Ολοένα και μακρύτερος γίνεται ο κατάλογος των πολιτών που περιέρχονται σε κατάσταση «οικονομικής ομηρίας» εξαιτίας των κυβερνητικών πολιτικών. Χρόνο με τον χρόνο η κατάσταση επιδεινώνεται, κυρίως λόγω της αδυναμίας του Δημοσίου να καλύπτει τις υποχρεώσεις του, της υπερσυσσώρευσης χρεών από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, αλλά και από την αδυναμία της κυβέρνησης να τηρήσει τα υπεσχημένα.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Το «πάγωμα» των ασφαλιστικών εισφορών για το οποίο δεσμεύτηκε ο κ. Αλέξης Τσίπρας στη ΔΕΘ δεν έγινε, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες επαγγελματίες με οφειλές να καλούνται από τον επόμενο μήνα να πληρώνουν εισφορές βάσει εισοδήματος χωρίς καν να δικαιούνται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Παρά τα δάνεια από τους θεσμούς, οι συσσωρευμένες οφειλές του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα παραμένουν κοντά στα 5 δισ. ευρώ. Η υπερφορολόγηση οδηγεί σε συσσώρευση νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών –ξεπέρασαν αισίως τα 96 δισ. ευρώ– με αποτέλεσμα ήδη περίπου 900.000 άτομα να βρίσκονται με μπλοκαρισμένους τραπεζικούς λογαριασμούς.
Τουλάχιστον 250.000 περιμένουν να εκδοθεί η σύνταξη ή το εφάπαξ τους και πρακτικά επιβιώνουν με ελάχιστο εισόδημα.
Το χάος των εισφορών
Και σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και το νέο σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, που θα υποχρεώσει χιλιάδες επαγγελματίες να καταβάλουν μεγάλα ποσά βάσει εισοδημάτων τα οποία δεν υπάρχουν πλέον.Τουλάχιστον 300-350.000 ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ έχουν συσσωρεύσει ασφαλιστικές οφειλές, κάτι που τους στερεί τη δυνατότητα ακόμη και για παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (σ.σ. μόνο οι ανασφάλιστοι μπορούν να έχουν περίθαλψη, αλλά αυτό σημαίνει και διακοπή επιχειρηματικής δραστηριότητας).
Η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί –η εξαγγελία έγινε από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ– ότι θα «παγώσει» τις συσσωρευμένες ασφαλιστικές οφειλές υπό την προϋπόθεση ότι θα καταβάλλονται οι τρέχουσες υποχρεώσεις. Η εξαγγελία έγινε στην προοπτική της ενεργοποίησης του νέου συστήματος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών και της σύνδεσής του με το εισόδημα.
Η κυβέρνηση εξακολουθεί να μην έχει υλοποιήσει τις εξαγγελίες και οι ασφαλισμένοι θα βρεθούν προ του διλήμματος:
Ή θα αρχίσουν να πληρώνουν τις ασφαλιστικές εισφορές που θα τους βεβαιωθούν χωρίς να έχουν καν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη λόγω χρεών (ούτε καν δικαίωμα συνταξιοδότησης) ή δεν θα πληρώνουν, θα «φουσκώνουν» ακόμη περισσότερο τις υποχρεώσεις τους, για να βρεθούν κάποια στιγμή αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να επιβληθούν εις βάρος τους τα αναγκαστικά μέτρα.
Το αίνιγμα με τα «μπλοκάκια»
Εν τω μεταξύ, ελεύθεροι επαγγελματίες που υπέστησαν σαφή μείωση εισοδημάτων από το 2015 ή το 2016 μέχρι τώρα, καθώς και μισθωτοί που συμπλήρωσαν πέρυσι και πρόπερσι το εισόδημά τους εκδίδοντας «μπλοκάκια», χωρίς όμως να έχουν πλέον αυτήν τη δυνατότητα, θα βρεθούν τις επόμενες ημέρες προ δυσάρεστης εκπλήξεως. Ο ΕΦΚΑ θα τους στείλει ειδοποιητήρια για καταβολή ασφαλιστικών εισφορών τις οποίες θα υπολογίσει με βάση εισοδήματα που πλέον δεν υπάρχουν. Οι περιπτώσεις θα είναι χιλιάδες.
Ελεύθερος επαγγελματίας με καθαρά φορολογητέα κέρδη 20.000 ευρώ το 2015 και 7.000 ευρώ το 2016 (σ.σ. με την αναστάτωση του 2016 και τις αποχές από δικηγόρους και άλλες ειδικότητες, ο αριθμός αυτών που θα εμφανιστούν με σημαντική μείωση εισοδήματος θα είναι πολύ μεγάλος) θα ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο να πληρώνει 459 ευρώ τον μήνα και θα περιμένει τον Αύγουστο (προκειμένου να γίνει η εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων του 2017 και να διορθωθεί το ποσό των ασφαλιστικών εισφορών) για να μειωθεί το ποσό.
Μοναδικός τρόπος για τον συγκεκριμένο επαγγελματία να μην μπει σε αυτήν τη διαδικασία, είναι να κλείσει το «μπλοκάκι». Ομως, με αυτόν τον τρόπο θα υποχρεωθεί να μηδενίσει το εισόδημά του, καθώς δεν θα μπορεί να τιμολογεί. Αντίστοιχη «ομηρία» ισχύει και για τους μισθωτούς με «μπλοκάκια»: κάποιος που είχε εισόδημα το 2015 και το 2016 από «μπλοκάκι» αλλά δεν έχει πλέον, και αυτός θα αντιμετωπίσει το δίλημμα:
1. Να το κλείσει για να μην πληρώσει τις ασφαλιστικές εισφορές που θα υπολογιστούν βάσει των εισοδημάτων του 2015 και του 2016.
