Ως ασφαλιστική δικλίδα στην προσπάθεια να μπει φως και τάξη στη διαχρονικά προβληματική και ομιχλώδη κατάσταση που επικρατεί στη Βουλή, όσον αφορά τη διαδικασία ελέγχου και διαφάνειας των δηλώσεων «πόθεν έσχες» του πολιτικού κόσμου, έρχεται να λειτουργήσει ο κανονισμός λειτουργίας της αρμόδιας επιτροπής. Ενας κανονισμός που για πρώτη φορά καταρτίζεται και του οποίου το περιεχόμενο αποκαλύπτει σήμερα η «Κ».
Η αρμόδια επιτροπή της Βουλής, που πλέον επικεφαλής της τίθεται η κ. Αναστασία Χριστοδουλοπούλου, ως προς τη λειτουργία της στηριζόταν σε σειρά νόμων που κατά καιρούς ψηφίζονταν. Ωστόσο, εκ του αποτελέσματος καταδεικνύονταν πολλές «σκοτεινές περιοχές», αφού –εκτός όλων των άλλων– δεν υπήρχε ένας σαφής «χάρτης» διαδικασιών και λειτουργιών που θα δέσμευε με τρόπο ρητό τα μέλη της. Αυτά τώρα αλλάζουν, με σημαντικότερο, ίσως, στοιχείο το γεγονός ότι προβλέπεται έγκαιρη δημοσιοποίηση των σχετικών δηλώσεων του πολιτικού προσωπικού, ενώ ξεκαθαρίζονται και ζητήματα αναφορικά με τις κρίσιμες πτυχές τού πώς λειτουργεί και πώς λαμβάνει αποφάσεις η εν λόγω επιτροπή για τα άκρως ευαίσθητα και καθοριστικά σε μεγάλο βαθμό για την αξιοπιστία του πολιτικού κόσμου ζητήματα.
Ειδικότερα, μεταξύ άλλων προβλέπονται τα ακόλουθα:
Συγκρότηση. Εννέα μέλη. Πρόεδρος της επιτροπής είναι ο/η πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής (δηλαδή του πλειοψηφούντος κόμματος). Τακτικά μέλη είναι αρεοπαγίτης, σύμβουλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμβουλος της Επικρατείας, υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ο/η πρόεδρος της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, ο Συνήγορος του Πολίτη, δύο βουλευτές (της πρώτης και της δεύτερης σε δύναμη κοινοβουλευτικής ομάδας).
Απαρτία – λήψη αποφάσεων. Η επιτροπή θεωρείται ότι συνεδριάζει νομίμως «όταν μετέχουν περισσότερα από τα μισά των διορισμένων μελών, δηλαδή πέντε μέλη ή και περισσότερα, εφόσον τουλάχιστον δύο εξ αυτών είναι δικαστικοί λειτουργοί. Η απαρτία πρέπει να υπάρχει καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεδρίασης».
Οι αποφάσεις της επιτροπής «ως συλλογικού οργάνου λαμβάνονται με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών, ύστερα από φανερή ψηφοφορία (σ.σ.: δηλαδή σε μια συνεδρίαση με πέντε παρόντες, ώστε να θεωρείται πως υπάρχει απαρτία, αρκούν τρεις ψήφοι για λήψη απόφασης)».
Δημοσίευση δηλώσεων. «Οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης (ενν. του πρωθυπουργού, των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στο εθνικό ή το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, των υπουργών, των αναπληρωτών υπουργών και των υφυπουργών, των βουλευτών και των ευρωβουλευτών, καθώς και όσων διαχειρίζονται τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων) δημοσιεύονται στον διαδικτυακό τόπο της Βουλής με μέριμνα του προέδρου της επιτροπής. Η δημοσιοποίηση λαμβάνει χώρα μετά τον έλεγχο και σε κάθε περίπτωση το αργότερο εντός τριών μηνών από τη λήξη προθεσμίας υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης. Κατά τη διάρκεια του χρόνου ανάρτησης των δηλώσεων, ουδόλως κωλύεται η επιτροπή να συνεχίσει τον έλεγχο αυτών. Η δημοσιοποίηση των δηλώσεων διαρκεί όσο η θητεία των υπόχρεων, πλέον τριών ετών από τη λήξη αυτής».
