Η αγάπη και η «προσκόλλησή» του στο σύμπαν και τα μυστήριά του εκδηλώθηκε σε πολύ νεαρή ηλικία. Σπούδασε φυσική με όραμα να ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην αστροφυσική. Αναζητούσε έναν τρόπο να μοιραστεί το επιστημονικό του ταξίδι στα άστρα με ένα ευρύτερο κοινό. Ετσι «εν αρχή ην» το Αστρόνιο. Πρόκειται για ένα κανάλι στο YouTube, το οποίο δημιουργήθηκε με στόχο να φέρει το Διάστημα… πιο κοντά, να το κάνει οικείο στο ελληνόφωνο κοινό. Ο ίδιος είναι καθηγητής στην ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση και διδάσκει θετικές επιστήμες (Φυσική, Μαθηματικά, Μηχανική Ρευστών κ.λπ.), ενώ έχει εργαστεί και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Ο λόγος για τον Παύλο Καστανά, τον πρωταγωνιστή και «σκηνοθέτη» του Αστρονίου, το οποίο επιτρέπει σε ένα μη εξειδικευμένο κοινό να γνωρίσει από κοντά, με επιστημονική τεκμηρίωση αλλά εύκολα κατανοητή, τον κόσμο των άστρων. Τι κερδίζει όμως ο ίδιος από αυτό; Εκτός από 90.000 συνδρομητές και πάνω από 4.000.000 προβολές που έχουν καταγράψει τα βίντεό του, ικανοποιεί την ανάγκη να μοιραστεί την αγάπη του για την αστροφυσική με ένα ευρύτερο κοινό.
Το ξεκίνημα
Εχοντας σπουδάσει και στο εξωτερικό, ο Παύλος Καστανάς παρακολουθούσε ξενόγλωσσα κανάλια αντίστοιχου περιεχομένου και οραματιζόταν τη μεταφορά τέτοιων προσπαθειών και στην Ελλάδα. «Είμαι αστροφυσικός», συστήνεται στην «Κ» και εξηγεί πώς προέκυψε η ιδέα. «Είπα να κάνω αυτή την προσπάθεια, καλύπτοντας και τη δική μου επιθυμία να μιλήσω για την επιστήμη που αγαπώ. Στην αρχή ήταν σαν ένα πείραμα που δεν ήξερα αν θα πετύχει. Εγραψα 10 σενάρια, έμαθα να σκηνοθετώ και να επεξεργάζομαι βίντεο, και είπα πάμε κι ό,τι γίνει!».
Η γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στους επιστήμονες και στο ευρύ κοινό αποτελεί τον βασικό σκοπό της προσπάθειάς του. «Η αστροφυσική έχει αποκαλύψει ένα συναρπαστικό σύμπαν και έχει αλλάξει ριζικά ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη θέση μας μέσα σε αυτό. Αυτή η γνώση όμως τελικά δεν φτάνει στην κοινωνία και αυτό το θεωρώ τεράστιο πρόβλημα. Είναι σαν να υπάρχουν “ανθρωπότητες διαφορετικών ταχυτήτων”. Δηλαδή από τη μια έχεις ανθρώπους που προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει μέσα σε μια μελανή οπή και μέσα από ποιες φυσικές διεργασίες προέκυψε το σύμπαν και από την άλλη έχεις ανθρώπους που δεν ξέρουν τι είναι τα άστρα που βλέπουν το βράδυ στον ουρανό.
Εμένα με τρομάζει αυτό, δείχνει ότι είμαστε διχασμένοι ως ανθρωπότητα σε ένα πολύ θεμελιώδες κομμάτι της ύπαρξής μας», εξηγεί ο κ. Καστανάς χωρίς να κρύβει τον ενθουσιασμό του για το αντικείμενό του.
Το κανάλι του απευθύνεται σε όλους, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, ηλικίας ή επαγγελματικής κατάρτισης. Σύμφωνα με τα στατιστικά όμως, η πλειονότητα των τηλεθεατών του βρίσκεται μεταξύ 25 και 34 ετών. Ωστόσο δεν είναι λίγα τα μικρά παιδιά που τον παρακολουθούν, κάθε άλλο.
«Περιμένω με αγωνία κάθε φορά που θα βγάλει το Αστρόνιο ένα νέο επεισόδιο. Μιλάει για πράγματα τα οποία δεν ήξερα καν ότι υπάρχουν», λέει η 9χρονη Ελλη. «Μερικά από αυτά που λέει δεν τα καταλαβαίνω, αλλά πάντα θέλω να βγω μετά έξω και να χαζέψω τα αστέρια. Περιμένω πότε θα πάρω το πρώτο μου τηλεσκόπιο», εξηγεί η μικρή θαυμάστρια της δουλειάς του Παύλου Καστανά.
