Σε γόρδιο δεσμό εξελίσσεται για την κυβέρνηση το προσφυγικό, καθώς η κατάσταση στα νησιά και κυρίως στη Λέσβο είναι εκρηκτική, οι πιέσεις από το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ ιδιαίτερα έντονες, ενώ στον «αέρα» παραμένει η προοπτική συμφωνίας για την επιστροφή στην Τουρκία προσφύγων και μεταναστών που θα μετακινηθούν στην ενδοχώρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας έθεσε το ζήτημα κατά την τετραμερή συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της τελευταίας Συνόδου Κορυφής με τη συμμετοχή της Γερμανίδας καγκελαρίου κ. Αγκελα Μέρκελ, του προέδρου της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και του Βούλγαρου πρωθυπουργού κ. Μπόικο Μπορίσοφ. Ομως, κατά τις ίδιες πηγές, η κ. Μέρκελ παρότι δεν ήταν κάθετα αρνητική, απέφυγε να αποδεχθεί την ελληνική πρόταση, που εξάλλου ανατρέπει επί της ουσίας τον πυρήνα της συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και Τουρκίας για τη διαχείριση του προσφυγικού – μεταναστευτικού. Αντιθέτως, η κ. Μέρκελ, που επέμεινε στη συμμετοχή του κ. Μπορίσοφ στην τετραμερή συνάντηση, «επέβαλε» την ενίσχυση του Frontex στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα για να μην υπάρξουν ρωγμές στον λεγόμενο βαλκανικό διάδρομο.
Μάλιστα, είναι ενδεικτικό του κλίματος που επικράτησε στην τετραμερή και ότι ο κ. Τσίπρας, πέραν του ότι ζήτησε να ασκηθεί η επιρροή της κ. Μέρκελ προς την Αγκυρα, ώστε να υπάρξει ανάσχεση των προσφυγικών ροών, επέλεξε και να αναδείξει το ζήτημα των ελέγχων στους επιβάτες από την Ελλάδα που φθάνουν σε γερμανικά αεροδρόμια.
Επίσης, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση μεταδίδει πως κατά την πρόσφατη επίσκεψη του κ. Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα, ο Τούρκος πρόεδρος αποδέχθηκε να επιστρέφουν πρόσφυγες και από την ενδοχώρα, η κατάσταση είναι πιο σύνθετη. Επί της ουσίας το θέμα παραπέμφθηκε σε υπουργικό επίπεδο, γεγονός που αποδεικνύει και η μετάβαση του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλα την περασμένη Πέμπτη στην Αγκυρα. Ενώ, προ ημερών, ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς εμφανίστηκε ιδιαίτερα επιφυλακτικός για το κατά πόσον ο κ. Ερντογάν έχει όντως την πολιτική βούληση να κάνει αυτή τη «χειρονομία καλής θέλησης» προς την Ελλάδα.
Πάντως, υπό την πίεση της εκρηκτικής κατάστασης στα νησιά, αλλά και των εσωκομματικών πιέσεων από τον ΣΥΡΙΖΑ, η κυβέρνηση επί της ουσίας έχει αρχίσει να ανοίγει «παράθυρα» για τη μεταφορά προσφύγων στην ενδοχώρα, υποστηρίζοντας πως πρόκειται είτε για ανήλικους ή για άτομα με ειδικές ανάγκες. Μάλιστα, σε πρόσφατη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, υπήρξε σύμφωνα με πληροφορίες, δέσμευση του κ. Τσίπρα για μετεγκατάσταση στην ηπειρωτική Ελλάδα και όσων έχουν ολοκληρώσει το πρώτο στάδιο της διαδικασίας παροχής ασύλου. Ως «αντίβαρο» ο κ. Τσίπρας θα επιμείνει, πάντως, στην επίσπευση των διαδικασιών για τη λήψη αποφάσεων για τους αιτούντες άσυλο, παρά τις έντονες αντιδράσεις των «53+» στον ΣΥΡΙΖΑ, με τη σχετική ρύθμιση να παίρνει τον δρόμο για τη Βουλή αμέσως μετά την εορταστική ανάπαυλα.
Τα «αντίβαρα»
Σε αντίθεση με τις τρέχουσες εξελίξεις στο μεταναστευτικό – προσφυγικό, πάντως, στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατεί εφησυχασμός αναφορικά με την τύχη της πρότασης Τουσκ για κατάργηση των υποχρεωτικών ποσοστώσεων στην κατανομή προσφύγων στα κράτη – μέλη της Ε.Ε. Στο κυβερνητικό επιτελείο κυριαρχεί η εκτίμηση ότι το μπλοκ των χωρών που είναι αντίθετο με την πρόταση είναι τόσο ισχυρό που θα πέσει στο κενό, όταν μπει στην ατζέντα, κατά τη Σύνοδο Κορυφής του προσεχούς Ιουνίου.
Σε κάθε περίπτωση, το προσφυγικό έχει για την κυβέρνηση και μεγάλο πολιτικό κόστος, ειδικά στα νησιά του Αιγαίου που δέχονται την «πίεση» των hotspots. Εξ αυτού του λόγου το Μέγαρο Μαξίμου αναζητεί συνεχώς «αντίβαρα» προκειμένου να βελτιώσει κατά το δυνατόν το κλίμα στις τοπικές κοινωνίες. Στη συγκεκριμένη κατεύθυνση κινείται βεβαίως η απόφαση για αναστολή της αύξησης του ΦΠΑ σε πέντε νησιά. Επίσης, στην κυβέρνηση αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στο μέτρο του λεγόμενου «μεταφορικού ισοδύναμου». Πρόκειται για εναρμόνιση του κόστους εισιτηρίου για τη μεταφορά των επιβατών με το κόστος που χρειάζεται η μεταφορά των εμπορευμάτων, από και προς τα νησιά, παίρνοντας ως βάση το κόστος των χερσαίων μεταφορών. Πάνω σε αυτή τη διαφορά θα δίδεται επιδότηση στο εισιτήριο του νησιώτη αλλά και στο κόστος που δαπανάται για τη μεταφορά των προϊόντων. Σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό, δεν θα πρόκειται για εφάπαξ μέτρο αλλά θα δίνεται κάθε χρόνο μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Εκτιμάται ότι το κόστος εφαρμογής του μέτρου για τον κρατικό προϋπολογισμό θα ανέρχεται ετησίως στα 100 εκατ. ευρώ. Τέλος, με βάση τον κυβερνητικό σχεδιασμό προβλέπεται ότι το «μεταφορικό ισοδύναμο» θα εφαρμοστεί για όλη τη νησιωτική Ελλάδα, από 1/7/2018.