Την 28η Νοεμβρίου 2002, η «Κ» δημοσίευσε την ακόλουθη είδηση:
«Μάνος: Δύο ανεξάρτητα κράτη-μέλη της E.E. στην Κύπρο.
Την ύπαρξη δύο ανεξαρτήτων κρατών προτιμά το 52% των Κυπρίων. Το ποσοστό αυτό κατεγράφη σε έρευνα που διενεργήθηκε από 22-26 Νοεμβρίου 2002 στο νησί με παραγγελία του τ. υπουργού και βουλευτή Αθηνών κ. Στ. Μάνου, από την κυπριακή εταιρεία symmetro σε συνεργασία με την ελληνική ΑLCΟ.
Οπως τονίζει ο κ. Μάνος, στην ερώτηση “Είναι προτιμότερο να αποδεχθούμε τη λύση που προβλέπει το σχέδιο Ανάν ή να δεχθούμε τις πρόνοιες για το εδαφικό και το περιουσιακό και να δημιουργηθούν δύο ανεξάρτητα κράτη;” δόθηκαν οι ακόλουθες απαντήσεις:
• 17% προτιμά το σχέδιο Ανάν.
• 52% προτιμά τη δημιουργία δύο ανεξαρτήτων κρατών.
• 17% απαντά τίποτε από τα δύο.
• 14% δεν ξέρει, δεν απαντά.
Είναι προφανές ότι μεγάλο ποσοστό του κυπριακού λαού απορρίπτει τον “ζουρλομανδύα” του “κοινού κράτους”, τις προστάτιδες δυνάμεις και τους θεσμούς “μειωμένης κυριαρχίας” τονίζει ο κ. Μάνος, ο οποίος υποστηρίζει ότι η ελληνική και η κυπριακή κυβέρνηση πρέπει να δεχθούν το σχέδιο Ανάν ως βάση για διαπραγμάτευση αλλά με στόχο:
• Να διατηρηθούν με ή και χωρίς αλλαγές όσα αναφέρει το σχέδιο για “συστατικά κράτη” (σύνορα, εδαφικά, περιουσίες κ.λπ.).
• Αλλά να απορριφθούν τα περί “κοινού κράτους” όπως η ανά δεκάμηνο εναλλασσόμενη κυβέρνηση, οι ξένοι δικαστές, οι εγγυήτριες δυνάμεις κ.λπ. και να εκχωρηθεί στα δύο κράτη πλήρης ανεξαρτησία και ανόθευτη κυριαρχία. O κ. Μάνος υποστηρίζει ότι εφόσον έχουμε δεχθεί πως σε ό,τι αφορά το σχέδιο Ανάν τον πρώτο λόγο έχουν οι Κύπριοι, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη θέληση του κυπριακού λαού, χαρακτηρίζει εκβιαστική την πρόθεση να τεθεί το σχέδιο Ανάν σε δημοψήφισμα και προτείνει να τεθεί ως ερώτημα του δημοψηφίσματος “αν προτιμά ο λαός τη δημιουργία ενιαίου κράτους ή δύο ανεξάρτητων και κυρίαρχων κρατών”. O κ. Μάνος τονίζει ότι “οραματίζεται την ύπαρξη δύο ανεξάρτητων κυπριακών κρατών, μελών της E.E., που συνεργάζονται αρμονικά στην επιδίωξη κοινών στόχων για την ευημερία των λαών τους”».
Από τότε πέρασαν δεκαπέντε και πλέον χρόνια. Παρά την κραυγαλέα απόρριψη του σχεδίου Ανάν, η ελληνική πολιτική ηγεσία παραμένει προσκολλημένη στο σχήμα της διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας, διότι έτσι μετριάζει τις τουρκοκυπριακές ανησυχίες ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν θα χρησιμοποιήσουν την πλειοψηφία για να καταπατήσουν τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Αλλά η διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία πήρε μορφή μη λειτουργικού εκτρώματος στην πράξη. Η ανάγνωση του σχεδίου Ανάν (βαρετή, αλλά αναγκαία) πείθει και τον πλέον δύσπιστο. Το κυριότερο. Η εμμονή στην ίδια γραμμή καθησυχάζει τους «φίλους» και «συμμάχους» που ανακατεύονται ποικιλοτρόπως στο Κυπριακό. Τέλος, είναι βολική απέναντι στην ελληνική κοινή γνώμη που δεν έχει προετοιμαστεί να σκεφθεί έξω από το άπιαστο όνειρο της Ενωσης με την ενιαία Κύπρο.
Είναι πολλά χρόνια που δεν έχω επισκεφθεί την Κύπρο. Την παρακολουθώ εξ αποστάσεως με αγάπη και ενδιαφέρον. Και στην Κύπρο, όπως και στην Ελλάδα, οι πολιτικοί φαίνεται ότι φοβούνται να μιλήσουν με ειλικρίνεια στον λαό. Αν δεν φοβόντουσαν, θα τον είχαν ρωτήσει τι θέλει. Δεν θα περίμεναν να εξευτελιστούν με το «όχι» στο σχέδιο Ανάν. Απορρίφθηκε, θυμίζω, στις 24.04.2004 από το 75,83% των Ελληνοκυπρίων.
