Στιγματισμένα από τα διαφορετικά «πρόσωπά» τους –πολλές φορές οι νησίδες αριστείας καλούνται να δώσουν αγώνα εν μέσω της ήσσονος προσπάθειας, της αναξιοκρατίας, αλλά και των φαινομένων ανομίας– τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα είναι (ή θα έπρεπε) ο βασικός μοχλός ανάπτυξης της χώρας. Διαμορφώνουν το επιστημονικό δυναμικό, τροφοδοτούν τους παραγωγικούς τομείς με έρευνα και καινοτομία, δημιουργούν, ή έστω οφείλουν, τους νέους πιονέρους που θα ανοίξουν δρόμους στην οικονομία και, κατ’ επέκταση, την ευημερία του τόπου. Τα καταφέρνουν;
«Υπάρχει και η πραγματικότητα. Αυτή που σε αναγκάζει να περνάς κάθε πρωί, πηγαίνοντας στο αμφιθέατρο, σαν να μην τρέχει κάτι, δίπλα από χρήστες ναρκωτικών και κούτες λαθραίων τσιγάρων», λέει στην «Κ» η Αλεξία Κατσικογιάννη, η πρώτη εισαχθείσα στην Ιατρική Αθηνών το 2017. Ο ρόλος του ηγέτη, του πρύτανη, για την πορεία ενός Ιδρύματος αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα λόγω της σημερινής πολυεπίπεδης κρίσης. Eως τώρα, τα ΑΕΙ αποτελώντας πεδίο άσκησης μικροπολιτικής από τους εκάστοτε (όχι όλους) υπουργούς Παιδείας, ποδηγετήθηκαν από πρυτάνεις με κραυγαλέο κομματικό μανδύα και προσανατολισμό. «Δεν ζητάμε έναν πρύτανη “απολιτίκ”, κρίνουμε όμως απωθητική την κομματική ταύτιση ενός προσώπου με αξιώσεις οικουμενικότητας. Δεν αναμένουμε, δηλαδή, μια μετριοπαθή ουδετερότητα, αλλά αντίθετα να αξιοποιεί την εξουσία της πολιτικής (με την ευρεία έννοια) θέσης του για να επηρεάζει τις εξελίξεις, με ακαδημαϊκά κριτήρια και χάριν του πανεπιστημίου. Και αυτό προκύπτει από την ανάγκη ο πρύτανης να αποτελεί εκπρόσωπο της πανεπιστημιακής κοινότητας προς τα έξω και όχι όργανο προσυπογραφής των εκάστοτε κυβερνητικών πράξεων» παρατηρεί στην «Κ» ο αριστούχος Μιχαήλ Καραφύλλης, από το τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ.
Ενόψει των πρυτανικών εκλογών του Μαΐου στα μεγάλα Ιδρύματα της χώρας (ενδεικτικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης, στο Μετσόβιο), καταθέτουν σήμερα στην «Κ» τις απόψεις τους για το πανεπιστήμιο και τον ιδανικό πρύτανη πέντε αριστούχοι φοιτητές. «Ο πρύτανης οφείλει να μη φοβάται να φθείρει την τήβεννό του, έχοντας καθημερινή και διαπροσωπική –στο μέτρο του δυνατού– τριβή με τα αιτήματα του φοιτητικού σώματος», λέει η Αλεξία προσθέτοντας: «Ενα φοιτητικό σώμα, συνήθως καταπονημένο, πρέπει και αυτό με τη σειρά του να ξέρει πότε να παραβλέψει μια ακίνδυνη "χαρακιά", όταν έχει άλλες πληγές να το απειλούν».
Ζωή Κώττη, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών: Να έχει χαρακτηριστικά ηγέτη, να αποτελεί σημείο αναφοράς
Η Ζωή Κώττη εισήχθη στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστη- μίου Αθηνών, με 18.590 μόρια.
