Παιχνίδι τακτικής με Δύση και Ρωσία

Παιχνίδι τακτικής με Δύση και Ρωσία

2' 55" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Τουρκία ανεβάζει επικίνδυνα τους τόνους με τη Δύση, εν μέσω απόπειρας «επανεκκίνησης» με τη Ρωσία. Ομως, εκτός απροόπτου, κάποια στιγμή θα υποχρεωθεί σε αναδίπλωση.

Η Αγκυρα απειλεί με ακύρωση της συμφωνίας για το προσφυγικό, απαιτώντας την κατάργηση των θεωρήσεων βίζας μέχρι τον Οκτώβριο, στοχοποιώντας Βερολίνο-Βιέννη, ενώ συνδέει την πορεία των σχέσεων με την Ουάσιγκτον με την έκδοση Γκιουλέν.

Εντούτοις, παρατηρώντας προσεκτικά τα δεδομένα, η Τουρκία δεν μπορεί να τραβήξει σε βάθος (χρονικό και πολιτικό) την αντιπαράθεση με τη Δύση, καθώς ούτε και η τελευταία το επιθυμεί. Σε διαφορετική περίπτωση, η πρώτη ρισκάρει όχι μόνο την αποξένωσή της από τους πλέον χρήσιμους εταίρους της –ιδίως στην παρούσα συγκυρία– αλλά και την περαιτέρω υπονόμευση της περιφερειακής της θέσης. Η χώρα και η ηγεσία της είναι πιο ευάλωτες από ό,τι θέλουν να δείχνουν. Ο τουρισμός, που συμβάλλει καθοριστικά στο ΑΕΠ, κατακρημνίζεται. Η οικονομία κλονίζεται, καθιστώντας επιτακτικές τις τονωτικές ενέσεις από Κατάρ και Σαουδική Αραβία. Τρομοκρατία και συνεχιζόμενη σύγκρουση με το PKK στη ΝΑ Τουρκία περιορίζουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη. Αν αθροίσουμε και τις μεθοδεύσεις αντικατάστασης χιλιάδων στελεχών του στρατού, του κρατικού μηχανισμού και της δικαιοσύνης, με άτομα υποτελή στην τουρκική ηγεσία και όχι απαραιτήτως ικανά, τότε γίνεται αντιληπτό πως θα απαιτηθεί αρκετός χρόνος για τη συνολική ανασύνταξη της χώρας και δη με άδηλο το αποτέλεσμα.

Η κοινή απογοήτευση από τη Δύση, η διάθεση αξιοποίησης αλλήλων έναντι αυτής και εμπορικές εκκρεμότητες (π.χ. ενεργειακά projects), έφεραν το πρώτο βήμα αποκατάστασης των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας.

Ως προς το Συριακό, όπου η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά συγκεχυμένη, ανεπίσημοι ρωσικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να ετοιμάζεται για έναν μεγάλο συμβιβασμό με το μπααθικό καθεστώς. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Αγκυρα θα ερχόταν εγγύτερα με Μόσχα και Τεχεράνη, αλλά θα απεμπολούσε τα όποια ερείσματα στους κόλπους της σουνιτικής αντιπολίτευσης και θα διερρήγνυε τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον και κυρίως το Ριάντ. Πάντως, η καθοριστική λύση στα διογκούμενα προβλήματα της Τουρκίας δεν μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από την προσέγγιση με τη Ρωσία ή τη ροπή προς την Ανατολή, αλλά προϋποθέτει και τη διατήρηση των δεσμών με τη Δύση.

Ως προς το προσφυγικό, αν και ο Ερντογάν προσώρας εστιάζει τις απειλές του στο σκέλος των επαναπροωθήσεων από την Ελλάδα, που έτσι και αλλιώς έχουν σταματήσει, το ενδεχόμενο να αυξηθούν σημαντικά οι αφίξεις προσφύγων μετά τον Οκτώβριο είναι ορατό. Ωστόσο, η απειλή για πλήρη κατάρρευση της συμφωνίας μοιάζει διαπραγματευτικός ελιγμός. Και αυτό διότι:

α. Η Ευρώπη, παρά τις πολιτικές αναταράξεις που θα επέφερε τυχόν άνοιγμα της στρόφιγγας, πλην Ελλάδας, είναι «προστατευμένη» λόγω του σφραγίσματος του βαλκανικού διαδρόμου.

β. Οσοι αφιχθούν στη χώρα μας θα εγκλωβιστούν εδώ, οπότε χωρίς προοπτική προσέγγισης των κρατών ενδιαφέροντος μέσω του προγράμματος μετεγκατάστασης, θα ελπίζουν μόνο στις εξελιγμένες μεθόδους των παράνομων διακινητών, χωρίς βέβαια να αποκλείεται να προτιμήσουν την παραμονή τους σε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης (οφείλουμε, συνεπώς, να «θωρακιστούμε» εγκαίρως έναντι αυτής της πιθανότητας).

γ. Η Τουρκία θα ζημιωθεί εξίσου, αφού στο έδαφός της θα παραμείνουν τουλάχιστον 2,7 εκατ. Σύροι, θα χαθούν τα 6 δισ. από την Ευρωπαϊκή Ενωση και οι όποιες πιθανότητες απελευθέρωσης της βίζας.

Αρα, ο Ερντογάν, περισσότερο εξωτερικεύει τον εκνευρισμό του επειδή δεν έχει το ελευθέρας να προβεί σε εκκαθαρίσεις και οξύνει τεχνητά το κλίμα ώστε να αντιστρέψει την πίεση που του ασκείται, ικανοποιώντας, παράλληλα, μέρος του εγχώριου ακροατηρίου. Χρειάζεται, όμως, ηρεμία στο εξωτερικό μέτωπο για να «αποσαφηνίσει» την κατάσταση στο εσωτερικό. Λογικά, θα επικρατήσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, και η σύγκρουση με τη Δύση θα αποφευχθεί, και ας αναδεικνύει συχνά την απρόβλεπτη πλευρά του χαρακτήρα του.

*Ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή