Σε εποχές παλαιότερα, προ κρίσης, η δημοσιοποίηση των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών προσώπων, συνοδευόταν παγίως από κυρίως δύο σχόλια: Πρώτον, ότι υπάρχει το «έσχες» αλλά δεν προσδιορίζεται το «πόθεν» – δηλαδή η προέλευση των χρημάτων απόκτησης των όποιων περιουσιακών στοιχείων και, δεύτερον, ότι οι έχοντες εκπρόσωποι μάλλον επιδεικνύουν μια ροπή στο real estate.
Το πρώτο παραμένει αναλλοίωτο: εξακολουθεί να μην είναι διακριτό το «πόθεν». Ως προς το δεύτερο, λίγο ο υψηλός ΕΝΦΙΑ, λίγο οι κοινωνικές αντιδράσεις και η έκρηξη του φαινομένου των αστέγων (νυν ή πιθανών στο προσεχές διάστημα), μοιάζει να άλλαξαν τις συνήθειες, και σε συνδυασμό με την έντονη δημόσια συζήτηση των τελευταίων ετών αναφορικά με το αν υπάρχει και πού χρήμα, η προσοχή μαγνητίζεται από τις τραπεζικές καταθέσεις.
Το γενικότερο ενδιαφέρον στοιχείο που διατρέχει πολλές δηλώσεις, ανεξαρτήτως κομματικού χρώματος των υπόχρεων, είναι πως όταν φθάνουν στο κρίσιμο σημείο να «αιτιολογήσουν» γραπτώς την προέλευση των χρημάτων, δείχνουν να «προτιμούν» τρεις βολικές εκδοχές: ή «εισοδήματα προηγούμενων ετών», ή «συνδυασμός περισσοτέρων» (εισοδήματα έτους και προηγουμένων ετών, πώληση περιουσιακού στοιχείου, δωρεά, δανεισμός, γονική παροχή), ή «άλλες περιπτώσεις»!
Παρά τη διαθεσιμότητα των βολικών εκδοχών, ο εκ των νέων βουλευτών Δ. Καμμένος δηλώνει εισόδημα έτους 2,96 ευρώ και κατάθεση δίχως προέλευση χρημάτων ύψους 20.000 ευρώ. Δεν ήταν, ωστόσο, ο πιο φτωχός με απειροελάχιστο εισόδημα: Το ρεκόρ έχει η «σύζυγος σε διάσταση» του Ν. Μίχου, βουλευτή της Χρυσής Αυγής, που δηλώνεται ως «οικοκυρά» με εισόδημα 0,03 ευρώ. Υπάρχουν και εκείνοι, πάντως, της άτυπης ομάδας των «Υψηλά εισοδήματα-μικρές καταθέσεις»: Ενδεικτικά αναφέρονται η Αικατερίνη Μάρκου (79.000 και 10.000 ευρώ αντιστοίχως), Κ. Μπαρμπαρούσης (89.000 και 2.057 ευρώ).
«Υποομάδα» ιδιαιτέρως υπολογίσιμη, ωστόσο, είναι εκείνη της οποίας τα μέλη εμφανίζουν συγκριτικά με προηγούμενα «πόθεν έσχες», μείωση καταθέσεων: Ολγα Γεροβασίλη από 12.500 το 2012 σε 4.700 το 2014 και Γ. Σταθάκης με μη εμφανιζόμενα πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ. Στα «χαριτωμένα» της τυπογραφικής σφαίρας, η περίπτωση του πρώην βουλευτή Βαΐτση Αποστολάτου, στου οποίου τη δήλωση υπάρχει απόκρυψη ποσών καταθέσεων, όπως άπαντες οι υπόλοιποι κάνουν, αλλά μόνο για τα στοιχεία ταυτότητας ακίνητης περιουσίας και μεταφορικών μέσων.
Αλλα «αξιοπρόσεκτα»;
Πρώην βουλευτής, ο Κυρ. Βελόπουλος, με χαρακτηριστικό έντονο αντιμνημονιακό λόγο, δηλώνει τρεις καταθετικούς λογαριασμούς σε γερμανικές τράπεζες και την απόκτηση (το 2010) «Δεξαμενής κολύμβησης εξωτερική».
Εν ενεργεία βουλευτής, η Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου, δείχνει να κάνει μια εξαιρετικά συμφέρουσα αγορά: Ι.Χ. 1.100 κ.ε. το 2015, πληρώνοντας μόνο 200 ευρώ. Ισως η βουλευτής της Ενωσης Κεντρώων θα έπρεπε να συμβουλεύσει τον υπουργό Εξωτερικών για τέτοια θέματα, καθώς ο κ. Κοτζιάς το 2013 εμφανίζεται να καταβάλει 17.045 ευρώ περισσότερα από εκείνη, για ένα μόλις κατά 486 κ.ε. μεγαλύτερο όχημα.