Ο καλός πρύτανης διαθέτει τα χαρακτηριστικά ενός ηγέτη. Οπως διδαχθήκαμε στο μάθημα της «Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Ηγεσίας», ηγέτης είναι αυτός ο οποίος καλλιεργεί την εμπιστοσύνη, τον ενθουσιασμό και τη διάθεση για τις υψηλότερες δυνατές επιδόσεις, μέσω των οραμάτων και αξιών που μεταλαμπαδεύει. Παράλληλα, επιδιώκει ένα καλύτερο μέλλον, μέσω της υλοποίησης των κατάλληλων αλλαγών και της ανάπτυξης των ανθρώπων. Προκειμένου ο πρύτανης να γίνει ηγέτης, είναι σημαντικό να αποτελεί σημείο αναφοράς και καθοδήγησης της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ενστερνιζόμενος τους προβληματισμούς και τις ιδέες αυτής, μέλημά του είναι η συνεχής βελτίωση και διατήρηση της εύρυθμης λειτουργίας του πανεπιστημίου.
Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον, ο πρύτανης υλοποιεί τις κατάλληλες ενέργειες για τη διασφάλιση της ικανοποίησης, ασφάλειας, διαφάνειας, ισότητας και υψηλής απόδοσης των φοιτητών, του ακαδημαϊκού και του διοικητικού προσωπικού. Επιπλέον, είναι σημαντικό να ηγείται της πραγματοποίησης αλλαγών, με γνώμονα τη συνεχή αναβάθμιση και βελτιστοποίηση των διαδικασιών και του ανταγωνιστικού επιπέδου του ΑΕΙ. Τέλος, ο πρύτανης οφείλει να προβάλλει τις σωστές αξίες, οι οποίες θα αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και παραδειγματισμού για τη διαπαιδαγώγηση των φοιτητών. Τα χαρακτηριστικά που χρειάζεται ο πρύτανης πρέπει να είναι άρρηκτα συνυφασμένα με την προσωπικότητα, τις αρχές και τη θέληση του ατόμου που αναλαμβάνει τη θέση.
Αλεξία Κατσικογιάννη, Ιατρική Αθηνών: Να μη φοβάται να φθείρει την τήβεννό του
Η Αλεξία Κατσικογιάννη εισήχθη πρώτη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2017, με 19.854 μόρια.
Στο μυαλό εκείνου που δεν έχει άμεση επαφή με την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως προβάλλονται από τα ρεπορτάζ του Τύπου, μοιάζουν μάλλον με σκηνικό γκανγκστερικής ταινίας. Ναρκωτικά, λαθρεμπόριο, βία –λεκτική, ψυχολογική, σωματική– από όλα έχει ο μπαξές. Και ναι, καμιά φορά ο μπαξές αυτός παραποτίζεται από τις υπερβολικές αφηγήσεις. Αλλά υπάρχει και η πραγματικότητα. Αυτή που σε αναγκάζει να περνάς κάθε πρωί, πηγαίνοντας στο αμφιθέατρο, σαν να μην τρέχει κάτι, δίπλα από χρήστες ναρκωτικών και κούτες λαθραίων τσιγάρων. Αυτή που σε υποχρεώνει να ανεχθείς για ακόμη μία φορά την ίδια σεξιστική ατάκα του καθηγητή, που ακόμη και αν μετεξελιχθεί την επόμενη μέρα σε χάδι, πάλι δεν θα βγάλεις άχνα, γιατί αισθάνεσαι ότι όλοι είναι «στην ίδια κλίκα» και δεν έχεις πού να απευθυνθείς. Υπάρχει και αυτή η πραγματικότητα που σε εξοργίζει όταν βλέπεις ότι δεν υπάρχει πετρέλαιο στην αίθουσα, την ίδια στιγμή που το κράτος παριστάνει τον γαλαντόμο εμίρη σε δαπάνες.