Παρά την απόρριψη του συγκεκριμένου σχεδίου, όπως η ελληνική κυβέρνηση έτσι και η κυπριακή κυβέρνηση και η μεγάλη πλειοψηφία των ελληνοκυπριακών πολιτικών δυνάμεων, παρέμειναν προσηλωμένες στον στόχο της επανένωσης της Κύπρου.
Νέες διαπραγματεύσεις άρχισαν το 2008 και συνεχίζονται, χωρίς αποτέλεσμα, μέχρι σήμερα.
Είναι δύσκολο να καταλήξει μια διαπραγμάτευση όταν δεν είναι από πριν καθορισμένος ο στόχος της διαπραγμάτευσης. Είμαι βέβαιος ότι ο λαός, στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις, στο ερώτημα αν θέλει να συνεχίσει η Κύπρος ανεξάρτητη (σήμερα δεν είναι θεωρητικό ερώτημα, είναι μια πραγματικότητα, τη ζουν) ή προτιμά μια συμφωνία με συγκυβερνήτες Τουρκοκυπρίους (με βέτο ή χωρίς βέτο) θα προτιμήσει την ανεξαρτησία. Είναι ένα θεμελιακό ζήτημα. Για το οποίο δικαιολογείται δημοψήφισμα. Πρέπει να γνωρίζει ο πρόεδρος της Κύπρου τι επιδιώκει διαπραγματευόμενος με τους Τουρκοκυπρίους.
Εξέθεσα αναλυτικά τη γνώμη μου το 2002, πριν από το δημοψήφισμα, με μία σειρά πρωτοσέλιδων άρθρων στην «ΕΣΤΙΑ» υπό τον τίτλο «Αν ήμουν Κύπριος». Ημουν αντίθετος με το σχέδιο Ανάν όχι διότι θα μπορούσα να προτείνω ένα καλύτερο. Αλλωστε, καλό είναι να θυμόμαστε ότι το σχέδιο, το όποιο σχέδιο, πρέπει να τύχει της έγκρισης και των δύο πλευρών. Αρα συμβιβασμός – το ίδιο ισχύει και για τα Σκόπια. Και για την υφαλοκρηπίδα. Για κάθε μοιρασιά. Η μαγική λέξη είναι συμβιβασμός. Το σχέδιο ήταν καλό, ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να γίνει εκείνη τη στιγμή. Αλλά ήμουν αντίθετος με το σχέδιο Ανάν, διότι θεωρούσα ότι στη διάρκεια του χρόνου θα αποδεικνυόταν ανεφάρμοστο. Η τουρκοκυπριακή πλευρά ενισχυόμενη και με πληθυσμούς από την Τουρκία θα ανέτρεπε τις ισορροπίες στο έδαφος και θα απαιτούσε αλλαγές στις καταστατικές συμφωνίες. Οχι σήμερα, ή αύριο, αλλά στο εγγύς μέλλον. Αναλογιστείτε ότι όταν υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάννης ο πληθυσμός της Ελλάδας ήταν 8 εκατ. και της Τουρκίας 10 εκατ. Σήμερα που ο Ερντογάν ζητάει την αναθεώρησή της, ο πληθυσμός της Ελλάδας είναι 11 εκατ. και της Τουρκίας 80 εκατ. Το σχέδιο Ανάν θα ήταν καλό σε ένα κόσμο που δεν αλλάζει.
Στο μέλλον, ελπίζω οι Τούρκοι, από μαξιμαλισμό και ανοησία, να συνεχίσουν να τορπιλίζουν κάθε προοπτική λύσης όσο η δική μας πλευρά επιμένει να επιδιώκει μια εξόχως επικίνδυνη για τα μακροχρόνια κυπριακά συμφέροντα λύση.
Στο μεταξύ οφείλω να παρατηρήσω ότι μου κάνει εντύπωση ότι ο κυπριακός λαός που βρίσκεται σε κίνδυνο, με τους Τούρκους πάνοπλους έξω από την πόρτα του, ξοδεύει λίγα για την άμυνά του. 2% του ΑΕΠ οφείλουν να ξοδεύουν τα μέλη του ΝΑΤΟ (που έχουν και το ΝΑΤΟ). Η Κύπρος ξοδεύει, αν δεν κάνω λάθος, 1,7%.
Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι δύο ζητήματα δηλητηριάζουν τις σχέσεις της με τη Τουρκία. Το Κυπριακό και η διένεξη για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Για το Κυπριακό η θέση μου διαφέρει από την επίσημη ελληνική θέση (στο μέτρο που τη γνωρίζω). Ετσι όπως χειρίζεται το Κυπριακό η κυβέρνηση, το δηλητήριο θα συνεχίσει το έργο του. Για την υφαλοκρηπίδα θα γράψω σε επόμενο άρθρο μου.