Η γλώσσα
Ο ίδιος προσπαθεί όσο γίνεται να μη χρησιμοποιεί «πολύ» τεχνικές ορολογίες, ώστε να μπορεί ο οποιοσδήποτε να καταλάβει τα φαινόμενα που περιγράφει. Κάποιες έννοιες είναι πολύ σύνθετες για τα μικρά παιδιά, παραδέχεται ο ίδιος και εξηγεί ότι «αυτό που θα ήθελα πραγματικά θα ήταν ο θεατής να αισθάνεται για λίγο ότι εγκαταλείπει τη Γη και ότι ταξιδεύει στο Διάστημα».
Μέσω μηνυμάτων στα κοινωνικά δίκτυα ή ακόμη και μέσα από ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ο Παύλος Καστανάς λαμβάνει τα σχόλια και τις παρατηρήσεις του κοινού. «Μου κάνουν μεγάλη εντύπωση τα μηνύματα που λαμβάνω από νέα παιδιά που μου γράφουν ότι αποφάσισαν να σπουδάσουν φυσική και αστροφυσική βλέποντας τα βίντεό μου. Αυτή νομίζω είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση που μπορεί να εισπράξει κάποιος που ασχολείται με την επικοινωνία της επιστήμης», τονίζει ο ίδιος και συμπληρώνει: «Υπάρχουν πολλοί που εκμυστηρεύονται ότι δεν είχαν ασχοληθεί ποτέ με το Διάστημα αλλά τώρα άνοιξε ένα νέο παράθυρο γνώσης στο μυαλό τους».
Πολλοί πιστεύουν ότι η Γη είναι επίπεδη!
Ως εκπαιδευτικός ο ίδιος βρίσκει ιδιαίτερη χαρά στη διαδικασία της διδασκαλίας. Πώς μπορεί κανείς να περιγράψει σε ένα μικρό παιδί όμως τόσο σύνθετες έννοιες;
«Η Γη είναι ένας πλανήτης. Ενας γιγάντιος βράχος που γυρίζει γύρω από τον ήλιο παρέα με άλλους πλανήτες. Ολη αυτή η παρέα αποτελεί ένα ηλιακό σύστημα. Βγες έξω να δεις τα άστρα τη νύχτα. Κάθε φωτεινή κουκκίδα που βλέπεις στον νυχτερινό ουρανό είναι ένα ολόκληρο ηλιακό σύστημα, δηλαδή ένας άλλος ήλιος που γύρω του γυρίζουν πλανήτες.
Κάθε τέτοιος πλανήτης είναι εντελώς μοναδικός και διαθέτει διαφορετικές συνθήκες από τους άλλους. Σε κάποιους από αυτούς βρέχει γυαλί ή διαμάντια, σε άλλους έχει τρομακτικούς ανέμους, και υπάρχουν και κάποιοι που μπορεί να μοιάζουν με τη Γη», απαντά.
«Σκέψου πόση ώρα μπορείς να κουβεντιάζεις με ένα παιδί για τις συνθήκες που θα συναντούσες σε έναν τέτοιο πλανήτη. Ετσι και ανάψεις τη σπίθα της φαντασίας στις μικρές ηλικίες, όλα μετά παίρνουν τον δρόμο τους», περιγράφει τη μαγική διαδικασία διαλόγου με τα παιδιά.
Συνομιλώντας με τον δημιουργό του Αστρονίου δεν θα μπορούσαμε να μην τον ρωτήσουμε για τη… θεωρία (ακόμα πολλών) που θέλει τη γη να είναι επίπεδη. «Δυστυχώς αυτό που όλοι νομίζαμε ότι είναι μια πλάκα φαίνεται να έχει αρκετούς υποστηρικτές. Μάλιστα αν διαβάσεις τι γράφουν στο γκρουπ τους θα δεις ότι θεωρούν ότι είμαι ένας… ηθοποιός βαλτός από τη NASA! Να ένας ακόμα λόγος που νομίζω ότι η επικοινωνία της επιστήμης είναι σημαντική. Πολλοί άνθρωποι έχουν μια δυσπιστία απέναντι στους επιστήμονες διότι δεν τους καταλαβαίνουν. Ηρθε η ώρα να αλλάξει αυτό και να φέρουμε όσο γίνεται περισσότερους ανθρώπους κοντά στην επιστημονική μέθοδο», υποστηρίζει.
Εκτός από το κανάλι στο Διαδίκτυο ο Παύλος Καστανάς συμμετέχει ή πρωταγωνιστεί σε πολλές εκδηλώσεις που γίνονται σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνουν κυρίως ομιλίες. Η ταχύτητα των εξελίξεων στην αστροφυσική είναι ιλιγγιώδης και οι ανακαλύψεις σχεδόν καθημερινό φαινόμενο που απαιτεί συνεχή μελέτη. «Δυστυχώς δεν έχω τον χρόνο να κάνω όσες ομιλίες θα ήθελα λόγω της δουλειάς και λόγω του καναλιού», λέει. Αυτόν τον καιρό κάνει μια προσπάθεια να φέρει την επιστήμη ακόμα και στα… μπαρ, οργανώνοντας κουίζ αστροφυσικής.