Δεν πιστεύω ότι ένας πρύτανης θα εμφανιζόταν, ως άλλος μεσσίας, και θα ξερίζωνε όλα μας τα προβλήματα. Eχει, όμως, στα χέρια του την εξουσία για να ξεριζώσει αρκετά από τα σαπρόφυτα του πανεπιστημιακού κήπου. Αντίθετα, όσο η πρυτανική φιγούρα είναι –κυριολεκτικά και μεταφορικά– ακριβοθώρητη και οι φοιτητικές φωνές δεν (εισ)ακούγονται, οικοδομείται ένας εκπαιδευτικός πύργος της Βαβέλ που οδηγεί σε ασυνεννοησία, για θέματα που η συνεργασία των δύο πλευρών θα μπορούσε να είχε λύσει με ψυχραιμία και διάλογο, χωρίς ανυπέρβλητες υλικές, ψυχικές ή πολιτικές απώλειες. Ο πρύτανης οφείλει να μη φοβάται να φθείρει την τήβεννό του, έχοντας καθημερινή και διαπροσωπική –στο μέτρο του δυνατού– τριβή με τα αιτήματα του φοιτητικού σώματος. Οφείλει ακόμη να ιεραρχήσει τις ανάγκες του εκάστοτε εκπαιδευτικού ιδρύματος και να μετουσιώνει έξυπνες ιδέες-προτάσεις σε ουσιαστικές δράσεις. Από αυτές που ως φοιτητής καταλαβαίνεις ότι υλοποιήθηκαν, όχι γιατί τις διάβασες σε έναν οδηγό σπουδών, αλλά γιατί βίωσες τα ευεργετικά τους αποτελέσματα στην πράξη.
Ναι, ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη. Παρακινεί όμως και τα υπόλοιπα χελιδόνια να κινηθούν προς την ίδια κατεύθυνση. Ενεργής παρουσία του πρύτανη στα πανεπιστημιακά κοινά συνεπάγεται ένα ενεργό φοιτητικό σώμα. Ενα σώμα, συνήθως καταπονημένο, που πρέπει και αυτό με τη σειρά του να ξέρει πότε να παραβλέψει μια ακίνδυνη χαρακιά, όταν έχει άλλες πληγές να το απειλούν.
Ο πρύτανης οφείλει να αποπνέει σεβασμό σε αυτό το φοιτητικό σύνολο, τόσο ως πανεπιστημιακή όσο και ως ηθική υπόσταση, καθώς σεβασμός προς το πρόσωπό του σημαίνει σεβασμό προς τις πανεπιστημιακές αξίες και την εκπαιδευτική διαδικασία. Ειδάλλως, μπορεί να κρατήσει στον προαναφερθέντα κήπο τον ρόλο ενός καλλωπιστικού φυτού που κοσμεί την εικόνα, αλλά δεν θεωρείται και απαραίτητο στοιχείο για τη σύνθεσή της. Και τότε, την επόμενη φορά που ο φοιτητής γυρνώντας σπίτι θα ακούσει στις ειδήσεις ότι η σχολή στην οποία φοιτά εντάσσεται στις «100, 200, 300 καλύτερες σχολές του κόσμου», θα γελάσει. Γιατί η έρευνα μπορεί να είναι αξιόπιστη, αλλά αυτός έχει χάσει κάθε πίστη απέναντι στο Πανεπιστήμιο, στους ανθρώπους που το υπηρετούν και σε όσα αυτοί πρεσβεύουν.
Μιχαήλ Καραφύλλης, Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ: Οι προτεραιότητες των φοιτητών να είναι σε μεγάλο βαθμό δικές του
Ο Μιχαήλ Καραφύλλης εισήχθη πρώτος στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ το 2017, με 19.413 μόρια.
