Εν αντιθέσει προς τη σταθερή και πληθωρική παρουσία της Τουρκίας στην ελληνική δημόσια σφαίρα, η παρουσία της Ελλάδος στην τουρκική δημόσια σφαίρα υπήρξε μέχρι πρότινος μάλλον σποραδική και δευτερευούσης σημασίας. Εδώ και μερικές εβδομάδες, ωστόσο, παρατηρείται μια ποσοτική και ποιοτική κλιμάκωση των αρνητικών αναφορών στην Ελλάδα. Οι ασυνήθεις και ανοίκειες αναφορές του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, η έμφαση στην αποστρατιωτικοποίηση των νήσων του ανατολικού Αιγαίου και η προσθήκη της έωλης θέσεως ότι η αποστρατιωτικοποίηση αποτελεί όρο για την ελληνική κυριαρχία, αλλά και η υιοθέτηση των θέσεων αυτών από την πλειονότητα των κομμάτων της αντιπολιτεύσεως, προκαλούν εύλογη ανησυχία και ερωτήματα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η όξυνση και η επιθετική φρασεολογία δεν αποτελεί προνόμιο μόνον των ελληνοτουρκικών διαφορών, αλλά έχει μετατραπεί σε συστατικό στοιχείο της πολιτικής αντιπαραθέσεως στην Τουρκία. Τα περιθώρια πολιτικού διαλόγου είναι πλέον ανύπαρκτα και η κατάσταση δεν αναμένεται να αλλάξει πριν από τις προεδρικές εκλογές.
Αυτό όμως που έχει αλλάξει και κατά τα φαινόμενα συμβάλλει στη νευρικότητα της τουρκικής κυβερνήσεως είναι η διεθνής απήχηση και ακτινοβολία της ελληνικής διπλωματίας. Λίγα μόλις χρόνια μετά τη δεινή οικονομική και πολιτική κρίση, που παραλίγο να στοιχίσει τη θέση της στον δυτικό κόσμο, η Ελλάς εμφανίζεται ως αξιόπιστος εταίρος και προνομιακός συνομιλητής των δυτικών δυνάμεων. Σε μια εποχή που η αμερικανική πολιτική ηγεσία κωφεύει σε σειρά πιεστικών αιτημάτων της τουρκικής κυβερνήσεως, η υποδοχή του Ελληνα πρωθυπουργού στις Ηνωμένες Πολιτείες έθιξε την αυτοπεποίθηση της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας. Αυτή η αυξημένη δραστηριότητα και διεθνής αναγνώριση διευκολύνει την ένταξη της Ελλάδος σε ένα συνωμοτικό αφήγημα, σύμφωνα με το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, εν γένει η «Δύση», ευνοούν την Ελλάδα, επειδή απεργάζονται την αποδυνάμωση, αν όχι τον διαμελισμό της Τουρκίας. Τούτο φαίνεται να είναι ένα από τα βασικά προεκλογικά εργαλεία της τουρκικής κυβερνήσεως δεδομένου και του ότι επιτρέπει να μετακυλίσει την ευθύνη για την κατάσταση της οικονομίας στον «διεθνή παράγοντα». Αν όμως η κυβερνητική παράταξη ακολουθεί αυτόν τον δρόμο, η πλειονότητα των αντιπολιτευομένων κομμάτων δεν μένει πίσω. Ιδίως ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (Cumhuriyet Halk Partisi-CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, του οποίου τα πατριωτικά φρονήματα αμφισβητούνται συστηματικώς από τα φιλοκυβερνητικά μέσα λόγω της αλεβιτικής και κουρδικής καταγωγής του, αισθάνεται την ανάγκη να απαντήσει υπερθεματίζοντας σε σειρά ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων και των ελληνοτουρκικών.
Μια κρίση στο Αιγαίο θα είχε βαριές επιπτώσεις στην οικονομία αμφοτέρων των χωρών, με τη διαφορά ότι η τουρκική οικονομία είναι η πλέον ευάλωτη.
Καθώς η Τουρκία εισέρχεται σε μια μακρά προεκλογική περίοδο, οι πιθανότητες αποκαταστάσεως του κλίματος στις διμερείς σχέσεις προ των εκλογών είναι μάλλον περιορισμένες. Σημαίνει τούτο ότι η πιθανότητα μιας κρίσεως στο Αιγαίο είναι αυξημένη; Δύο στοιχεία συνηγορούν κατά μιας τέτοιας θέσεως. Πρώτον, μια κρίση στο Αιγαίο θα είχε βαριές επιπτώσεις στην οικονομία αμφοτέρων των χωρών, με τη διαφορά ότι η τουρκική οικονομία είναι η πλέον ευάλωτη. Την ώρα που η τουρκική κυβέρνηση πασχίζει να αποφύγει μια νέα κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας και οι ειδικοί προβλέπουν ότι η άνοδος της ισοτιμίας λίρας/δολαρίου πέραν του ψυχολογικού φράγματος των είκοσι λιρών είναι θέμα χρόνου, η εισροή τουριστικού συναλλάγματος αποτελεί σανίδα σωτηρίας για την τουρκική κυβέρνηση, η οποία προσπαθεί να αποφύγει μια νέα νομισματική κρίση πριν από τις εκλογές. Δεύτερον, η τουρκική πλευρά κάθε άλλο παρά υποτιμά την ενίσχυση της διεθνούς θέσεως της Ελλάδος και την εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας της με τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπάρχουν λιγότερο ριψοκίνδυνες για την τουρκική κυβέρνηση κινήσεις αποπροσανατολισμού της τουρκικής κοινής γνώμης από μια κρίση στο Αιγαίο.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μπίλκεντ της Αγκυρας και επικεφαλής του προγράμματος της Τουρκίας στο ΕΛΙΑΜΕΠ.