Συνομιλητές του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα διαβεβαιώνουν ότι το τελευταίο διάστημα η μεγαλύτερη ανησυχία του, όσον αφορά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα αλλά και όσον αφορά την τύχη της κυβέρνησής του, είναι οι εξελίξεις σε σχέση με το προσφυγικό-μεταναστευτικό.
Είναι γεγονός ότι λίγους μόλις μήνες μετά τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας για τη διαχείριση των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών, που θεωρήθηκε μια πολύ καλή βάση για να μετακινηθεί από την Αθήνα η πίεση του προβλήματος, το ζήτημα επανακάμπτει πιεστικά για τη χώρα μας για μια σειρά από λόγους.
Και το δεδομένο είναι ότι ημέρα με την ημέρα ο πληθυσμός προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα αυξάνεται, αργά αλλά σταθερά. Πλέον, ο ημερήσιος αριθμός νέων αφίξεων σταθεροποιείται σε περισσότερα από 100 άτομα. Αν και το προηγούμενο διάστημα στην κυβερνητική ηγεσία εμφανίζονταν να εφησυχάζουν ότι η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη, πλέον δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για τις εξελίξεις. Περισσότεροι από 3.000 νέοι πρόσφυγες και μετανάστες προστίθενται στους ήδη εγκλωβισμένους στη χώρα μας κάθε μήνα.
Οι εκρηκτικές συνθήκες στα κέντρα πρώτης υποδοχής στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου εξαναγκάζουν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε κινήσεις αποσυμφόρησης – παρά την πρόβλεψη της συμφωνίας της Ε.Ε. – Τουρκίας ότι όσοι εισήλθαν στην Ελλάδα μετά την 20ή Μαρτίου θα πρέπει να μείνουν εκεί μέχρι να αποφασισθεί τι θα γίνει κατά περίπτωση.
Οι επαναπροωθήσεις προς την Τουρκία, ούτως ή άλλως μικρές, έχουν περιορισθεί στο ελάχιστο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στη γείτονα. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης από την Ελλάδα προς άλλες χώρες της Ε.Ε. έχει μείνει πρακτικά ανεφάρμοστο. Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί η εκπεφρασμένη –εμφατικά το τελευταίο διάστημα– πρόθεση των Βρυξελλών να αρχίσει εκ νέου η εφαρμογή της συμφωνίας του Δουβλίνου για την Ελλάδα (η χώρα μας είχε εξαιρεθεί λόγω εξαιρετικών συνθηκών όταν οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές βρέθηκαν εκτός ελέγχου πέρυσι). Στην πράξη αυτό σημαίνει επιστροφή στην Ελλάδα όσων πέρασαν στην Ευρώπη από τη χώρα μας και δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν άσυλο σε κάποια άλλη χώρα της Ε.Ε. την οποία επέλεξαν ως τελικό προορισμό.
Η διακήρυξη της Συνόδου
Η ενίσχυση των ακραίων φωνών στην Ευρώπη, που συμπαρασύρει πολλές ηγεσίες σε συντηρητική στροφή, αυξάνει την πίεση για την Ελλάδα. Η αναθεώρηση της συνθήκης του Δουβλίνου έχει τεθεί εδώ και καιρό ως προτεραιότητα της κυβέρνησης και υπάρχει σχετική αναφορά στη διακήρυξη που υπέγραψαν προχθές στην Αθήνα οι ηγέτες των ευρωμεσογειακών χωρών. Βεβαίως, στην κυβέρνηση αναγνωρίζουν ότι δεν θα είναι εύκολο να περάσει μια τέτοια θέση στην Ε.Ε., ιδιαίτερα κατά το τρέχον εξάμηνο της σλοβακικής προεδρίας, που έχει ταχθεί ανοικτά κατά της αναθεώρησης του Δουβλίνου. Στην προχθεσινή διακήρυξη γίνεται επίσης αναφορά στην ισοκατανομή των προσφυγικών-μεταναστευτικών βαρών, αλλά, παρά τις προηγούμενες δεσμεύσεις και υποσχέσεις, είναι σαφές ότι δεν υπάρχει σχετική βούληση εντός της Ε.Ε.
