Υποβολείο

2' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Εχω δίπλα μου τον τελευταίο καιρό τρεις προσηνείς τόμους, • εύ-μορφους στο μάτι, εύκολους στο χέρι, • που περιέχουν μια μετάφραση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη θαμμένη 111 χρόνια: • Είναι η περίφημη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Θωμά Γόρδωνος (Thomas Gordon 1788-1841), • Σκώτου φιλέλληνα, που έζησε το ’21 από κοντά, • πολεμώντας αλλά και συλλέγοντας ταυτόχρονα στοιχεία και ντοκουμέντα. • Ετσι έγραψε κι εξέδωσε το 1832 την Ιστορία του • – «ένα από τα πρωιμότερα έργα που γράφτηκαν για την Ελληνική Επανάσταση, • που από την αρχή θεωρήθηκε και ένα από τα σοβαρότερα και εγκυρότερα», • σημειώνει η Αγλαΐα Κάσδαγλη στην «Εισαγωγή». •

Η Ιστορία του Γόρδωνος δεν είχε μεταφραστεί ώς το 1903, • όταν ο Σκιαθίτης αφήνει την Αθήνα για το νησί του. • Φεύγοντας, ο Γιάννης Βλαχογιάννης του βάζει στο χέρι τα ναύλα • και τις Ιστορίες του Γκόρντον και του Φίνλεϊ για να τις μεταφράσει. • Επείγεται μάλιστα, γιατί υπολογίζει στα έσοδα από την έκδοση του Γόρδωνος. • Η ζωή του Παπαδιαμάντη στο νησί είναι δύσκολη • και βαρύς ο καθημερινός μόχθος, μεταφράζοντας. • Αρχές του 1904 η μετάφραση του Γκόρντον τελειώνει • αλλά δεν εκδίδεται ούτε τότε ούτε αργότερα. • Κι αυτή, και του Φίνλεϊ, που τελείωσε το 1908, • έπρεπε να περιμένουν έναν αιώνα και κάτι για να βγουν απ’ το μπαούλο • – μιλάει γι’ αυτά σταράτα ο Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος στον διαφωτιστικό «Πρόλογο» του Γόρδωνος. •

Ο Φίνλεϊ εντέλει βγήκε πρώτος πριν από λίγα χρόνια, • έκδοση της Βουλής, επιμέλεια Αγγελου Γ. Μαντά. • Ο Γόρδων εκδόθηκε, τρίτομος, πρόσφατα από το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, • το πολύτιμο για τα γράμματά μας ΜΙΕΤ, • με φιλολογική επιμέλεια Λαμπρινής Τριανταφυλλοπούλου, θυγατέρας • –το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά– • του Ν.Δ.Τριανταφυλλόπουλου, • που μαζί με τον Αγγελο Γ. Μαντά επικούρησαν στην κοπιώδη επιμέλεια. • Επιμέλεια γενναιόδωρη, • ευεργετική θα έλεγα, και για τη μετάφραση, και για το πρωτότυπο. • Διότι εδώ δεν έχουμε μια «ξερά» επιστημονική φιλολογική επιμέλεια της μετάφρασης, • αλλά επιμέλεια που αναγνωρίζει την ευθύνη της να διορθώνει ενίοτε και τον συγγραφέα, όπου χρειάζεται, • αφού εδώ ο αναγνώστης διαβάζει Ιστορία, όχι Λογοτεχνία. • Επεμβάσεις αναγκαίες, ολιγόλογες, σαφείς. •

Προσωπικά, ο ιστορικός Γκόρντον με έχει εκπλήξει. • Εξαιρετικά πληροφορημένος, • με σφαιρική ματιά • – και ευχάριστος αφηγητής! • Πέραν αυτού, ε, η γοητεία του Παπαδιαμάντη. • Πώς και πόσο οικειώνεται το ξένο κείμενο • –μέσα στον πυρετό εργασίας επείγουσας, όπως νόμιζε ο καημένος– • για να το αποδώσει με τα δικά του χυμώδη ελληνικά. •

Δούλευε σκυλίσια. «Πέντε ημέρας εδοκίμασα το σύστημα της οκταώρου εργασίας, με σκοπόν να τελειώσω γρήγορα, όπως ζητείς», έγραφε στον Βλαχογιάννη. • «Ο λιχανός της δεξιάς μου έχει δαρμούς και πόνους • και τα δύο άλλα δάκτυλα πάσχουσι σκλήρυνσιν του δέρματος. • Η μέση μου πονεί. • Ωστε ξανακύλησα πίσω εις το πεντάωρον». • «Αλλά το έργον είναι σπουδαίον και το επόνεσα», γράφει. • Ευτυχώς, το πόνεσαν τώρα όπως του άξιζε οι εκδότες κι οι επιμελητές. •

Θα αναπαυθεί ίσως έτσι και το πνεύμα του Βλαχογιάννη, • που το 1925, σε δύσκολους και τότε καιρούς, έγραφε: • «Ο άνθρωπος ο πιο πρωτότυπος ήτανε γραμμένο του να μεταφράζει, μεταφράζει…» • «Τώρα τι να τα κάμω αυτά τα χειρόγραφα του πεθαμένου φίλου μου; •

Ποιος φροντίζει για ιστορία πια στον τόπο μας; • Η ελληνική κοινωνία, με την πολιτεία της μπροστά, τρέχει κατακέφαλα άλλους δρόμους σκοτεινούς • κι ο Θεός ξέρει ποιο θα ’ναι το σταμάτημά της…».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή