Τον Απρίλιο 2009 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με πολύ μεγάλη πλειοψηφία, έβγαλε ψήφισμα καταδικάζοντας τα εγκλήματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων του προηγούμενου αιώνα, φασιστικών και κομμουνιστικών. Δεν καταδίκασε ιδεολογίες αλλά καθεστωτικές πρακτικές, διώξεις, εκτοπίσεις, δολοφονίες, στέρηση ελευθεριών, κατάργηση του κράτους δικαίου και του κοινοβουλευτισμού.
Στο κείμενο γίνονται πολλές αναφορές από τη μια μεριά στον φασισμό και τον ναζισμό και από την άλλη στον κομμουνισμό και τον σταλινισμό. Από τους Ελληνες ευρωβουλευτές, δύο ψήφισαν υπέρ και οι υπόλοιποι κατά ή απείχαν ή ήταν –βολικά, φυσικά– απόντες. Το ψήφισμα όριζε ως ημέρα μνήμης των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών καθεστώτων την 23η Αυγούστου, επέτειο υπογραφής του συμφώνου Ρίμπεντροπ-Mολότοφ, με το οποίο Χίτλερ και Στάλιν καθόρισαν σφαίρες επιρροής. Επίσης, το ψήφισμα προέτρεπε τα κοινοτικά όργανα να προχωρήσουν στη διοργάνωση εκδηλώσεων, συνεδρίων κ.λπ., καθώς και στην εκπόνηση έρευνας για τα εγκλήματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων.
Το ψήφισμα ήταν αποτέλεσμα μιας διαβούλευσης περίπου τεσσάρων ετών, με ενδιάμεσες συνδιασκέψεις και πολλές πρωτοβουλίες. Τον Αύγουστο 2015, οκτώ ανατολικοευρωπαϊκές, πρώην κομμουνιστικές, χώρες ανέλαβαν την πρωτοβουλία δημιουργίας διεθνούς δικαστηρίου (ή ανάλογου οργάνου) για την απονομή δικαιοσύνης στα θύματα του «κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού». Βασικό επιχείρημά τους ήταν η μη παραγραφή των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Η πρωτοβουλία δεν έχει την κοινοτική κάλυψη, δεδομένου ότι εκφεύγει του κοινοτικού δικαιακού πλαισίου. Πλην όμως, οι χώρες αυτές συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας τους.
Η εσθονική προεδρία θα φιλοξενούσε φέτος την 23η Αυγούστου τις εκδηλώσεις μνήμης, κατά την απόφαση και προτροπή του Ευρωκοινοβουλίου. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων διοργανώθηκε μια δίωρη συνάντηση, με πέντε ιστορικούς ως μέλη του πάνελ, στην οποία προσκλήθηκαν τα υπουργεία Δικαιοσύνης όλων των χωρών της Ε.Ε. Στην αντίστοιχη εκδήλωση του 2016 στη Σλοβακία, η ελληνική κυβέρνηση εκπροσωπήθηκε από τον πρέσβυ στη χώρα και κάποιο στέλεχος ή σύμβουλο του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Ξαφνικά φέτος, ο υπουργός Δικαιοσύνης της ίδιας κυβέρνησης του αριστερού ΣΥΡΙΖΑ και των λαϊκοδεξιών ΑΝΕΛ αρνείται την πρόσκληση στο «συνέδριο» –αυτό το δίωρο πάνελ!– καταγγέλλοντας την εξίσωση ναζισμού – κομμουνισμού. Επικαλείται μεταξύ άλλων τη γέννηση του αλήστου μνήμης ευρωκομμουνισμού –παιδί του οποίου θεωρεί ότι είναι ο ίδιος– από τον κομμουνισμό. Τι κι αν ο ευρωκομμουνισμός προέκυψε ακριβώς ως αντίδραση στα εγκλήματα του καθεστωτικού κομμουνισμού!
Αν εξαιρέσουμε το άκομψο του διπλωματικού χειρισμού με τις αναφορές τόσο του υπουργού όσο και της γραμματέως Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του υπουργείου σε «φιλοναζιστές Εσθονούς», δεν υπήρχε κανένα ιδιαίτερο ζήτημα. Πλην όμως, τόσο η πουτινική Ρωσία όσο και η ελληνική κυβέρνηση θέλησαν να εντάξουν το ζήτημα της καταδίκης των ολοκληρωτικών καθεστώτων στην προπαγάνδα τους.
Τα κρατικά ειδησεογραφικά πρακτορεία των δύο χωρών, Σπούτνικ και ΑΠΕ-ΜΠΕ, αλλά και τα κρατικώς ελεγχόμενα ΜΜΕ –στην Ελλάδα η ΕΡΤ–, έγιναν οι ιμάντες διακίνησης ψευδών ειδήσεων, fake news όπως τα μάθαμε από τις καμπάνιες στις αμερικανικές και γαλλικές εκλογές και το βρετανικό δημοψήφισμα. Το εντυπωσιακό είναι πως είχαμε πάσες από τον ένα μηχανισμό προπαγάνδας στον άλλο – ούτε σε συντονισμό να ήταν!
