«Μα τι λαός είμαστε και εμείς… Τη διορατικότητά του, τη βαφτίσαμε γρουσουζιά. Αλλά και αυτός έζησε τόσο ώστε να μας αποδείξει ότι τελικά είχε δίκιο. Κρίμα που δεν τον ακούγαμε. Η χώρα θα ήταν σήμερα διαφορετική». Η 55χρονη Μαρία από το Ρέθυμνο καθόταν στο πεζούλι της Μητρόπολης Αθηνών, την ώρα που από τα μεγάφωνα ακουγόταν η εξόδιος ακολουθία για τον Κων. Μητσοτάκη. Είχε έρθει από το πρωί για το προσκύνημα και έμεινε αρκετές ώρες αργότερα. Ηταν μία από τους χιλιάδες πολίτες που έσπευσαν να πουν ένα προσωπικό αντίο στον πολιτικό που άφησε τη σφραγίδα του στη σύγχρονη Ελλάδα. Και βέβαια δεν ξέχασε τις ρίζες της: «Στην Κρήτη θα γίνει η πραγματική κηδεία του. Εκεί ανήκει».
Οι περισσότεροι από τους παρισταμένους που δέχθηκαν να μιλήσουν στην «Κ» τόνιζαν την εν ζωή δικαίωση του πολιτικού, προτού ο μονάκριβος υιός του Κυριάκος πει ακριβώς τις ίδιες φράσεις στον ουσιαστικό και μετρημένο επικήδειο λόγο του. Δεν ήταν τυχαίο: ο Μητσοτάκης ήταν από τους ελάχιστους ηγέτες στη χώρα μας που ήξερε να λέει την αλήθεια όσο και αν πονούσε. Και αυτό δεν μπορεί να μη θεωρείται πικρά αξιομνημόνευτο, ιδιαιτέρως στην εποχή όπου βασιλεύουν τα post truth politics. Χθες ήταν σαφές ότι μαζί με τον πρώην πρωθυπουργό, αποχαιρετούσαμε μια ολόκληρη εποχή: εκείνη κατά την οποία, ορισμένοι πρωταγωνιστές της πολιτικής θεωρούσαν πρώτιστη εκπλήρωση χρέους την ψύχραιμη αποτίμηση των πραγμάτων και όχι τα εμπαθή, φανατισμένα αφηγήματα. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε ακολουθήσει αταλάντευτα αυτή την αρχή, κάτι που επισήμανε και ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης, χαρακτηρίζοντάς τον «αληθινό statesman».
Ο μεγαλύτερος όγκος του κόσμου προτίμησε πάντως τον πρωινό προσωπικό αποχαιρετισμό, με την ουρά να απλώνεται εκατοντάδες μέτρα μακριά από τη Μητρόπολη, από το να παραστεί στην τελετή. Αλλωστε, λίγο προτού έρθουν οι επίσημοι, η πρόσβαση στον ναό για τους πολίτες (και τους δημοσιογράφους) σταμάτησε έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει ομαλά η υποδοχή της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας. Μπροστά από τις κάμερες και τους παρισταμένους, πέρασε κυριολεκτικά ολόκληρη η μεταπολίτευση. Πολιτικοί, επιχειρηματίες, προσωπικότητες από όλους τους τομείς έσπευσαν να δώσουν το «παρών».
Απαράδεκτο περιστατικό
Δυστυχώς, τόσο κατά την είσοδο, αλλά κυρίως κατά την έξοδο των επισήμων δεν έλειψαν οι εντάσεις, με στόχο κυρίως τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα αλλά και τον Πάνο Καμμένο. Με εκφράσεις που δεν ταίριαζαν στο ύστατο χαίρε προς έναν άνθρωπο που διακρίθηκε για το κοινοβουλευτικό του ήθος και τον απόλυτο σεβασμό στους αντιπάλους του. Ισως, αν μπορούσε να μας δει από εκεί όπου βρίσκεται, σίγουρα θα είχε θυμώσει με αυτούς που ασχημονούσαν και αποδοκίμαζαν.
Και αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι τα τελευταία λόγια του Κυρ. Μητσοτάκη προς τον πατέρα του, που έφταναν ώς εμάς στο προαύλιο με αλλοιωμένο ήχο από τις μικροφωνικές εγκαταστάσεις, εξέπεμπαν πνεύμα ενότητας με σαφή τοποθέτηση ενάντια σε κάθε διχασμό που βλάπτει την πατρίδα. Οσο προχωρούσε ο λόγος του, η συγκίνηση απλωνόταν κατά κύματα έξω από τον ναό για να ξεσπάσει συσσωρευμένη σε ένα ηχηρό χειροκρότημα. Αλλωστε, σε αυτή τη στιγμή του ανθρώπινου πόνου, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν προσπάθησε να κρύψει το πένθος ενός γιου που θρηνεί τον πατέρα του και που συναισθάνεται την τεράστια ευθύνη για την ηθική παρακαταθήκη που πρέπει να κρατήσει ατόφια.
Η αυλαία για τον πρώην πρωθυπουργό θα πέσει στον τόπο όπου γεννήθηκε. Σε μια ταπεινή και όμορφη τελευταία κατοικία που ταίριαζε στον σεμνό βίο του. «Καλό σου ταξίδι πρόεδρε στη Λεβεντογέννα» φώναξαν κάποιοι την ώρα που το φέρετρο βγήκε από τη Μητρόπολη με συνοδεία των Κρητικών που φορούσαν τις παραδοσιακές στολές. Για να μην ξεχνάμε και εμείς ότι στην Αθήνα μεγαλούργησε, αλλά ήταν Κρητικός από τη γέννηση ώς τον θάνατό του. Εκτός από τον πρωθυπουργό, στην εξόδιο ακολουθία παρέστησαν οι πρώην πρωθυπουργοί Κ. Καραμανλής, Αντ. Σαμαράς, Κ. Σημίτης και Γ. Παπανδρέου σύσσωμη η Κ.Ο. της Ν.Δ., η Φώφη Γεννηματά από τη Δημ. Συμπαράταξη, ο Δημ. Κουτσούμπας από το ΚΚΕ, ο Στ. Θεοδωράκης από το Ποτάμι, ο Β. Λεβέντης από την Ενωση Κεντρώων.
Καταδίκη των αποδοκιμασιών από Ν.Δ.
Τις αποδοκιμασίες εις βάρος του Αλέξη Τσίπρα καταδίκασε με κατηγορηματικό τρόπο η Ν.Δ. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε χθες το απόγευμα το γραφείο Τύπου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αναφερόμενη στο απαράδεκτο περιστατικό, υπογραμμίζει ότι καταδικάζει «με τον πιο σαφή τρόπο τις όποιες αποδοκιμασίες εις βάρος του πρωθυπουργού». Σημειώνει δε, σε αυστηρό τόνο, ότι αυτές δεν συνάδουν «ούτε με το ήθος, ούτε με το ύφος της παράταξης και, προφανώς, ούτε με τη στιγμή».