«Εγώ θέλω την ησυχία μου. Και ξέρω πού θα την βρω» απαντούσε συχνά ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε εκείνους που του έλεγαν ότι θα έπρεπε η τελευταία του κατοικία να είναι κοντά στους Τάφους των Βενιζέλων. Ο ίδιος είχε διαλέξει το μέρος που άρμοζε περισσότερο στον χαρακτήρα του, μια ήρεμη γωνιά κάτω από τη σκιά ενός θεόρατου πεύκου που ξεπερνά τα 15 μέτρα, με έναν μεγάλο προστατευτικό βράχο από τη μια πλευρά και από την άλλη τριανταφυλλιές, δυόσμους, βασιλικούς, πικροδάφνες, σχίνα. Εκεί, στο μικρό κοιμητήριο του Αργουλιδέ, ένα χωριό με 20 σπίτια που απέχει ελάχιστα από τα Χανιά, ετάφη χθες.
Δίπλα στην αγαπημένη του σύζυγο Μαρίκα, που «έφυγε» και αυτή Μάιο μήνα, το 2012. Λίγο πιο πάνω από τον δικό τους τάφο, είναι το μικρό εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού, το οποίο ο πρώην πρωθυπουργός αγαπούσε ιδιαίτερα διότι του θύμιζε τη μητέρα του Σταυρούλα.
Ο επίλογος μιας ζωής γεμάτης και συναρπαστικής ήταν πραγματικά αυτός που θα του άρμοζε. Κρητικοί βρακοφόροι που είχαν φτάσει στο νεκροταφείο από νωρίς και στάθηκαν σιωπηλοί δίπλα στον τάφο, τραγούδησαν ένα ριζίτικο του Κώστα Μουντάκη, που του είχε αφιερώσει η κόρη του Ντόρα, όταν ανακοινώθηκε ο θάνατός του: «Σε ψηλό βουνό, σε ριζιμιό χαράκι, κάθεται έν’ αητός. Βρεμένος, χιονισμένος, ο καημένος και παρακαλεί. Και παρακαλεί τον ήλιο ν’ ανατείλει». Τα τρυφερά, υπερήφανα λόγια απλώθηκαν σε πολλά στόματα, σαν σιγανός ψαλμός.
Μετά ήρθαν οι μαντινάδες, από τον Νίκο Ζωιδάκη και τον Μανώλη Κονταρό, ο οποίος είναι επιστήθιος φίλος της οικογένειας: «Ελα σήκω απάνω αρχηγέ, πού πας αυτή την ώρα, πού πας αυτή την ώρα εδά που σε χρειάζεται για να σωθεί η χώρα», ενώ στην επόμενη μαντινάδα, οι Κρητικοί έταξαν στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, πρωθυπουργό να κάνουν τον γιο του.
Παρούσα ολόκληρη η οικογένεια, οι φίλοι, οι συντοπίτες, οι συνοδοιπόροι στο κόμμα, οι άνθρωποι που θέλησαν να ταξιδέψουν μέχρι τα Χανιά για να πουν το ύστατο χαίρε στον πρώην πρωθυπουργό, σχημάτιζαν μια αγκαλιά γύρω από το φέρετρό του. Εκεί ακούμπησε και την κατσούνα του παππού του, ο εγγονός του και γιος του Κυριάκου για να τον συντροφεύσει στο ταξίδι.
Το κρητικό «πρωτόκολλο»
Εκτός από το στρατιωτικό άγημα που απέδωσε τιμές, το κρητικό εθιμικό «πρωτόκολλο» επέβαλε και μερικές μπαλοθιές, που συνόδευσαν τον πρόεδρο στην τελευταία του κατοικία. Επικράτησε βαθιά συγκίνηση σε όλους τους παρισταμένους, με την ανάκρουση του εθνικού ύμνου, για ένα δημόσιο άνδρα που γνώριζε τι θα πει να πολεμάς για την πατρίδα. Είχε προηγηθεί επιμνημόσυνη δέηση προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ειρηναίου στον ναό της Αγίας Μαγδαληνής στη Χαλέπα Χανίων, όπου είχε εκτεθεί η σορός σε λαϊκό προσκύνημα μέχρι και το μεσημέρι. Επάνω στο φέρετρο οι Κρητικοί είχαν αφήσει ένα μπουκέτο από φασκόμηλο που ανέδιδε μια ευωδιά σε όλον τον χώρο.
Αποχαιρετίζοντας τον αγαπημένο της πατέρα στην εκκλησία, η Ντόρα Μπακογιάννη, σε μεγάλη συναισθηματική φόρτιση είπε: «Ολη η οικογένεια είμαστε εδώ μα πάνω απ’ όλα οι φίλοι σου. Ολοι που μια ζωή ακουμπούσες και ακουμπούσαν πάνω σου. Πολλοί μίλησαν καλά για σένα αλλά δεν είναι ώρα να μιλήσουμε για πολιτική. Είμαστε εδώ να σου πούμε το μεγάλο ευχαριστώ και πικρό αντίο. Σε ευχαριστούμε για την καλοσύνη σου, σε ευχαριστούμε που μας έμαθες να αγαπάμε την Κρήτη, να τιμάμε τις φιλίες μας, τον λόγο μας, το χρέος και την ευθύνη μας. Σε ευχαριστούμε για την πηγαία αισιοδοξία σου. Οταν σου είπα πρόσφατα ότι η χώρα δεν πάει καλά, μου είπες ότι έχεις πίστη πως όλα θα πάνε καλά. Μου είπες να έχω πίστη στους Ελληνες, ότι τους ξέρεις. Μας έμαθες να λυγίζουμε αλλά να μη σπάμε. Μας μπόλιασες με δύναμη αλλά πού να βρω τη δύναμη να σε αποχαιρετήσω. Ισως είμαι η πιο ακατάλληλη να μιλώ. Προσπαθώ να σταθώ όρθια. Δεν χώρεσες ποτέ σε όλα εκείνα που είπαν πως δεν ακούγονται καλά, σε όλες τις μικρότητες και τους μικρούς στα λίγα, στα κρυφά. Δεν χώρεσες γιατί ήσουν ψηλός βλέπεις και το βλέμμα σου δεν ήξερε παρά να απλώνεται. Περήφανε πατέρα μου σήκω πάνω, σε χρειαζόμαστε λίγο ακόμα».