2. Να το κρατήσει ανοικτό και να επιβαρυνθεί με το 26,95% των εισοδημάτων που πλέον δεν υπάρχουν μόνο και μόνο για να διατηρήσει ζωντανή την ελπίδα ότι «κάτι μπορεί να προκύψει από δουλειά».
Ο παράγων «εφορία»
Την ίδια ώρα, περισσότεροι από 900.000 πολίτες έχουν υποστεί μέχρι στιγμής τα αναγκαστικά μέτρα της εφορίας, κάτι που μεταφράζεται κατά κύριο λόγο σε δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών. Ουσιαστικά, αυτοί οι φορολογούμενοι βγαίνουν εκτός αγοράς καθώς οποιαδήποτε αμοιβή τους κατατεθεί παραμένει δεσμευμένη. Προϋπόθεση για να «αποδεσμευτεί» ο λογαριασμός είναι να αποπληρωθεί το σύνολο του χρέους, καθώς ακόμη και αν ενταχθεί κάποιος σε ρύθμιση (μοναδική δυνατότητα που έχει απομείνει είναι οι 12 δόσεις) η εφορία δεν θα του αποδεσμεύσει τον λογαριασμό.
Τα αναγκαστικά μέτρα
Στο τέλος Νοεμβρίου, οι οφειλέτες υπό αναγκαστικά μέτρα είσπραξης ήταν 826.211, ενώ κάθε μήνα που περνάει, η εφορία κάνει τουλάχιστον 20.000 δεσμεύσεις. Ο ρυθμός θα ενταθεί για δύο λόγους:
α) Ο αριθμός των οφειλετών για τους οποίους μπορούν να ληφθούν αναγκαστικά μέτρα έχει αυξηθεί σε 1.683.929 άτομα (από 1.529.426 άτομα που ήταν τον Ιανουάριο) ενώ αυξάνεται συνεχώς μήνα με τον μήνα. Οι δανειστές έχουν εγείρει συγκεκριμένες απαιτήσεις επί του θέματος και αξίωναν έως και το τέλος του 2016, τουλάχιστον 55% των οφειλετών να τελεί υπό αναγκαστικά μέτρα. Ο πήχυς για το 2017 θα ανέβει ακόμη υψηλότερα. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι μέσα στο 2017 τουλάχιστον 250-300.000 άτομα θα βρεθούν και αυτά με δεσμευμένες τις τραπεζικές τους καταθέσεις.
β) Στο «παιχνίδι» των δεσμεύσεων αναμένεται να μπει πιο δυναμικά και το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών. Μέχρι τώρα διαχειριζόταν τα χρέη άνω των 5.000 ευρώ, ενώ από εδώ και στο εξής υπό τη δικαιοδοσία του θα περάσουν και οι μικρότερες οφειλές. Ετσι, ο αριθμός των ΑΦΜ που θα εμφανιστούν στη βάση δεδομένων του ΚΕΑΟ θα αυξηθεί κατά αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες.
Το κενό με τις ρυθμίσεις
Οι οφειλέτες του Δημοσίου πρακτικά δεν έχουν λύση αυτήν τη στιγμή. Η κυβέρνηση τους έδωσε τη ρύθμιση των 100 δόσεων με μονομερή απόφαση χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των δανειστών. Στη συνέχεια, όμως, την αυστηροποίησε σε τέτοιο βαθμό –κατόπιν πιέσεων των θεσμών– ώστε η διατήρησή της να καταστεί οικονομικός εφιάλτης ακόμη και γι’ αυτούς που εντάχθηκαν. Από την 1/1/2017, όποιος δεν πληρώνει τις τρέχουσες υποχρεώσεις (οι οποίες μεγαλώνουν λόγω των αυξημένων φορολογικών βαρών) χάνει αυτομάτως τη ρύθμιση. Χιλιάδες αυτοαπασχολούμενοι έχουν βρεθεί εκτός και για ένα λάθος στην πάγια εντολή, με αποτέλεσμα το μόνο που τους μένει είναι να διευθετήσουν μεγάλα ποσά σε μόλις 12 δόσεις.
Οι απλήρωτες οφειλές
Πρόβλημα στην αγορά εξακολουθεί να δημιουργείται και λόγω των οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες. Τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, μετά δηλαδή την εκταμίευση 1,8 δισ. ευρώ από τον ESM με την ολοκλήρωση της α΄ αξιολόγησης, έπεσαν 1,8 δισ. ευρώ στην αγορά ενώ συνολικά στην αγορά δόθηκαν πάνω από 3,5 δισ. ευρώ μέσα στο 2016. Παρ’ όλα αυτά, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου αθροιζόμενες με τις εκκρεμείς επιστροφές φόρου διατηρούνται πάνω από τα 5 δισ. ευρώ. Μάλιστα, οι θεσμοί προσθέτουν τουλάχιστον δύο δισ. ευρώ στο ποσό αυτό εξαιτίας επιστροφών φόρων που δεν αποτυπώνονται στα επίσημα στοιχεία (ουσιαστικά δεν έχουν εκκαθαριστεί ακόμη) αλλά και λόγω των συντάξεων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα.
Συνολικά, περισσότερες από 250.000 συντάξεις (κύριες και επικουρικές καθώς και εφάπαξ βοηθήματα) δεν έχουν αποδοθεί στους δικαιούχους, ενώ το μεγαλύτερο πρόβλημα λόγω των επιστροφών φόρου έχουν οι επιχειρήσεις με τον ΦΠΑ, ο οποίος παραμένει «παγωμένος» ακόμη και για περισσότερο από ενάμιση χρόνο.