Πρώτα ανακαλύφθηκε από το Σπούτνικ «διεθνές σκάνδαλο, μετά τη γενναία στάση Κοντονή», το οποίο ανάγκασε τους διοργανωτές του «συνεδρίου» να αλλάξουν τα κείμενα. Το ΑΠΕ και η ΕΡΤ διακίνησαν το φοβερό νέο της «διεθνούς δικαίωσης του κ. Κοντονή» και τη νίκη της δημοκρατίας! Ανοησίες βέβαια. Η ρωσική πλευρά προέβαλε την τραβηγμένη από τα μαλλιά ένσταση γιατί, στον ανηρτημένο τίτλο στον εσθονικό ιστότοπο, ο κομμουνισμός φαινόταν να είναι υποπερίπτωση του ναζισμού και δεν γινόταν καταγγελία του ιταλικού και ισπανικού φασισμού. Αλλαγή όντως έγινε – σε ένα σημείο στίξης! Η καθ’ ημάς προπαγάνδα διακίνησε το ενημερωτικό σκουπίδι του ρώσικου πρακτορείου ως διεθνή νίκη του κ. Κοντονή και των δημοκρατικών δυνάμεων.
Η νίκη Κοντονή και συριζανέλων δεν περιορίστηκε στην κατατρόπωση μιας άνω τελείας. Το βράδυ της 23ης Αυγούστου διακινείται η «είδηση» πως σύμπασα η Ευρώπη, πλην οκτώ ανατολικοευρωπαϊκών χωρών με κομμουνιστικά καθεστώτα μέχρι το 1989, τάχθηκε υπέρ της στάσης Κοντονή και απείχε από το «συνέδριο». Καθαρή περίπτωση ψευδούς ειδήσεως, fake news – ας το επαναλάβουμε. Οι οκτώ χώρες της πρωτοβουλίας για την αναγνώριση των σταλινικών εγκλημάτων ως απαράγραπτων είχαν μια ξεχωριστή συνάντηση πριν από το «συνέδριο» και τα αποτελέσματα της δικής τους διαβούλευσης μεταφέρθηκαν και στην κυρίως συνάντηση με το πάνελ των ιστορικών. Η ανακοίνωση των «οκτώ» αναφέρει ρητώς την ανάγνωση των συμπερασμάτων τους στη συγκέντρωση, στην οποία παρευρίσκονταν εκπρόσωποι «πολλών χωρών της Ε.Ε.» – κάνει δε επανειλημμένες αναφορές στην πρωτοβουλία του 2015.
Αυτό διακινήθηκε από το Σπούτνικ ως συστράτευση όλης της Ευρώπης με τη γενναία στάση Κοντονή, με αποτέλεσμα οι φετινές εκδηλώσεις μνήμης κατά του ολοκληρωτισμού να εμφανίζονται ένα μικρό πάρτι σκληροπυρηνικών – ενδεχομένως φιλοναζιστών! Χωρίς κανένα έλεγχο της αξιοπιστίας, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων ΑΠΕ-ΜΠΕ και η ΕΡΤ διακίνησαν και διακινούν την ψευδή είδηση. Το υπουργείο Δικαιοσύνης της Εσθονίας είχε ήδη εκδώσει δελτίο Τύπου με αναφορά στη συμμετοχή εκπροσώπων 19 (δεκαεννέα) χωρών. Οι εξαιρετικά αποτελεσματικές υπηρεσίες του εσθονικού υπουργείου εντός δύο ωρών απάντησαν σε δικό μας ερώτημα με τις 19 χώρες – μεταξύ αυτών Γαλλία, Φινλανδία, Σουηδία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Αυστρία.
Η προπαγάνδα των κρατικών φορέων ενημέρωσης καλά κρατεί, με αυταπόδεικτα ψεύδη. Αλλά και ο κ. Κοντονής έχει αναληφθεί στο στερέωμα του αντιφασισμού, μαζί με τον Δημητρόφ, κι από κοντά οι συνήθεις διακινητές ανοησιών στο Διαδίκτυο. Κάτι τέτοια σε κάνουν να σκέφτεσαι πόσο καλύτερα είναι να περιορίζονται τα κρατικά μέσα ενημέρωσης στα πραγματικά καυτά ζητήματα, όπως οι ευαίσθητες πατουσίτσες του κ. Κατρούγκαλου.
Με την υπόθεση τίθενται ζητήματα δημοκρατίας για τη χώρα μας. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνεργάζεται –και με συμβατική σχέση– με τα κατ’ εξοχήν αναξιόπιστα διεθνώς πρακτορεία Σπούτνικ του Πούτιν και Αναντολού του Ερντογάν. Ακόμη και εάν θεωρήσουμε πως η ελληνική πλευρά δεν είχε συμμετοχή στη χάλκευση της ενημέρωσης, αναδεικνύεται η δημοσιογραφική ανεπάρκεια των κρατικών οργανισμών. Κανείς στα ΑΠΕ και ΕΡΤ δεν σκέφθηκε, ας πούμε, να αφιερώσει πέντε λεπτά ώστε να διασταυρώσει την είδηση, λες και οι ευρωπαϊκοί πυλώνες Γερμανία και Γαλλία είναι φυσιολογικό να πείθονται από την αναφορά στον ευρωκομμουνισμό του κ. Κοντονή και να πριονίζουν αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου. Το ενδεχόμενο της εμπλοκής στη χάλκευση ειδήσεων κρατικών λειτουργών και στελεχών του κρατικού μηχανισμού με τα πουτινικά μέσα προπαγάνδας δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι. Ας το σκεφτούν άλλοι, αρμοδιότεροι.
* Ο κ. Γιώργος Προκοπάκης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων, πρώην καθηγητής στο Columbia University.