Το ουσιώδες στον ρόλο του πρύτανη είναι να προσδώσει ουσία στην ύπαρξή του. Να μετατρέψει τη θέση του σε θέση δράσης, παίρνοντας πρωτοβουλίες, και όχι επανάπαυσης. Δεν ζητάμε έναν πρύτανη «απολιτίκ», κρίνουμε όμως απωθητική την κομματική ταύτιση ενός προσώπου με αξιώσεις οικουμενικότητας. Δεν αναμένουμε, δηλαδή, μια μετριοπαθή ουδετερότητα, αλλά αντίθετα να αξιοποιεί την εξουσία της πολιτικής (με την ευρεία έννοια) θέσης του για να επηρεάζει τις εξελίξεις, με ακαδημαϊκά κριτήρια και χάριν του πανεπιστημίου. Και αυτό προκύπτει από την ανάγκη ο πρύτανης να αποτελεί εκπρόσωπο της πανεπιστημιακής κοινότητας προς τα έξω και όχι όργανο προσυπογραφής των εκάστοτε κυβερνητικών πράξεων, ή απλά δημόσιο σύμβολο του ιδρύματος.
Ως προς τη μορφή των σχέσεων μεταξύ φοιτητή και πρύτανη, ιδανική δεν είναι η αμοιβαία αδιαφορία ή και άγνοια, ούτε η συγκρουσιακή λογική, αλλά η ουσιαστική διάδραση. Επικοινωνία με τις φοιτητικές αντιπροσωπείες, με κοινό στόχο την προαγωγή του πανεπιστημίου και την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Μπορεί οι φοιτητικές παρατάξεις να ακροβατούν μεταξύ μη πολιτικής και ουτοπίας, δεν παύουν όμως οι φοιτητικοί σύλλογοι να αποτελούν τα νόμιμα όργανα έκφρασης των φοιτητών και ενίοτε οι προτάσεις τους μπορεί να είναι στοχευμένες και καθοριστικές.
Για έναν πρύτανη στο ύψος του ρόλου του, οι προτεραιότητες και οι ευαισθησίες των φοιτητών είναι σε μεγάλο βαθμό και δικές του. Σε αυτές συγκαταλέγεται η βούληση για ένα πανεπιστήμιο που από την ποιότητα της οργάνωσης έως αυτή των υποδομών να εμπνέει τον φοιτητή, να του δημιουργεί την αίσθηση ότι βρίσκεται σε ένα ΑΕΙ σύγχρονο, όπου η γνώση περιβάλλεται με την απαιτούμενη φροντίδα και σεβασμό. Ενα πανεπιστήμιο εξωστρεφές και ασφαλές, στο οποίο οι ευκαιρίες, ερευνητικές και πολιτιστικές, να καθιστούν τη σπουδή ελκυστική. Ενα πανεπιστήμιο που να παρέχει πρόσβαση στην αγορά εργασίας, χωρίς όμως να γίνει υπηρέτης των επιταγών αυτής ή να χάσει τον δημόσιο χαρακτήρα του. Εχοντας επίγνωση της πραγματικότητας και θεωρώντας το εφικτό, οραματιζόμαστε ένα πανεπιστήμιο ζωντανό οργανισμό, που να μη συμπαρασύρεται από την περιβάλλουσα σήψη.
Κωνσταντίνος Σηφάκης, Νομική Αθηνών: Να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα ανομίας
Ο Κωνσταντίνος Σηφάκης είναι τελειόφοιτος της Νομικής Αθηνών. Εισήχθη με 19.537 μόρια.
