Στο πλαίσιο των δομικών κοινωνικοοικονομικών μεταλλαγών σε διεθνές επίπεδο και με δεδομένη τη δυναμική σχέση παιδείας-κοινωνικής εξέλιξης, επιδιώχθηκε η ριζική αναμόρφωση του παιδευτικού τομέα και στη χώρα μας. Σκοπός, μια εκπαιδευτική αναδιάρθρωση με αξιολογικούς στόχους και ευρύτερους προσανατολισμούς μέσα από τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος και την εναρμόνισή του με τη σύγχρονη προβληματική.
Οι νέες όμως εκπαιδευτικές αντιλήψεις και αναπροσαρμογές απαιτούν από τους μαθητές ώριμη και υπεύθυνη αντιμετώπιση, οργάνωση και προβληματισμό. Για την επίτευξη αυτού του στόχου επιβάλλεται η βαθιά γνώση των ιδιαιτεροτήτων της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, ώστε ο νέος να μεγιστοποιήσει το πνευματικό όφελος που μπορεί να αποκομίσει από την εκπαιδευτική πράξη, αλλά και να αναζητήσει τον πλέον τελέσφορο τρόπο για να υλοποιήσει προσωπικές προσδοκίες και όνειρα για τη μετέπειτα επαγγελματική του ζωή.
Αλλά και οι γονείς θεωρούν ύψιστη υποχρέωση τους να συμβουλεύουν «σωστά» τα παιδιά τους και αναζητούν τρόπους ώστε να το πράξουν αποτελεσματικά. Ανησυχούν γιατί δεν μπορούν να κατανοήσουν πλήρως την δομή και την λειτουργία του Ενιαίου Λυκείου όπως αυτό νομοθετήθηκε, τροποποιήθηκε κατ’ επανάληψη και ισχύει και σήμερα.
Είναι χιλιάδες οι γονείς που αυτόν τον καιρό, αισθάνονται αδύναμοι να συμβουλεύσουν τα παιδιά τους, ως προς το ποια κατεύθυνση να επιλέξουν στη Β’ Λυκείου ή αν είναι σωστή η αλλαγή της κατεύθυνσης που αποφάσισαν περνώντας από τη Β’ στην Γ’ Λυκείου.
Είναι χιλιάδες οι νέοι που αποφάσισαν να μετακινηθούν από τη Θετική Κατεύθυνση στην Τεχνολογική ή από την Τεχνολογική στη Θεωρητική και βρίσκονται σε διαμάχη με τους γονείς τους.
Θέλουν ισχυρά επιχειρήματα εκατέρωθεν για να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν μεταξύ τους και το άρθρο αυτό τον σκοπό υπηρετεί.
Το προφίλ της θεωρητικής
κατεύθυνσης
Στη Θεωρητική Κατεύθυνση προσανατολίζονται παιδιά με ροπή προς τις θεωρητικές μελέτες που στοχεύουν σε σχολές της Νομικής, της Φιλοσοφικής, των ξένων φιλολογιών, σε τμήματα θεατρικών και μουσικών σπουδών, παιδαγωγικής, νηπιαγωγών, ΜΜΕ αλλά και σε οικονομικές σπουδές.
Η Θεωρητική Κατεύθυνση προϋποθέτει δυνατότητα δημιουργικής αφομοίωσης, απομνημονευτική ικανότητα, εξοικείωση με τον κειμενικό λόγο, αισθητική παιδεία, κριτική σκέψη, αλλά και καλλιεργημένη εκφραστική ικανότητα.
Περιλαμβάνει μαθήματα όπως τα Αρχαία Ελληνικά, τα Λατινικά, η Ιστορία, η Λογοτεχνία και ο Φιλοσοφικός Λόγος.
Ο υποψήφιος, επομένως, της κατεύθυνσης αυτής θα πρέπει, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζει τη σημασία της πολύπλευρης γνωσιολογικής κατάρτισης, να δώσει από νωρίς ιδιαίτερη έμφαση στην κατάκτηση τόσο της Αρχαίας όσο και της Νέας Ελληνικής Γλώσσας.
Η εικόνα της Θεωρητικής Κατεύθυνσης, όπως προκύπτει από τη γραπτή εξέταση των μαθητών Β’ και Γ’ Λυκείου τον Ιούνιο του 2001 (στοιχεία ΥΠΕΠΘ, 12 Ιουλίου 2001), καθώς και τις βάσεις που ανακοινώθηκαν στις 14 σεπτεμβρίου 2001, είναι η ακόλουθη: Το 55% περίπου των υποψηφίων της Θεωρητικής Κατεύθυνσης του 2001 που σημείωσαν βαθμούς κάτω από το 11 (και στα βασικά μαθήματα) δεν εισήχθησαν στα πανεπιστημιακά τμήματα του 1ου πεδίου.
