ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. «Ας το κάνουμε να συμβεί, είμαστε πραγματικά έτοιμοι για αυτό, τα Δυτικά Βαλκάνια είναι ήδη στην Ευρώπη» είναι το μήνυμα που η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Φεντερίκα Μογκερίνι έστειλε από το Στρασβούργο κατά την παρουσίαση της Στρατηγικής για την Ενταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. από κοινού με τον Επίτροπο αρμόδιο για τη διεύρυνση Γιοχάνες Χαν.
Οι έξι υποψήφιες για ένταξη χώρες, που είναι η Σερβία το Μαυροβούνιο, η ΠΓΔΜ, η Αλβανία, το Κόσοβο και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα πρέπει να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους σε έξι τομείς-κλειδιά, όπως το κράτος δικαίου, η ασφάλεια και η μετανάστευση, η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, η συνδεσιμότητα στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, η ψηφιακή ατζέντα καθώς και η συμφιλίωση και οι σχέσεις καλής γειτονίας.
Ημερομηνία ορόσημο για την ενσωμάτωση των επόμενων χωρών έχει οριστεί το 2025 ωστόσο, σε ερώτηση της «Κ» προς τον Επίτροπο Χαν για το εάν Σερβία και Μαυροβούνιο θα είναι οι χώρες που θα «κόψουν» πρώτες το νήμα, απάντησε πως αυτό θα εξαρτηθεί από την πρόοδο της εκάστοτε χώρας.
«Η Σερβία και το Μαυροβούνιο βρίσκονται σε πιο προχωρημένο στάδιο με την έννοια ότι ήδη έχουμε αρχίσει τις διαπραγματεύσεις υπάρχουν και ανοιχτά κεφάλαια αλλά δεν θα στοιχημάτιζα ότι αυτές οι δύο χώρες θα είναι αυτές που θα «τερματίσουν» πρώτες. Εξαρτάται από την πρόοδο στις έξι χώρες αλλά και από την εφαρμογή των αναγκαίων κανονισμών. Είναι πολύ νωρίς να κάνουμε κάποια πρόβλεψη. Το 2020-2025 είναι μια ενδεικτική ημερομηνία πάνω στην οποία εργαζόμαστε».
Πάντως, ο Επίτροπος Χαν διευκρίνισε ότι η Ε.Ε. δεν πρόκειται να «βάλει νερό» στο κρασί της προκειμένου να επιτευχθεί με κάθε κόστος η διεύρυνση.
«Είναι ξεκάθαρο ότι θα πρέπει να εκπληρωθούν όλες οι προϋποθέσεις για παράδειγμα δεν θα δεχθούμε μια χώρα εάν δεν έχει ικανοποιήσει τα προαπαιτούμενα σε διμερείς σχέσεις, όπως στην περίπτωση της Σερβίας και του Κοσόβου», είπε χαρακτηριστικά ο Επίτροπος Χαν.
Με αφορμή το παράδειγμα του Κοσόβου ο Επίτροπος Χαν αναφέρθηκε και στην ανάγκη δημιουργίας συνθηκών ασφαλείας στην περιοχή.
«Από μια ευρωπαϊκή προοπτική είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι είτε θα εξάγουμε σταθερότητα είτε θα εισαγάγουμε αστάθεια. Μιλάμε για μια περιοχή 80 εκατομμυρίων ανθρώπων, μια οικονομία με μεγάλη δυναμική αλλά ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί όχι μόνο με την προοπτική ένταξης αλλά με την ενσωμάτωση».
Από την πλευρά της η Φεντερίκα Μογκερίνι δήλωσε πως «τα Δυτικά Βαλκάνια είναι μέρος της Ευρώπης, μοιράζονται κοινή ιστορία, κοινή πολιτιστική κληρονομιά και τις ίδιες προκλήσεις. Ανοίξαμε σήμερα το μονοπάτι για τα επόμενα βήματα».
Πρόσθεσε παράλληλα πως «οι επόμενοι μήνες θα είναι έντονοι και αρκετά φιλόδοξοι, ευελπιστούμε ότι θα αποτελέσουν σημείο καμπής στην ιστορία της Ε.Ε.».
Στην κατεύθυνση αυτή και η επόμενη Σύνοδος Κορυφής Ε.Ε.-Δυτικών Βαλκανίων που θα γίνει τον Μάιο στη Σόφια.
Σε ό,τι αφορά την ενταξιακή προοπτική της ΠΓΔΜ και σε ερώτηση της «Κ» προς τον Επίτροπο Χαν για το κατά πόσο το Σύνταγμα της χώρας θα μπορούσε να αποτελέσει «απειλή» για την Ελλάδα και εάν θα υπάρξουν πιέσεις για την αναθεώρησή του, ο ίδιος αρκέστηκε να εκφράσει την αισιοδοξία του για επίλυση του ζητήματος της ονομασίας.
«Είμαι αισιόδοξος ότι στο άμεσο μέλλον θα μπορέσει να βρεθεί μια λύση αυτό εναπόκειται βέβαια στις διμερείς διαπραγματεύσεις με τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και ιδιαιτέρως του Μάθιου Νίμιτς, δεν θα ήθελα να παρέμβω στις διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη. Είναι σημαντικό να λυθεί το ζήτημα με τη σύμφωνη γνώμη και των δύο πλευρών», δήλωσε.
