Προτού ολοκληρωθεί η τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδος της Μπούντεσταγκ και πριν από τις κρίσιμες γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, το σώμα φιλοδοξεί να θεσπίσει νόμο κατά της ρητορικής μίσους και των ψευδών ειδήσεων στο Διαδίκτυο και ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κι αν ο στόχος συναντά ευρεία υποστήριξη, ο δρόμος για τον έλεγχο αυτών των δύο φαινομένων προκαλεί μεγάλες συζητήσεις.
Το νομοσχέδιο θέλει να κάνει το Διαδίκτυο ειλικρινέστερο και πιο κόσμιο. Αυτό επισημαίνει στο σχετικό ρεπορτάζ της η Deutsche Welle, που θυμίζει ότι η σύνταξη του νόμου έγινε από το υπουργικό συμβούλιο πριν από πέντε εβδομάδες. Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, οι πλατφόρμες social media όπως το Facebook, το Instagram και το Twitter απειλούνται με πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ αν δεν εξασφαλίσουν την απομάκρυνση επιλήψιμων ποστ. Αν οι αναρτήσεις αυτές είναι εξόφθαλμα παράνομες, θα πρέπει να «αποκαθηλώνονται» εντός 24ώρου· σε πιο σύνθετες περιπτώσεις οι επιχειρήσεις θα έχουν διορία μία εβδομάδα. Πάνω από όλα το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι θα πρέπει να υπάρχουν αναγνωρίσιμα πρόσωπα-εκπρόσωποι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία θα μπορεί κάποιος να προσφεύγει αν αισθάνεται αδικημένος.
«Η εγκληματικότητα που βασίζεται στο μίσος πλήττει τη συμβίωση, την κουλτούρα διαλόγου και την ελευθερία έκφρασής μας», υπογράμμισε ο υπουργός Δικαιοσύνης της Γερμανίας Χάικο Μάας, υπεραμυνόμενος της πρωτοβουλίας του για τη θέσπιση κανόνων στο Διαδίκτυο. «Ανησυχώ για τον εθελοντή βοηθό των προσφύγων που διαπομπεύεται και προσβάλλεται, αλλά και τους νέους που υφίστανται διαδικτυακό εκφοβισμό», σχολίασε ο Μάας στη διάρκεια της σχετικής συζήτησης. «Ξέρω ότι με αυτό το νομοσχέδιο κινούμαστε σε ιδιαίτερα ευαίσθητες περιοχές του συντάγματος», αναγνώρισε ο Σοσιαλδημοκράτης πολιτικός. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ο νόμος αφορά δέκα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία θα κληθούν να επωμιστούν το κόστος (εκτιμάται σε 25 εκατ. ευρώ) για την υποχρέωση να συστήσουν ένα αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης προσφυγών.
Ορισμένοι επικριτές των νέων διατάξεων θεωρούν ότι η πίεση στα social media πρέπει να κλιμακωθεί. «Το Facebook, το Twitter κ.λπ. δεν έχουν επιδείξει ιδιαίτερη διάθεση για συνεργασία», επισημαίνει η Πέτρα Ζίτε από το Κόμμα της Αριστεράς, μέλος της κοινοβουλευτικής επιτροπής για τον Πολιτισμό και τα ΜΜΕ. Η ίδια καταγγέλλει ότι το σχέδιο νόμου είναι γραμμένο στο πόδι, μόνο και μόνο για να δείξει ετοιμότητα δράσης. Η ένστασή της έγκειται στο γεγονός ότι ιδιωτικές επιχειρήσεις θα καλούνται να αποφασίσουν τι πρέπει να σβήσουν και τι όχι. «Προφανώς αυτές οι εμπορικές επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα με τα γυναικεία στήθη παρά με τη ναζιστική προπαγάνδα», διευκρίνισε. Ο εκπρόσωπος των Πρασίνων Κόνσταντιν φον Νοτς ανησυχεί για κάτι άλλο: το ενδεχόμενο υπεραντίδρασης των δικτύων, με αποτέλεσμα να προτιμούν να σβήνουν περισσότερα παρά λιγότερα.
Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως είναι η απειλή περιορισμού της ελευθερίας έκφρασης. Ο Σύνδεσμος των Ψηφιακών Επιχειρήσεων (Bitkom) έχει ήδη διαμαρτυρηθεί κατά της πρωτοβουλίας του Μάας. «Η υπόθεση της ρητορικής μίσους και της εγκληματικότητας στο Διαδίκτυο είναι πολύ σοβαρή για να την αναθέσουμε σε ένα βιαστικό και κακογραμμένο νόμο, ο οποίος δεν θα είχε υπόσταση ενώπιον δικαστηρίων», προειδοποίησε ο επικεφαλής του Μπέρνχαρντ Ρολέντερ και επισημαίνει τον κίνδυνο μαζικού, εσπευσμένου σβησίματος αναρτήσεων, που θα οδηγούσε τον νόμο σε αυτοκατάργηση.
Ο Bitkom μαζί με άλλους φορείς της οικονομίας και της κοινωνίας των πολιτών έχουν συστήσει μια «Συμμαχία υπέρ της ελευθερίας έκφρασης» και καταγγέλλουν την «ιδιωτικοποίηση του ελέγχου του περιεχομένου του Ιντερνετ». «Εσκεμμένα λανθασμένες ειδήσεις, ρητορική μίσους και απάνθρωπες επιθέσεις είναι προβλήματα της κοινωνίας και δεν μπορούν γι αυτόν το λόγο να αντιμετωπιστούν μόνον από πλατφόρμες social media», επισημαίνεται στο μανιφέστο της συμμαχίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά του νομοσχεδίου τάσσεται και η ξενοφοβική Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).