Οι υποψήφιοι της Θεωρητικής Κατεύθυνσης ήταν 32.010 άτομα και διεκδικούσαν 14.601 θέσεις ΑΕΙ και 3.941 θέσεις ΤΕΙ.
Αυτό σημαίνει ότι εισήχθησαν σε ΑΕΙ τέσσερις (4) στους δέκα (10), ενώ καταγράφηκε έλλειψη θέσεων, αφού απαιτούνται ακόμη 13.468 θέσεις για να καλυφθεί η ζήτηση της κατεύθυνσης.
Αυτές τις θέσεις θα μπορούσαν να τις αναζητήσουν στα ΤΕΙ του 4ου και 5ου επιστημονικού πεδίου.
Είναι όμως δύσκολο να τελειώσει κάποιος απόφοιτος της θεωρητικής κατεύθυνσης τμήματα ΤΕΙ όπως Ηλεκτρολογίας, Μηχανολογίας, Ναυπηγικής, Πληροφορικής κ.λπ., ακόμα και αν εισαχθεί, δεδομένου ότι απαιτείται άριστη γνώση θετικών μαθημάτων.
Το ερώτημα λοιπόν είναι, γιατί προτιμούν τόσοι πολλοί μαθητές τη Θεωρητική Κατεύθυνση;
Η απάντηση είναι απλή. Εκτός από τους υποψήφιους Νομικής, Φιλολογιών και ΜΜΕ που υποχρεωτικά επιλέγουν Θεωρητική Κατεύθυνση, επιλέγουν επίσης τη Θεωρητική Κατεύθυνση και όσοι μαθητές φοβούνται τα θετικά μαθήματα, αλλά επιθυμούν να εισαχθούν σε οικονομικές σχολές (5ο πεδίο).
Εχουμε όμως το εξής παράδοξο:
Γραπτή βαθμολογία από 15,1 μέχρι 20 πέτυχε μόλις το 15,35% των υποψηφίων της Θεωρητικής Κατεύθυνσης, δηλαδή περίπου 5.000 άτομα στα 32.010.
Οι μαθητές αυτοί κατέλαβαν τις υψηλής ζήτησης θέσεις του 1ου Πεδίου και δεν ενδιαφέρονται για τις οικονομικές σχολές. Αρα, οι μαθητές που επιλέγουν της Θεωρητική Κατεύθυνση για να εισαχθούν σε οικονομικές σχολές πρέπει να βρίσκονται σε αυτή την βαθμολογική κλίμακα (15,1 έως 20), αφού αντίστοιχου επιπέδου μαθητές της Θετικής ή της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης μπορούν να τους στερήσουν τη θέση με ελαφρά μεγαλύτερη βαθμολογία.
Ισχύει μια πολύ απλή αρχή: όταν υποψήφιοι από όλες τις κατευθύνσεις, Θετική-Θεωρητική-Τεχνολογική, διεκδικούν επί ίσοις όροις τις ίδιες θέσεις του 5ου πεδίου, θα εισαχθούν αυτοί που θα πετύχουν τις υψηλότερες αποδόσεις ανεξαρτήτως από ποιά κατεύθυνση προέρχονται. Συνεπώς, αδύνατοι μαθητές που εντάχθηκαν στη θεωρητική κατεύθυνση για να εισαχθούν σε σχολές ΑΕΙ του 5ου πεδίου, ουδεμία ελπίδα έχουν να πετύχουν, αφού η βάση στις οικονομικές σχολές είναι 14.222 μόρια (Οργάνωσης και Διαχείρισης Αγρ. Εκ/σεων Ιωαννίνων).
Και τα πράγματα δεν μοιάζουν να αλλάζουν τον χρόνο που έρχεται. Οι αποδόσεις των μαθητών της Β’ Λυκείου 2000-2001, δηλ. της φετινής Γ’ Λυκείου, είναι χαμηλότερες της περσινής, με άλλα λόγια, η «εικόνα» της Θεωρητικής Κατεύθυνσης δεν θα διαφέρει ουσιωδώς και το 2001-2002 με την προϋπόθεση ότι θα τεθούν θέματα ανάλογης δυσκολίας.
Το προφίλ της θετικής κατεύθυνσης
Την Θετική Κατεύθυνση προτιμούν πρωτίστως υποψήφιοι ιατρικών, πολυτεχνικών και θετικών επιστημών, αλλά και υποψήφιοι οικονομικών σχολών.