Διορθώσεις. «Ελλείψεις ή ανακρίβειες της δήλωσης μπορούν να συμπληρωθούν από τον υπόχρεο αυθορμήτως σε προθεσμία ενός μηνός από την υποβολή της δήλωσης».
Προσβάσεις της επιτροπής. Η επιτροπή έχει πρόσβαση σε κάθε αρχείο δημόσιας αρχής, υπηρεσίας ή οργανισμού, καθώς και στο σύστημα «Τειρεσίας». Εναντι της επιτροπής δεν ισχύει, κατά τη διάρκεια των ελέγχων και ερευνών της, οποιοδήποτε τραπεζικό, χρηματιστηριακό, φορολογικό ή επαγγελματικό απόρρητο.
Η «ειδική υπηρεσία». Καταρτίζεται πλέον κανονισμός λειτουργίας και της Ειδικής Υπηρεσίας Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, ως «οργανικής μονάδας επιπέδου Διεύθυνσης». Εκτός των λοιπών, διαδικαστικών, υποστηρικτικών της επιτροπής, γραμματειακών αρμοδιοτήτων, έχουν ιδιαίτερη σημασία και οι ακόλουθες ρητές προβλέψεις του κανονισμού:
α. «Η ειδική υπηρεσία συμμετέχει διά υπαλλήλου της που ορίζεται με απόφαση του προέδρου της επιτροπής, κατόπιν προτάσεως του προϊσταμένου της υπηρεσίας, σε ειδική ομάδα του Συμβουλίου της Ευρώπης, υπεύθυνης για τη σύνταξη απαντήσεων σε ερωτηματολόγιο σε σχέση με την πρόληψη της διαφθοράς σε βουλευτές».
β. «Η ειδική υπηρεσία είναι υπεύθυνη για τη θεώρηση των ονομαστικών κουπονιών (ενν. των κομμάτων)».
Οι δηλώσεις των τριών τελευταίων ετών
Ενα από τα πλέον προβληματικά στοιχεία όσον αφορά τις έως τώρα κοινοβουλευτικές διαδικασίες περί τον έλεγχο των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης είναι, ως γνωστόν, η μεγάλη καθυστέρηση ή και άλλα στοιχεία, όπως η μικρή διάρκεια ανάρτησής τους κατά τη δημοσιοποίησή τους στην ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων. Χαρακτηριστικά υπενθυμίζεται ότι οι τελευταίες δηλώσεις που δόθηκαν στη δημοσιότητα πριν από λίγο καιρό (Μάιος 2015) αφορούσαν τα εισοδήματα που είχαν δηλώσει κυβερνητικά στελέχη και βουλευτές κατά το έτος 2012.
Βάσει του νέου Κανονισμού, θα πρέπει λογικά άμεσα να αναμένεται η δημοσιοποίηση όλων των δηλώσεων που αφορούν τα εισοδήματα των ετών 2013 και 2014, ενώ το αργότερο έως τα τέλη του τρέχοντος έτους περίπου θα πρέπει να δημοσιοποιηθούν και οι τελευταίες, εκείνες δηλαδή που αφορούν τα εισοδήματα του 2015.
Με ενδιαφέρον, εκτός των άλλων, θα αναμένεται και η στην πράξη αντίδραση του ΚΚΕ στην πρόνοια για ονομαστικοποίηση των κουπονιών που δίδονται προς ενίσχυση των κομμάτων, δεδομένου ότι η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος τάσσεται κατηγορηματικά αντίθετη.
Τέλος, δεν πέρασε και απαρατήρητη μια αναφορά της κ. Χριστοδουλοπούλου, από την οποία προκύπτει πως η κατάρτιση του κατ’ αρχήν χρήσιμου Κανονισμού είναι αποτέλεσμα έξωθεν παρεμβάσεων: «Δόθηκε μεγάλη μάχη στις διαπραγματεύσεις, γιατί οι δανειστές ήθελαν μέσα σε αυτό τον νόμο να περιληφθούν συγκεκριμένες διατάξεις για τη λειτουργία και τη σύνθεση της επιτροπής», είπε χαρακτηριστικά η νέα πρόεδρός της.