Το μέλλον της επαρχίας της Μόρφου, η οποία βρίσκεται στο δυτικό κομμάτι του νησιού και σε καθεστώς κατοχής, ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων προσφύγων που θα επιστρέψουν σε αυτή την επαρχία μαζί με τη λύση και το μέλλον των τουρκικών εγγυήσεων, δηλαδή της παρουσίας των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στην Κύπρο κρίνουν το μέλλον του Κυπριακού προβλήματος. Στην Κύπρο, οι δύο κοινότητες στρέφουν τα βλέμματά τους στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίοι καλούνται να βρουν γεφυρωτικές προτάσεις και λύσεις στα πεδία της Μόρφου και των εγγυήσεων, έτσι ώστε να ανοίξει η λύση του Κυπριακού προβλήματος εντός των επόμενων εβδομάδων. Η προσοχή της κυπριακής κοινής γνώμης στρέφεται στην Αθήνα και στην Αγκυρα στον απόηχο του ναυαγίου του Μον Πελερέν. Την προηγούμενη εβδομάδα οι δύο ηγεσίες δεν κατάφεραν να έρθουν σε συμφωνία στο κεφάλαιο του εδαφικού, στη διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία. Η ελληνοκυπριακή πλευρά επιχείρησε να επιβάλει στην ηγεσία του Μουσταφά Ακιντζί μια φόρμουλα που θα επέτρεπε την επιστροφή περίπου 90.000 Ελληνοκυπρίων προσφύγων στις εστίες τους και κάποιων σημαντικών περιοχών, κυρίως συνοικιών της Μόρφου στην ελληνοκυπριακή διοίκηση. Από την πλευρά της, η ηγεσία του κ. Ακιντζί επιχείρησε να περιορίσει τον αριθμό των Ελληνοκυπρίων προσφύγων που θα επιστρέψουν με τη λύση στο βόρειο κομμάτι του νησιού. Παράλληλα, δεν αποδέχθηκε να ανοίξει τα χαρτιά της για τον νέο χάρτη της Κύπρου πριν από τη διάσκεψη για τις εγγυήσεις.
Η Λευκωσία
Στον απόηχο του «ναυαγίου» της Ελβετίας, η Λευκωσία δίνει στη δημοσιότητα την δική της εκδοχή για την αποτυχία. Η ελληνοκυπριακή πλευρά διευκρινίζει ότι στην Ελβετία συζητήθηκαν τα τρία κριτήρια του εδαφικού ζητήματος, δηλαδή ο αριθμός προσφύγων που επιστρέφουν υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, το εδαφικό ποσοστό και η ακτογραμμή. Οι πληροφορίες της «Κ» από την ελληνοκυπριακή πλευρά δείχνουν ότι οι συνομιλίες κατέρρευσαν, εφόσον δεν βρέθηκε χρυσή τομή στο θέμα του αριθμού της επιστροφής προσφύγων υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση. Το εύρος που είχε θέσει η ελληνοκυπριακή πλευρά αφορούσε επιστροφή 90.000 προσφύγων. Σε αυτό, η τουρκοκυπριακή πλευρά φαινόταν να είναι θετικά διακείμενη μέχρι και την επανέναρξη των συνομιλιών στο Μον Πελερέν, όπου ο αριθμός αυτός από τη μεριά τους κατέβηκε σε 55-60.000.
Σύμφωνα με την ελληνοκυπριακή πλευρά, αν και υπήρχε στο κριτήριο που αφορά το εδαφικό ένα ποσοστιαίο εύρος που ήταν αρκετά καλό (28,2% – 29,2%), εντούτοις υπήρξε καταφανής δυσκολία από τους Τουρκοκύπριους να καθορίσουν τον αριθμό των προσφύγων που θα επέστρεφε. Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν στην «Κ» πως «είναι διαφορετικό να συμφωνήσεις σε ποσοστό και διαφορετικό αυτό να αποτυπωθεί σε χάρτη». Αυτό διεφάνη να γίνεται πραγματικότητα όταν βάσει των σεναρίων και του αριθμού των προσφύγων, οι οποίοι θα επέστρεφαν και θα ικανοποιούσαν την ελληνοκυπριακή πλευρά, δεν μπορούσε να μη συμπεριληφθεί η Μόρφου. Εκεί, οι Τουρκοκύπριοι κράτησαν άτεγκτη στάση, ενώ διαφαινόταν, όπως είπαν αρμόδιες πηγές στην «Κ», πως δεν είχαν το «πράσινο φως» από την Αγκυρα για να προχωρήσουν στη διαδικασία.
Η πλευρά Ακιντζί
Ποια είναι η ερμηνεία της τουρκοκυπριακής ηγεσίας για τα όσα συνέβησαν κατά τις προηγούμενες ημέρες; Απαντώντας, εστιάζει σε ένα σημείο. Από τη δική της σκοπιά, η Διάσκεψη της Ελβετίας κατέρρευσε επειδή η ελληνοκυπριακή πλευρά επιχείρησε να κλείσει το κεφάλαιο του εδαφικού προτού λάβει χώρα η επόμενη διάσκεψη των εγγυήσεων. Με άλλα λόγια, οι συνομιλίες διακόπηκαν τη στιγμή που επιχείρησε ο πρόεδρος Αναστασιάδης να προχωρήσει στην τελική φάση του Κυπριακού, έχοντας ενισχύσει τη θέση του εις βάρος της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Για ποιο λόγο φέρνουν οι Τουρκοκύπριοι στο προσκήνιο τον προαναφερόμενο ισχυρισμό; Οπως σημειώνει σε πρόσφατο άρθρο γνώμης του ο Κύπριος καθηγητής Νιγιαζί Κιζίλγιουρεκ, από τη σκοπιά της τουρκικής πλευράς, το εδαφικό αποτελεί τον άσο στο μανίκι της ηγεσίας του κ. Ακιντζί και της Αγκυρας. Επιθυμεί να συναντήσει στο τραπέζι των συνομιλιών την ελληνοκυπριακή πλευρά και κυρίως τον πρωθυπουργό κ. Τσίπρα για να ζητήσει από μέρους του «κινήσεις καλής θελήσεως» στο πεδίο των εγγυήσεων, με αντάλλαγμα τις οπισθοχωρήσεις της Αγκυρας στο εδαφικό.
Η προαναφερόμενη στρατηγική της τουρκικής πλευράς τέθηκε επί τάπητος στο «προεδρικό» του κ. Ακιντζί, με την παρουσία του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Τσαβούσογλου και των Τουρκοκύπριων αρχηγών πολιτικών κομμάτων. Η σύσκεψη έδειξε ότι η Αγκυρα προσεγγίζει την πενταμερή διάσκεψη από τη σκοπιά μιας συνολικής διαδικασίας πάρε-δώσε στο Κυπριακό. Συγκεκριμένα, η Τουρκία προτείνει τη διευθέτηση όλων των ανοιχτών ζητημάτων και κεφαλαίων σε δύο διαφορετικά «τραπέζια» που θα στηθούν στο εξωτερικό. Στο ένα τραπέζι, οι δύο ηγεσίες θα διευθετήσουν όλα τα εναπομείναντα ανοιχτά κεφάλαια.
Στο άλλο τραπέζι, οι εγγυήτριες δυνάμεις θα συζητήσουν το ζήτημα της ασφάλειας. Εν τω μεταξύ, εφόσον υπάρξει ανάγκη, θα λάβει χώρα μια διαδικασία πάρε-δώσε ανάμεσα σε αυτά τα δύο «τραπέζια».