Η εικόνα της Θετικής Κατεύθυνσης, όπως προκύπτει από τη γραπτή εξετάση των μαθητών Β’ και Γ’ Λυκείου τον Ιούνιο του 2001 και τις βάσεις που ανακοινώθηκαν, είναι η ακόλουθη:
το 35% των υποψηφίων της Θετικής Κατεύθυνσης (8.250 νέοι), που έγραψαν πάνω από 16 εισήχθησαν σε ΑΕΙ του 2ου, 4ου και 5ου επιστημονικού πεδίου.
Το 32% των υποψηφίων (7.500), που συγκέντρωσαν βαθμολογία από 12 έως 16 κατέλαβαν θέσεις σε ΑΕΙ κυρίως του 2ου επιστημονικού πεδίου και επιλεγμένα ΤΕΙ του 4ου και 5ου πεδίου.
Αρα, το 67% των υποψηφίων (15.500 μαθητές) της Θετικής Κατεύθυνσης κατέλαβαν τις καλύτερες θέσεις σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Γενικά, οι υποψήφιοι της Θετικής, που για το 2001 ελαττώθηκαν στα 23.203 άτομα, διεκδικούν κατ’ έτος 11.825 θέσεις ΑΕΙ και 15.972 θέσεις ΤΕΙ.
Αυτό σημαίνει ότι εισάγεται σε ΑΕΙ ένας (1) στους δύο (2), ενώ συνολικά περισσεύουν περίπου 4.500 θέσεις, κυρίως ΤΕΙ, τις οποίες θα καταλάβουν οι υποψήφιοι της Θεωρητικής και Τεχνολογικής κατεύθυνσης, αν τις δηλώσουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι έγραψαν κατά μέσο όρο σε όλα τα μαθήματα από 18 έως 20, 2.776 υποψήφιοι Θετικής, ενώ αντίστοιχες αποδόσεις είχαν μόνο 617 υποψήφιοι της Θεωρητικής και 464 υποψήφιοι της Τεχνολογικής κατεύθυνσης.
Αν λοιπόν φανταστούμε ότι όλοι αυτοί οι (2.776) υποψήφιοι της Θετικής δηλώνουν οικονομικές σχολές, τότε από τις 4.438 θέσεις ΑΕΙ του 5ου πεδίου θα μείνουν μόλις 1.662 για όλους τους άλλους διεκδικητές.
Αυτό βέβαια έχει ελάχιστες πιθανότητες να συμβεί, αλλά σίγουρα γύρω στο ένα τρίτο των θέσεων ΑΕΙ του 5ου πεδίου θα πάει στη Θετική και οι υπόλοιπες θα κατανεμηθούν στην Τεχνολογική και την Θεωρητική κατεύθυνση ανάλογα με τις επιδόσεις αυτών που θα τις διεκδικήσουν. Επειδή και φέτος παρατηρείται μια ισχυρή διαρροή νέων από τη Θετική προς την Τεχνολογική κατεύθυνση, με το σκεπτικό ότι εφόσον κάποιος δεν επιθυμεί να πάει Ιατρική δεν χρειάζεται να καταπονείται με τα μαθήματα της Χημείας και της Βιολογίας κατεύθυνσης, ενώ αντίθετα τα μαθήματα της Ανάπτυξης Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον και των Αρχών Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων είναι και ευκολότερα και χρησιμότερα γι’ αυτούς που κατευθύνονται προς τεχνολογικές και οικονομικές σπουδές, έχουμε να πούμε τα ακόλουθα: Ας μη δημιουργείται η εντύπωση ότι η Τεχνολογική Κατεύθυνση είναι εύκολη, γιατί αυτό δεν είναι ορθό, δεδομένου ότι:
– Δεν έχει κάποιες θέσεις αποκλειστικά δικές της όπως π.χ., οι Ιατρικές για την Θετική και οι Νομικές για την Θεωρητική Κατεύθυνση.
– Η επίδοση των μαθητών της στα βασικά μαθήματα της κατεύθυνσης (Μαθηματικά και Φυσική) ήταν πολύ χαμηλή, άρα τους καθιστά ελάχιστα ανταγωνιστικούς στη διεκδίκηση σχολών υψηλής ζήτησης.
– Στα τεχνολογικά μαθήματα, κατά μέσο όρο το 40% έγραψε κάτω από τη βάση.
Με αυτά τα δεδομένα δεν είναι σίγουρη η επίτευξη υψηλών στόχων μέσω της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης.