Οι προκλήσεις και οι εκκρεμότητες για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων
Η Σερβία και το Μαυροβούνιο θεωρούνται ως οι «πρωτοπόροι» της επόμενης διεύρυνσης. Το Μαυροβούνιο που έγινε μέλος του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο του 2017 έχει ανοίξει ήδη τα 30 κεφάλαια έχοντας κλείσει προσωρινά τρία ενώ δεν φαίνεται να έχει σημαντικά διμερή θέματα που θα πρέπει να επιλύσει με τους γείτονές του. Σύμφωνα με τις συστάσεις της Κομισιόν θα πρέπει να δώσει έμφαση στη μεταρρύθμιση του κράτους δικαίου και στη μάχη ενάντια στη διαφθορά.
Η Σερβία έχει ανοίξει τα 12 από τα 35 κεφάλαια, δύο εκ των οποίων έχουν κλείσει ενώ αναμένεται να ανοίξει τρία νέα κεφάλαια στις αρχές του 2018.
Οι δύο κρίσιμοι τομείς στους οποίους καλείται να καταγράψει πρόοδο είναι το κράτος δικαίου και η εξομάλυνση των σχέσεων με το Κόσοβο. Εξίσου σημαντικά ζητήματα θεωρείται η ενίσχυση ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, η μεγαλύτερη ελευθερία του Τύπου και η καταπολέμηση της διαφθοράς.
Για την Αλβανία η ένταξη στην Ε.Ε. περνάει μέσα από τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος.
Σε ό,τι αφορά την πορεία της ΠΓΔΜ η πρόσφατη πολιτική κρίση φαίνεται πως πήγε πίσω την ενταξιακή πορεία της χώρας. Οι τομείς στους οποίους καλείται να δώσει έμφαση για να καταφέρει να περάσει το κατώφλι της Ε.Ε. είναι η δημόσια διοίκηση, η ελευθερία της έκφρασης και η αποπολιτικοποίηση της δημόσιας διοίκησης. Ωστόσο, το πιο κρίσιμο θέμα που θα «ξεκλειδώσει» την ένταξή της είναι το θέμα της ονομασίας.
Για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη τα εμπόδια στον δρόμο για την Ε.Ε. φαίνονται πως είναι αρκετά και περιλαμβάνουν τις εκλογές τον Οκτώβριο του 2018 οι οποίες έχουν αρχίσει ήδη να πυροδοτούν εθνικές και πολιτικές συγκρούσεις αλλά και την ανάγκη μεταρρύθμισης του εκλογικού συστήματος ώστε να αποφευχθεί η πρόκληση χάους.
Τέλος, το Κόσοβο βρίσκεται και αυτό αντιμέτωπο με αρκετές προκλήσεις με σημαντικότερη το γεγονός ότι πέντε κράτη μέλη δεν το έχουν ακόμη αναγνωρίσει. Εμπόδιο φαίνεται να αποτελούν επίσης τα επίπεδα οργανωμένου εγκλήματος και διαφθοράς αλλά και η ανάμειξη της πολιτικής στον τομέα της δικαιοσύνης.
Η στάση της κοινής γνώμης
Όπως προκύπτει από την τελευταία δημοσκόπηση που έγινε το 2016 στις έξι υπό ένταξη χώρες αλλά και την Κροατία που είναι ήδη μέλος της Ε.Ε. οι πιο «φανατικοί» της προσχώρησης στην Ε.Ε. εμφανίζονται οι πολίτες του Κοσόβου καθώς θεωρούν σε ποσοστό 90% ότι η ένταξή τους θα είναι κάτι θετικό. Ακολουθεί η Αλβανία με ποσοστό 81% και στη συνέχεια η ΠΓΔΜ με 54% ενώ το χαμηλότερο ποσοστό καταγράφεται στη Σερβία καθώς το 30% των ερωτηθέντων βλέπουν με «κακό μάτι» την Ε.Ε. ξεπερνώντας κατά 4% αυτούς που έχουν θετική εικόνα.
Σφαιρικά, περίπου το ένα τρίτο των ερωτηθέντων τηρούν ουδέτερη στάση (36%) απέναντι στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας τους, με το 19% να αντιμετωπίζει την προσχώρηση ως κάτι αρνητικό. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι το μορφωτικό επίπεδο και η ηλικία διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τη φιλοευρωπαϊκή ή μη στάση. Ειδικότερα, οι πιο νέοι (σε ποσοστό 58%) , αυτοί που ανήκουν σε ανώτερο μορφωτικό επίπεδο (60%) και τα άτομα που βαθμολογούν την κοινωνική τους κατάσταση πάνω από τον μέσο όρο (60%), εμφανίζονται να «κλείνουν το μάτι» στην Ε.Ε. σε αντίθεση με αυτούς που έχουν χαμηλότερο κοινωνικό στάτους (25%).
Στο ερώτημα τι θα σήμαινε για αυτούς η ένταξη στην Ε.Ε. οι περισσότεροι βλέπουν την προσχώρηση ως μια ευκαιρία για σπουδές και εργασία (35%), για οικονομική ευημερία (31%) αλλά και ελεύθερες μετακινήσεις (30%). Το υψηλότερο ποσοστό αυτών που πιστεύουν ότι θα ωφεληθούν σε επίπεδο σπουδών εμφανίζεται στο Κόσοβο και την Αλβανία ενώ όπως προκύπτει και από το σχετικό γράφημα οι ερωτηθέντες δεν φαίνεται να ανησυχούν για μια πιθανή απώλεια κυριαρχίας καθώς τα ποσοστά κυμαίνονται από 1%-7%.