Επειτα από τρεις ημέρες προβληματισμού και συγκρατημένης αισιοδοξίας, το έκτο Athens Democracy Forum που διοργάνωσαν οι New York Times στη γενέτειρα της δημοκρατίας, ήρθε στο τέλος του. Καθώς αναδυόμενες δημοκρατίες ανά τον κόσμο επιστρέφουν στον αυταρχισμό, άλλες γίνονται θύματα του λαϊκισμού, και μέχρι και τα αυτονόητα εργαλεία της δημοκρατίας αμφισβητούνται παντού, δεν προκαλεί έκπληξη πως το κεντρικό θέμα του συνεδρίου ήταν η ιδέα της δημοκρατίας σε κίνδυνο. Ούτε, φυσικά, είναι παράξενο πως αυτό που μονοπώλησε το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων ήταν η κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα ο δημόσιος διάλογος.
Η σημασία του διαλόγου στην ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας φάνηκε από την πρώτη κιόλας ημέρα του συνεδρίου. Με τον τίτλο «Ενας διάλογος μεταξύ του Σωκράτη και του Κομφούκιου», η εναρκτήρια συζήτηση του Forum, έλαβε χώρα στο αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης, και έφερε την καθηγήτρια φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Σέφιλντ Αντζι Χομπς –η οποία εκπροσωπούσε τη φωνή του Ελληνα φιλοσόφου– αντιμέτωπη με τον Τζόσεφ Τσαν, καθηγητή πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και εκπρόσωπο της σκέψης του Κινέζου διανοητή. Hταν μια θεατρική, ρητορική εξερεύνηση του μέλλοντος της φιλελεύθερης δημοκρατίας και μια εξαιρετικά συμβολική αντιπαραβολή της δυτικής και της ανατολικής φιλοσοφίας. Ξεχώρισαν οι προειδοποιητικές δηλώσεις της καθηγήτριας Χομπς, η οποία μένοντας πιστή στο πνεύμα του Σωκράτη, χρησιμοποίησε την πιο αξιομνημόνευτη φράση της ημέρας. «Οι δημαγωγοί αναδεικνύονται μέσα από τη δημοκρατία, όταν κυριαρχούν ο φόβος και το μίσος στον δημόσιο διάλογο» είπε, ενώ το κοινό της εκδήλωσης τη χειροκροτούσε. Η δεύτερη ημέρα του συνεδρίου ξεπέρασε τους συμβολισμούς και αφοσιώθηκε στη βαθύτερη ανάλυση των σύγχρονων προκλήσεων της δημοκρατίας. Το μεσημέρι, μια συζήτηση με τίτλο «Oταν η τεχνολογία συγκρούεται με τον ρόλο του πολίτη» έθιξε τα ζητήματα της παραπληροφόρησης, της άνθησης των fake news, και των κινδύνων της εποχής κατά την οποία ο δημόσιος διάλογος πραγματοποιείται κυρίως στον ψηφιακό χώρο.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν φωνή στον οποιονδήποτε, και παρότι έχουμε δει τις καλές πτυχές αυτής της επανάστασης στον διάλογο με φαινόμενα όπως την Αραβική Aνοιξη, τα τελευταία χρόνια έχουν επικρατήσει οι κακές», ανέφερε ο Ρίτσαρντ Aλαν, αντιπρόεδρος της Facebook. Ο εκπρόσωπος της τεχνολογικής εταιρείας παραδέχθηκε την ευθύνη της πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά την παραπλάνηση της κοινής γνώμης και δεσμεύθηκε πως η εταιρεία θα συνεργαστεί με κυβερνήσεις του κόσμου για την καταπολέμηση των ψευδών ειδήσεων.
Η τοποθέτησή του, ωστόσο, αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από τη Ραΐσα Ουικρεματούνγκ, συντάκτρια της πλατφόρμας Groundviews από τη Σρι Λάνκα. «Αναρωτιέμαι αν αυτή η πολιτική μπορεί να οδηγήσει στη φίμωση της αντιπολίτευσης από τα αυταρχικά καθεστώτα του κόσμου», δήλωσε η δημοσιογράφος, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο της λογοκρισίας και προτείνοντας την εκπαίδευση των πολιτών ως καταλληλότερο εργαλείο.
Η τελευταία μέρα επικεντρώθηκε στις λύσεις των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η δημοκρατία και επιβεβαίωσε το πνεύμα των δηλώσεων της Ραΐσα. Στην τελική ομιλία που σήμανε τη λήξη του Forum, ο δημοσιογράφος των New York Times Ρότζερ Κόεν μίλησε για την πόλωση και τον διχασμό που χαρακτηρίζει τον δημόσιο διάλογο, και την ατομική ευθύνη του κάθε πολίτη να σέβεται τη διαφορετική άποψη. «Κανείς ποτέ δεν άλλαξε γνώμη επειδή κάποιος τον έκανε να νιώσει ηλίθιος. Οι άνθρωποι που δεν σκέφτονται σαν εμάς δεν είναι απαραίτητα λιγότερο έξυπνοι και σίγουρα δεν είναι λιγότερο άνθρωποι», κατέληξε ο Κόεν. Σε δύο μόλις φράσεις, ο δημοσιογράφος συνόψισε επιτυχώς το πνεύμα του φετινού Athens Democracy Forum.