Οσον αφορά τη Β’ Λυκείου 2001 που θα είναι Γ’ Λυκείου φέτος, είναι φανερό από τον πίνακα ότι είναι καλύτερη ποιοτικά και μικρότερη ποσοτικά της περσινής Γ’ Λυκείου.
Αυτό προοιωνίζει ότι με θέματα τον Ιούνιο του 2002 ίδιου επιπέδου με αυτά του 2001, η Θετική θα αποδώσει καλύτερα από την φετινή και θα καταλάβει όλες τις σχολές υψηλής ζήτησης.
Συνεπώς, η δύσκολη Θετική έχει περίσσεια 4.500 θέσεων, ενώ η ευκολότερη (κατά την άποψη των μαθητών της) Τεχνολογική έχει έλλειμμα περίπου 11.000 θέσεις.
Το προφίλ της τεχνολογικής κατεύθυνσης
Την Τεχνολογική Κατεύθυνση προτιμούν υποψήφιοι οι οποίοι δεν έχουν καλές αποδόσεις στα θεωρητικά μαθήματα και επιπλέον δεν στοχεύουν σε σχολές της Ιατρικής.
Οι περισσότεροι υποψήφιοι της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης έχουν ως πρώτη προτίμηση σχολές ή τμήματα του δεύτερου (ΙΙ), τέταρτου (IV), αλλά κυρίως πέμπτου (V) επιστημονικού πεδίου.
Οπως φαίνεται στον πίνακα, το 60% των υποψηφίων της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης, που έχουν συγκεντρώσει γραπτή βαθμολογία κάτω από 12 δεν εισήχθησαν σε ΑΕΙ, αλλά σε κάποια σχολή των ΤΕΙ. Μόνο το 9% που συγκέντρωσε βαθμολογία πάνω από 16 εισήχθη σε ΑΕΙ του 4ου και 5ου επιστημονικού πεδίου.
Πολύ μικρός ο αριθμός των αρίστων. Μόλις το 1,66%, δηλ. 470 περίπου υποψήφιοι από τους 28.000 της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης συγκέντρωσαν γραπτή βαθμολογία από 18 έως 20. Οι υποψήφιοι αυτοί εισήχθησαν σε σχολές «πρώτης προτίμησης».
Γενικά, οι υποψήφιοι της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης, που για το 2001 ήταν 27.935, διεκδικούν κατ’ έτος 7.105 θέσεις ΑΕΙ και 9.711 θέσεις ΤΕΙ.
Αρα, όσον αφορά στην Τεχνολογική, εισάγεται ένας (1) στους τρεις (3) σε ΑΕΙ, αλλά παρατηρείται έλλειψη θέσεων, αφού απαιτούνται ακόμα 11.000 θέσεις, περίπου, για να καλυφθεί η ζήτηση.
Αυτό που καθιστά την Τεχνολογική λιγότερο ανταγωνιστική σε σχέση με τη Θετική Κατεύθυνση είναι το γεγονός ότι σε όλα τα μαθήματα κατευθύνσεως και κυρίως στα βασικά του 2ου και 4ου πεδίου, δηλαδή τα Μαθηματικά και τη Φυσική, έγραψαν πολύ ασχήμα.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Τεχνολογική του 2001 που θα είναι Γ’ Λυκείου το 2001-2002, είναι μεγαλύτερη αριθμητικά αλλά λιγότερο καλή στις επιδόσεις αφού επτάμισυ (7,5) στους δέκα (10) έγραψαν κάτω από 12. Συνεπώς, συνιστούμε στους μαθητές της Τεχνολογικής να μην εφησυχάζουν νομίζοντας ότι η κατεύθυνση που επέλεξαν διευκολύνει την είσοδό τους σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Οταν 7,5 στους 10 φετινούς μαθητές Τεχνολογικής Β’ Λυκείου έγραψαν κάτω από 12, για να αναστραφεί η εικόνα το 2002 πρέπει να προσπαθήσουν εντατικά.
Οι ανατροπές και
τα παράδοξα του 2001
Οπως ανέλυσα σε προηγούμενο άρθρο μου, (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 1/09/2001), οι υποψήφιοι της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης συμπεριφέρθηκαν περίπου σαν την παλαιά Δ’ Δέσμη, γεγονός αναμενόμενο, αφού οι μαθητές του Ενιαίου Λυκείου που την επέλεξαν προτιμούν προτίστως σχολές του οικονομικού κύκλου.
