Λίγες εβδομάδες πριν από την κρίσιμη διάσκεψη της Ελβετίας, η οποία θα κρίνει το μέλλον του συστήματος των εγγυήσεων και της προσπάθειας λύσης του Κυπριακού, η Αγκυρα στρέφει το βλέμμα της στην Καρπασία.
Από καλά ενημερωμένες πηγές, η «Κ» πληροφορείται ότι οι κύκλοι του τουρκικού προεδρικού και της τουρκικής κυβέρνησης αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στο μελλοντικό καθεστώς κυριαρχίας της Καρπασίας μέσα από το πρίσμα των εθνικών συμφερόντων της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Οι τουρκικοί σχεδιασμοί ξεπερνούν τα όρια της Κύπρου και αγγίζουν το Καστελλόριζο και τα ελληνικά χωρικά ύδατα.
«Εάν η Καρπασία παραδοθεί σε ελληνοκυπριακό έλεγχο σε μια περίοδο που στη Συρία συζητείται ο διαμελισμός της χώρας, τα εθνικά συμφέροντα της Αγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο θα τεθούν σε κίνδυνο». Το συγκεκριμένο σημείο υπογραμμίζει ο έμπειρος Τούρκος δημοσιογράφος Φικρέτ Μπίλα, ο οποίος διατηρεί στενές σχέσεις με το επιτελείο του τουρκικού στρατού. Ο κ. Μπίλα συσχετίζει το μέλλον της Καρπασίας με τη συζήτηση περί ολοκληρωτικής απόσυρσης του τουρκικού στρατού από την Κύπρο. Σε αυτό το σημείο, ο κ. Μπίλα εκφράζει έναν προβληματισμό, ο οποίος βρίσκει αντίκτυπο στους πολιτικούς κύκλους της Αγκυρας.
Σύμφωνα με τον κ. Μπίλα, η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει έναν και μοναδικό στόχο: την ενσωμάτωση των Τουρκοκυπρίων στο κυπριακό κράτος που ελέγχεται από τους ίδιους. Με άλλα λόγια, μέσα από τη μετεξέλιξη του κυπριακού κράτους από ενιαία κρατική δομή σε ομοσπονδία, οι Ελληνοκύπριοι επιχειρούν να θέσουν υπό τον έλεγχο και την ηγεμονία τους το βόρειο κομμάτι του νησιού και τη δεύτερη μεγαλύτερη κοινότητα της Κύπρου.
«Αυτό που εννοούν οι Ελληνοκύπριοι με τον όρο λύση είναι ένα μοντέλο στο οποίο οι Τούρκοι (της Κύπρου) θα τεθούν υπό τον έλεγχό τους. Μέσα στο πλαίσιο της συζήτησης για το εδαφικό, οι Ελληνοκύπριοι διεκδικούν και την Καρπασία», τονίζει ο κ. Μπίλα. Τη συγκεκριμένη άποψη συμμερίζεται και ο ακαδημαϊκός Σαλίχ Σανέρ, σύμφωνα με τον οποίο η Καρπασία έχει ιδιαίτερη σημασία για τις εξελίξεις στο πεδίο της κυπριακής ΑΟΖ. Ο έλεγχος της Καρπασίας παρέχει στην τουρκική πλευρά την ευκαιρία να ελέγξει τις εξελίξεις στο πεδίο των ερευνών για φυσικό αέριο και πετρέλαιο στην ανατολική Μεσόγειο και στα περίχωρα της Κύπρου. Γι’ αυτόν το λόγο, η Τουρκία καλείται να δώσει ιδιαίτερη σημασία σε αυτή την περιοχή.
Γεωπολιτικά συμφέροντα
Οι πληροφορίες της «Κ» από καλά ενημερωμένες πηγές στην Αγκυρα δείχνουν ότι η τουρκική πλευρά προσεγγίζει πολυδιάστατα τα νέα δεδομένα στο Κυπριακό. Από τη δική της σκοπιά, διάφορα πεδία του Κυπριακού, όπως λ.χ. οι συζητήσεις γύρω από το μέλλον της Καρπασίας, δεν αφορούν αποκλειστικά το μέλλον της Κύπρου. Τέτοιου είδους στρατηγικής σημασίας ζητήματα ξεπερνούν τα στενά όρια του Κυπριακού και αγγίζουν ευρύτερα ζητήματα. «Διακυβεύονται τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας και γι’ αυτό τον λόγο η Αγκυρα δεν έχει άλλη επιλογή παρά να τηρήσει στάση αποφασιστικότητας στο Κυπριακό και στα ελληνοτουρκικά», επισημαίνουν ομόφωνα οι πηγές μας.
Από τη σκοπιά της Αγκυρας, στην περίπτωση της Καρπασίας, αυτό που φέρει ιδιαίτερη βαρύτητα είναι η «νοητή γραμμή» που ενώνει το βορειότερο σημείο της Κύπρου με την περιοχή του Καστελλόριζου και της Στρογγύλης. Η Τουρκία θεωρεί ότι αυτή η γραμμή κρίνει το μέλλον των εθνικών φιλοδοξιών της. Οι Τούρκοι συνομιλητές μας μας υπενθυμίζουν το γεγονός ότι από τη σκοπιά της Αγκυρας τα χωρικά ύδατα της Τουρκίας γειτνιάζουν με αυτά της Αιγύπτου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Κύπρος δεν δύναται να έχει πολλές διεκδικήσεις σε αυτό το πεδίο καθώς είναι νησί και στο διεθνές δίκαιο τέτοιου είδους περιπτώσεις καθορίζονται από ειδικές ρήτρες. Ωστόσο, ακόμη και σε περίπτωση που η Κύπρος φέρει στο προσκήνιο διεκδικήσεις σε αυτό το πεδίο στο νησί υπάρχει η τουρκοκυπριακή κοινότητα, τα δικαιώματα της οποίας έρχεται να επικυρώσει η επικείμενη νέα συμφωνία για το Κυπριακό, που θα ανοίξει τον δρόμο για την εγκαθίδρυση μιας δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας στην Κύπρο.
Σενάριο ανταλλαγής
Σε αυτό το σημείο, η «Κ» θέτει ένα σημαντικό ερώτημα-υπόθεση: Τις επόμενες εβδομάδες, θα μπορούσε η τουρκική πλευρά, έχοντας εξασφαλίσει τη συγκατάθεση της ελληνοκυπριακής πλευράς, να συζητήσει την επιστροφή κάποιων περιοχών της Μόρφου με αντάλλαγμα την ικανοποίηση των τουρκικών θέσεων στην περίπτωση της Καρπασίας;
Σύμφωνα με τις πηγές της «Κ», το παραπάνω «σενάριο» είναι ένα από τα σχέδια που απασχολούν την τουρκική διπλωματία. Η όλη συζήτηση αφορά την εγκαθίδρυση της ομοσπονδιακής διοίκησης στην Καρπασία, γεγονός που εξακολουθεί να προβληματίζει την τουρκική πλευρά. Παρ’ όλα αυτά, οι τουρκικές πηγές μάς τονίζουν με επιμονή ότι η τελική λύση του Κυπριακού θα έρθει μέσα από μια συνολική διαδικασία «πάρε-δώσε»…