Χρειαζόμαστε έναν πρύτανη που θα μπορέσει να αναβαθμίσει την ποιότητα σπουδών του πανεπιστημίου μας. Περισσότερο από ποτέ στα χρόνια της οικονομικής κρίσης κράτος και πολιτεία αδυνατούν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες των ελληνικών πανεπιστημίων. Πολλές σχολές και τμήματα παρουσιάζουν ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδομές, σε εγκαταστάσεις φιλικές προς άτομα με ειδικές ανάγκες, ενώ κάποια ακόμα και σε υπηρεσίες καθαριότητας, με αποτέλεσμα να μετατρέπονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε υγειονομικές «βόμβες». Η σωστή διαχείριση των διαθέσιμων οικονομικών πόρων καθώς και η αποτελεσματική αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του πανεπιστημίου αποτελούν προϋποθέσεις που μπορούν να συμβάλουν στην αποσυμφόρηση της παραπάνω κατάστασης.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, δεν θα πρέπει να φοβάται να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα ανομίας τα οποία κυριαρχούν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Ειδικά στην περιοχή της πανεπιστημιούπολης του Ζωγράφου ακούμε διαρκώς για κάποια ληστεία ή επίθεση σε φοιτητές, καθηγητές και φύλακες. Μόνοι μας οι φοιτητές δεν μπορούμε να λύσουμε τα παραπάνω προβλήματα. Γι’ αυτό έχουμε ανάγκη από έναν πρύτανη που θα είναι κοντά στα ζητήματα των φοιτητών και που θα αφιερωθεί στην επίλυσή τους. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ο πρύτανης να θέσει το πανεπιστήμιο ως κύριο μέλημα του, προκειμένου αυτό να μετατραπεί από έναν στείρο χώρο διαλέξεων, στον οποίο οι φοιτητές είναι απλώς περαστικοί για τέσσερα ή πέντε χρόνια, σε μια ζωντανή και ασφαλή ακαδημαϊκή κοινότητα, της οποίας οι φοιτητές αισθάνονται μέλη της.
Αντωνία Συρνιώτη, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ: Καταξιωμένος, με χάρισμα στην επικοινωνία
Η Αντωνία Συρνιώτη είναι τελειόφοιτος της Ιατρικής ΑΠΘ. Εισήχθη το 2013 με 19.122 μόρια.
Ο πρύτανης θα πρέπει να επιλεγεί μεταξύ προσώπων με αξιοσημείωτη πείρα και μακρά θητεία στην πανεπιστημιακή κοινότητα, ώστε να γνωρίζει εις βάθος τη δομή, τις λειτουργίες των επιμέρους τμημάτων, τα προβλήματα και τις γενεσιουργές τους αιτίες. Η θέση αυτή απαιτεί έναν καταξιωμένο επιστήμονα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ο οποίος διαθέτει την απαιτούμενη κατάρτιση, αλλά εμπνέει και σεβασμό. Ταυτόχρονα, αναγκαίο είναι το χάρισμα της επικοινωνίας, οργανωτικότητας και διοίκησης ώστε να συνεργάζεται αρμονικά, να καθοδηγεί και να υποστηρίζει τους τρεις κεντρικούς πυλώνες του πανεπιστημίου: διδάσκοντες, φοιτητές και διοικητικό προσωπικό.
Παράλληλα, να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με συγκεκριμένους και μετρήσιμους στόχους προς υλοποίηση. Οι στόχοι αυτοί προσανατολίζονται στην εξασφάλιση της απρόσκοπτης καθημερινής λειτουργίας του Ιδρύματος – φύλαξης, εστίασης και φοιτητικής μέριμνας–, αλλά και στην εδραίωση λειτουργικής αντιστοιχίας φοιτητών-διδασκόντων και συνεχούς επαφής και συνέργειας με τους αποφοίτους του σε θέματα συνεχιζόμενης κατάρτισης.
Εξίσου καίρια είναι και η μέγιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων για περαιτέρω προώθηση της επιστημονικής έρευνας, βελτιστοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ενίσχυση της ερευνητικής και εκπαιδευτικής αριστείας και αξιοκρατίας και αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής. Σε κάθε περίπτωση, ο ιδανικός πρύτανης χαρακτηρίζεται από αποφασιστικότητα και πλήρη αφοσίωση στο όραμα ενός ΑΠΘ εφάμιλλου της παράδοσης και του κύρους του.
Φιλοδοξούμε, λοιπόν, στην ανάδειξη του ΑΠΘ σε ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό Ιδρυμα, με εθνική και διεθνή ακτινοβολία.