Σε επίπεδο ακίνητης περιουσίας, ο αναγνώστης των δηλώσεων θα παρατηρήσει, μεταξύ άλλων, δύο ειδικές περιπτώσεις: Ο εκ των νέων βουλευτών και κυβερνητικών στελεχών Β. Κόκκαλης εμφανίζεται να έχει αποκτήσει ακίνητο 140.000 ευρώ με «προικοσύμφωνο», ενώ ο πρόεδρος Β. Λεβέντης οικία το 2009 με κόστος 250.000 ευρώ.
Ο κ. Λεβέντης, επίσης, σχεδόν ταυτόχρονα (Σεπτέμβριος 2015) με τον βουλευτή του Δ. Καβαδέλλα, μεταβιβάζουν μετοχές που διέθεταν στον τηλεοπτικό σταθμό «EX.COM A.E.» – που μάλλον παραπέμπει στο Extra. Ο πρόεδρος της Ε.Κ. δηλώνει ότι τις είχε από το 2003 με κόστος κτήσης 75.000 ευρώ, από «οικονομίες».
Οι αξιοπρόσεκτες περιπτώσεις, ανάμεσα στις 1.411 που δημοσιοποιήθηκαν, είναι προφανώς περισσότερες εκείνων που ενδεικτικά καταγράφονται σήμερα. Μπορεί οποιοσδήποτε να τις εντοπίσει στο site της Βουλής. Κι αν έχει διάθεση να κάνει έρευνα παράλληλη και αλλού θα βρει ωραίες ιστορίες: Οπως, επί παραδείγματι, της βουλευτού ΣΥΡΙΖΑ Φρ.Καρασαρλίδου, η οποία δηλώνει στο μεν «πόθεν έσχες» (με τον σύζυγό της – έμπορο) 250.000 ευρώ αμοιβαία κεφάλαια και 600.000 καταθέσεις από προηγούμενα έτη, στο δε βιογραφικό της ότι ενώ εργαζόταν σε νοσοκομείο από το 1983, το 2008 παραιτείται και έκτοτε διαθέτει μια μικρή επιχείρηση με επτά εργαζομένους που τη διατηρεί ώς σήμερα «παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες».
Αιφνιδιαστική δημοσιοποίηση για δύο έτη
Μισές αλήθειες, ατολμία, αναπάντητα ερωτήματα και ολίγη αποστροφή έναντι του Τύπου είναι τα υλικά που παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν και τα οποία τιμήθηκαν και από τη σημερινή πολιτική ομάδα διαχείρισης, κατά την εκτέλεση της «συνταγής» που τιτλοφορείται «Διαφάνεια περί τα οικονομικά του πολιτικού προσωπικού», ή επί το γνωστότερον «Δημοσιοποίηση δηλώσεων πόθεν έσχες από τη Βουλή».
Ο πρόεδρος της Βουλής Ν. Βούτσης και η πρόεδρος της αρμόδιας επιτροπής του Κοινοβουλίου Αναστασία Χριστοδουλοπούλου αιφνιδιαστικά –με την εθνική αντιπροσωπεία σε ολιγοήμερες διακοπές ανάμεσα σε Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά– ανακοίνωσαν πως δημοσιοποιούν τις δηλώσεις δύο ετών, ώστε να κλείσει η εκκρεμότητα που είχε δημιουργήσει μια μεγάλη και σχεδόν κυλιόμενη ανά έτος καθυστέρηση στο μέτωπο αυτό.
«Το είχαμε αποφασίσει από τις αρχές Δεκεμβρίου», ακούστηκε να λέει η κυρία Χριστοδουλοπούλου. Απαντες, όμως, το έμαθαν μέσω σχετικής ανακοίνωσης μόλις την προηγούμενη ημέρα. Είναι χαρακτηριστικό και το γεγονός ότι αποφασίστηκε να δοθεί μίνι συνέντευξη Τύπου χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο: Δεν υπήρχε η δυνατότητα διευκρινιστικών ερωτήσεων –και υπάρχουν πολλές!– επί του περιεχομένου των δηλώσεων. Απλώς δόθηκαν συγχαρητήρια προς όλους όσοι εκ καθήκοντος έκαναν τη δουλειά τους, ενώ αποφεύχθηκε οποιοδήποτε σχόλιο για τις αιτίες –και φυσικά για τους υπευθύνους– των έως τώρα μεγάλων καθυστερήσεων.