Είμαι σίγουρος ότι η κυρίαρχη αντίδραση σε ένα ακόμα άρθρο για την εξ αποστάσεως ψηφοφορία για τον αρχηγό του νέου φορέα στην Κεντροαριστερά κυμαίνεται μεταξύ χασμουρητού και ενόχλησης για τη μεγάλη πλειονότητα του αναγνωστικού κοινού. Επειδή όμως η όλη συζήτηση γύρω από το θέμα ανέδειξε γλαφυρά παθογένειες που ξεπερνούν τα όποια κομματικά όρια, νομίζω ότι μια σύντομη ανασκόπηση είναι χρήσιμη.
Από τις πρώτες ανακοινώσεις των υποψηφίων και της επιτροπής Αλιβιζάτου, φαίνεται ότι υπήρχε συμφωνία ως προς την αναγκαιότητα διεξαγωγής εξ αποστάσεως ψηφοφορίας. Μόνο τους 500.000 πρόσφατους μετοικήσαντες στο εξωτερικό να σκεφτεί κανείς, γίνεται αμέσως προφανής η ανάγκη. Αν σε αυτό προστεθούν και οι αντικειμενικές δυσκολίες στο στήσιμο ικανού αριθμού καλπών για τη διευκόλυνση της ψηφοφορίας, η ανάγκη για την εξ αποστάσεως ψηφοφορία γίνεται επιτακτική.
Αυτά στη θεωρία. Στην πράξη, οι συζητήσεις για τις λεπτομέρειες της διαδικασίας τράβηξαν σε μάκρος και έγινε ένα μεγάλο διαχειριστικό λάθος: ορίστηκε ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών χωρίς να έχει συμφωνηθεί η διαδικασία για την εξ αποστάσεως ψηφοφορία και για την ηλεκτρονική της υποστήριξη.
Ενώ τα χρονικά περιθώρια όλο και στένευαν, φάνηκε ξεκάθαρα ότι δεν υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο για τη διεξαγωγή της εξ αποστάσεως ψηφοφορίας, ούτε αντίληψη του πραγματικού κόστους και της πολυπλοκότητας ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Εστω και με μεγάλη καθυστέρηση, ο Σταύρος Θεοδωράκης έκανε μια σημαντική παρέμβαση στις 3 Οκτωβρίου. Σημαντική γιατί αφενός περιέγραψε μια ρεαλιστική διαδικασία για την ψηφοφορία, αφετέρου έθεσε τις παραμέτρους και τις προκλήσεις αυτής της διαδικασίας στη σωστή τους βάση. Το θέμα της ηλεκτρονικής κάλπης καλύπτεται απόλυτα από την εφαρμογή «Ζευς» του ΕΔΕΤ και το βασικό ζητούμενο είναι ο καταρτισμός του ηλεκτρονικού εκλογικού καταλόγου. Στην πρόταση του Σ.Θ., η ταυτοποίηση του ψηφοφόρου εξασφαλίζεται (επαρκώς κατά την άποψή μου) από τον συνδυασμό ταυτότητας, διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αριθμού κινητού τηλεφώνου και πιστωτικής κάρτας.
Εχει περάσει πάνω από μία εβδομάδα από την κατάθεση της πρότασης χωρίς να έχει ακουστεί κάτι περισσότερο. Με δεδομένο το σημερινό χρονοδιάγραμμα, δεν νομίζω ότι υπάρχει χρόνος για την υλοποίηση μιας διαδικασίας σαν και αυτή που πρότεινε ο Σ.Θ. Ακόμα μεγαλύτερο εμπόδιο όμως από τον χρόνο αποτελεί το γεγονός ότι πολύ δύσκολα ένας σώφρων ιδιώτης θα αναλάμβανε την τεχνική διεκπεραίωση εξ αποστάσεως εκλογικής διαδικασίας βλέποντας την έλλειψη υποστήριξής της από τους ίδιους τους υποψηφίους.
• Πρώτη και βασικότερη διαπίστωση: Είμαστε μια κοινωνία πολύ χαμηλής εμπιστοσύνης. Μόνο σε μια τέτοια κοινωνία, η συζήτηση για εξ αποστάσεως ψηφοφορία για την εκλογή του αρχηγού ενός νέου, υπό σχηματισμό πολιτικού φορέα θα περιστρεφόταν κύρια γύρω από την αποφυγή διπλοψηφίας ή πλαστοπροσωπίας αντί για τη μεγιστοποίηση της συμμετοχής.
• Δεύτερη διαπίστωση: Εχουμε χάσει την αίσθηση του μέτρου συγκρίνοντας την εκλογή αυτή (η οποία δεν συνοδεύεται ούτε καν από δέσμευση για τη μελλοντική δομή του νέου φορέα) με συνταγματικά δεσμευτικές εθνικές εκλογικές διαδικασίες.
• Τρίτη διαπίστωση: συμπεριφερόμαστε σαν ανώριμοι έφηβοι για τους οποίους διαπραγμάτευση και συζήτηση σημαίνει κυρίως παράθεση «κόκκινων γραμμών». Τι νόημα έχει να μιλάμε για εξ αποστάσεως ψηφοφορία, όταν απαιτείται φυσική παρουσία του ψηφοφόρου για την παραλαβή ενός κωδικού που θα του επιτρέψει να ψηφίσει ηλεκτρονικά;
Μια παράταξη που θέλει να αποκαλείται προοδευτική και η οποία πρώτη έκανε το μεγάλο βήμα της εκλογής αρχηγού με ανοικτές διαδικασίες από ευρεία βάση, δεν μπορεί να περιχαρακώνεται πίσω από θολές «κόκκινες γραμμές» και να αποκλείει από τις διαδικασίες της μια μεγάλη και δυναμική ομάδα δυνητικών ψηφοφόρων. Πέραν του πρακτικών διαστάσεων, οι οποίες για έναν μηχανικό σαν τον γράφοντα είναι πάντα πολύ σημαντικές, δεν μπορώ παρά να θυμηθώ το «πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων» που επικαλείται τακτικά ένας φίλος μου από τον χώρο της Κεντροαριστεράς…
* Ο κ. Μιχάλης Μπλέτσας είναι διευθυντής Πληροφορικής στο Media Lab του MIT.