελήφθη ομόφωνα.
Για την ιστορία, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η Πορτογαλία και η Ισπανία δεν είχαν πάρει αρκετά μέτρα για να μειώσουν τα ελλείμματά τους στον προϋπολογισμό του 2015, ξεκινώντας έτσι για πρώτη φορά μια διαδικασία κυρώσεων. Στο τέλος της εβδομάδας αναμένεται να βγει η απόφαση για το ύψος τους, δίνοντας έτσι τέλος σε ένα μπρα ντε φερ μεταξύ Βρυξελλών, Μαδρίτης και Λισσαβώνας, που δημιούργησε μια ευρύτερη συζήτηση στην Ευρωζώνη για το κατά πόσο οι προσφάτως ακόμα πιο αυστηροί κανόνες μπορούν να επιβληθούν σε καιρούς κρίσης. Αν και οι περισσότεροι αναμένουν ότι τα πρόστιμα θα είναι τελικά μηδενικά, αυτό που είναι σίγουρο είναι πως οι δύο χώρες θα κληθούν να πάρουν περαιτέρω μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής για να φτάσουν τους στόχους του ελλείμματος που ορίζεται από την Ε.Ε.
Μικρές αποκλίσεις
Στην περίπτωση της Πορτογαλίας, η χώρα έπρεπε να μειώσει το έλλειμμα κάτω του 3% του ΑΕΠ το 2015, και η Ισπανία το 2016, ωστόσο η πρώτη απέτυχε για περίπου 1,4 μονάδα και η δεύτερη κατά 0,9 της μονάδας. Οι αποκλίσεις δεν είναι μεγάλες, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς τη δημοσιονομική προσαρμογή των τελευταίων ετών στα δύο αυτά κράτη-μέλη (η Πορτογαλία μείωσε το έλλειμμά της σχεδόν 10 μονάδες τα τελευταία χρόνια).
Ετσι, παρά το Brexit και τη γενικότερη προσδοκία ότι οι δημοσιονομικοί κανόνες θα μπορούσαν να χαλαρώσουν, στις Βρυξέλλες η στάση που κρατείται αυτή τη στιγμή είναι αυτή της γερμανικής σχολής, ότι «οι κανόνες είναι για να τηρούνται». Η συμμαχία του Νότου στην οποία ποντάρει η Αθήνα δεν έχει προς το παρόν κάποια δυναμική.
Συγχρόνως, η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει τη δεύτερη αξιολόγηση το συντομότερο δυνατόν, καθώς από το νέο έτος τα τρία πιο σημαντικά κράτη-μέλη, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Γερμανία, μπαίνουν σε εκλογική τροχιά και οποιαδήποτε χαλάρωση αλλά και οποιαδήποτε συζήτηση για το χρέος θα ήταν δύσκολο να συμβεί εν μέσω προεκλογικών υποσχέσεων.