Πέραν της ευρωπαϊκής διάστασης του θέματος, η αγωνία της κυβέρνησης ενισχύεται και από ζητήματα που έχουν να κάνουν και με τη δική της αποτελεσματικότητα. Η λειτουργία των χώρων υποδοχής, που στήθηκαν κυριολεκτικά στο πόδι, πολλές φορές μέσα σε μία νύχτα για να εξυπηρετήσουν την ανάγκη στέγασης προσφύγων και μεταναστών, μπορεί να ήταν εφικτή με τις μέχρι τώρα επικρατούσες καιρικές συνθήκες.
Καθώς όμως μπαίνει το φθινόπωρο, απαιτείται διαφορετική υποδομή και κυβερνητικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι έχει υπάρξει μεγάλη καθυστέρηση, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα κρούσματα διαμαρτυριών από τους πρόσφυγες και μετανάστες για τις συνθήκες στέγασής τους.
Παράλληλα και παρά τις σχετικές επισημάνσεις, δεν έχει γίνει συστηματική δουλειά στην κατεύθυνση προετοιμασίας της κοινής γνώμης για το σχέδιο ανακατανομής των προσφυγικών-μεταναστευτικών πληθυσμών σε δομές φιλοξενίας σε όλη τη χώρα, με αποτέλεσμα όπου επιχειρείται κάτι τέτοιο να προκύπτουν αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι κυβερνητικά στελέχη αποδίδουν τις καθυστερήσεις στη σχεδόν ανοικτή σύγκρουση μεταξύ Μουζάλα και Βουδούρη.
Ευρωπαίοι και Αραβες στη Σύνοδο της Ρόδου
Μια κοινή ανησυχία Ευρωπαίων και Αράβων για την εξέλιξη του προσφυγικού αλλά και των λοιπών προκλήσεων ασφαλείας στην περιοχή αναδύθηκε κατά τη διήμερη Σύνοδο που έγινε στη Ρόδο, με πρωτοβουλία του Ελληνα ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιά. Για διαφορετικούς λόγους –οι Ευρωπαίοι της Μεσογείου διότι επωμίζονται το κόστος της πρώτης επαφής με τους προσφυγικούς πληθυσμούς και οι Αραβες επειδή δέχονται τεράστιες πιέσεις από, συχνά, εκατομμύρια μεταναστών που «λιμνάζουν» στις χώρες τους– συμφώνησαν ότι η υπάρχουσα κατάσταση πρέπει να αντιμετωπιστεί δραστικά.
Ο κ. Κοτζιάς έκανε γνωστό ότι τη Σύνοδο απασχόλησαν, επίσης, αρκετά ενεργειακά ζητήματα. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η παρουσία του Σλοβάκου ΥΠΕΞ Μίροσλαβ Λάιτσακ, ο οποίος παρευρέθη ως εκπρόσωπος της Ε.Ε. (η Σλοβακία προεδρεύει αυτό το εξάμηνο), ο οποίος επισήμανε ότι τα προβλήματα της Ευρώπης ξεκινούν έξω από τα σύνορά της και επιβάλλεται η συνεργασία με τις γειτονικές χώρες της, προκειμένου να αντιμετωπιστούν. Δεν έγινε καμία αναφορά στην Τουρκία, η οποία άλλωστε απουσίαζε ως μη αραβική χώρα από τη Σύνοδο, ωστόσο έγιναν εκτενείς συζητήσεις για τις υπόλοιπες χώρες που σηκώνουν σημαντικό φορτίο προσφύγων, όπως ο Λίβανος, η Ιορδανία και η Αίγυπτος, καθώς επίσης και η Κύπρος, η οποία το τελευταίο χρονικό διάστημα δέχεται μικρές, αλλά όχι αμελητέες ροές προσφύγων.