Αλλά οι ανατροπές των ποσοστών και τα παράδοξα συνέβησαν στη Θεωρητική Κατεύθυνση, της οποίας οι απώλειες ήταν βαρύτατες και στη Θετική κατεύθυνση που εκτινάχθηκε στα ύψη, γεγονός το οποίο αποτυπώθηκε στις φετινές βάσεις.
1η ΑΝΑΤΡΟΠΗ
Οι υποψηφιοι Θετικής Κατεύθυνσης που έγραψαν από 0 έως 10 συρικνώθηκαν στο 22,9%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των Α και Β Δεσμών ήταν 42,8% (οκταετία 1994-2001).
Αντιθέτως, το ποσοστό των υποψηφίων της Θετικής που έγραψαν πάνω από 15,1 εκτινάχθηκε στο 43,22% όταν το αντίστοιχο ποσοστό των δεσμών ήταν μόλις 25,5%.
2η ΑΝΑΤΡΟΠΗ
Οι υποψήφιοι Θεωρητικής Κατεύθυνσης που έγραψαν από 0 εως 10 εκτινάχθηκαν στο 48,35%, παράδοξο για παιδιά που κατά κανόνα διαβάζουν, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό της Γ’ Δέσμης ήταν μόλις 27% (οκταετία 1994-2001). Αντιθέτως, το ποσοστό των υποψηφίων της Θεωρητικής Κατεύθυνσης που έγραψαν πάνω από 15,1 συρικνώθηκε στο 15,35%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό της Γ’ Δέσμης ήταν 39,5%, το μεγαλύτερο κατά μέσο όρο πασών των Δεσμών στην οκταετία 1994-2001.
Αν η συμπεριφορά της Θετικής αποδοθεί στην ευκολία των θεμάτων τότε η αντίστροφη εικόνα της Θεωρητικής Κατεύθυνσης πώς εξηγείται;
Ενιαίο Λυκείο «εν παραμορφώσει»
Οπως φάνηκε από την προηγούμενη ανάλυση, η κρατούσα τάση, όσον αφορά την κατανομή των μαθητών στις κατευθύνσεις, είναι η ακόλουθη:
Από τις 83.000 περίπου των υποψηφίων του 2002 η Θετική θα έχει γύρω στις 20.000, η Θεωρητική περίπου 32.000 και η Τεχνολογικη 31.000.
Είναι ισχυρό, όμως, το ενδεχόμενο να συρρικνωθεί η Θετική στις 15.000 και να αυξηθεί η Τεχνολογική στις 35.000.
Αυτό θα δημιουργήσει για το 2002 μεγαλύτερη ανισοκατανομή ανάμεσα στις προσφερόμενες θέσεις και τους υποψηφίους.
Στη Θετική Κατεύθυνση, εφόσον επαναληφθούν οι φετινές τους επιδόσεις, η επιτυχία θα είναι περίπατος ενώ θα υπάρξει περίσσεια θέσεων.
Αντίθετα, στη Θεωρητική θα έχουμε έλλειμμα περίπου 13.000 θέσεων και στην Τεχνολογική έλλειμα από 11.000 εως 15.000 θέσεις.
Αυτό σημαίνει ότι η Θεωρητική πρέπει να δηλώσει επιπροσθέτως σχολές οικονομικές, θετικές και τεχνολογικές, αλλιώς οι υποψήφιοι της κατεύθυνσης θα μείνουν εκτός ΑΕΙ-ΤΕΙ.
Τα ίδια ισχύουν και για την Τεχνολογική Κατεύθυνση.
Το 1999-2000, από τους δέκα μαθητές που τελείωσαν το γυμνάσιο οι τρεις (3) πήγαν στα ΤΕΕ και οι επτά (7) στο Ενιαίο Λυκείο, ενώ το 2000-2001 οι μαθητές που πήγαν στα ΤΕΕ αυξήθηκαν και προσέγγισαν τους 4 στους 10.
Από αυτούς που πήγαν στο Ενιαίο Λύκειο, το 42,01% έγραψε βαθμούς από 0 εως 10 το 2001.
Αρα μόνο 4 στους 10 κατάφεραν να εισαχθούν σε πανεπιστημιακά τμήματα.
Ειναι άραγε αυτός ο οραματισμός εκείνων που θεσμοθέτησαν και τροποποίησαν το Ενιαίο Λύκειο ή οδηγούμεθα σιγά σιγά σε μια μέση εκπαίδευση του ενός τρίτου;
* Ο Εμμανουήλ Αμαργιανάκης είναι καθηγητής, ιδιοκτήτης του εκπαιδευτικού Ομίλου ΟΡΙΟΝ-ΙdΕF.