Πολλά πράγματα μαρτυρούν την αστική ευγένεια, αυτό το είδος προς εξαφάνιση στη σύγχρονη Αθήνα. Ανηφορίζοντας προς τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, προχθές το βράδυ για να παρακολουθήσω την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα διάλεξη του Αλέξανδρου Κιτροέφ για τους Ελληνες Αιγυπτιώτες, είδα, έξω από την είσοδο, έναν καλοντυμένο ηλικιωμένο κύριο να αποβιβάζεται πρώτος από το ταξί για να ανοίξει την πόρτα στη σύζυγό του. Δεν ήταν μόνον αυτή η σκηνή που γύριζε πίσω τον χρόνο σε έναν κώδικα λεπταισθησίας. Παρατήρησα ότι οι ακροατές είχαν έρθει στο σύνολό τους είκοσι λεπτά της ώρας πριν από την έναρξη, υπακούοντας στον άγραφο νόμο της συνέπειας.
Δεν μπορεί να μην ξεχωρίσει κανείς αυτή την ομάδα των συμπατριωτών μας που μεγάλωσαν στην Αλεξάνδρεια, στο Κάιρο, στο Πορτ Σάιντ και αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν, φέρνοντας μαζί τους τον κοσμοπολιτισμό, τη γλωσσομάθεια, την αισθητική, την ικανότητα βαθιάς αντίληψης της Δύσης και της Ανατολής. Σε κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά στάθηκε, άλλωστε, και ο ομιλητής που έλκει την καταγωγή του από την Αίγυπτο αλλά ζει και εργάζεται στην Αμερική, διδάσκοντας στο περίφημο Κολέγιο Χάβερφορντ της Πενσιλβάνια.
Τον Αλέξανδρο Κιτροέφ προλόγισε η επικεφαλής της Γενναδείου, Μαρία Γεωργοπούλου, αναφερόμενη στις λαμπρές σπουδές του, στα βιβλία που έχει συγγράψει και στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του για την αιγυπτιώτικη και την ελληνοαμερικανική διασπορά. Μεγάλο ρόλο έχει διαδραματίσει ως ιστορικός σύμβουλος στα εξαιρετικά ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού για την ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ, στη Σμύρνη αλλά και στην ανταλλαγή πληθυσμών.
Οι Ελληνες της Αιγύπτου απέκτησαν κομψές επαύλεις όπως αυτή που ανήκε στην Αργίνη Σαλβάγου. Εμειναν, όμως, στην Ιστορία και για κοινωφελή έργα, όπως η δημιουργία νοσοκομείων, αθλητικών σωματείων κ.λπ.
Με τους Αιγυπτιώτες είχε ασχοληθεί πολύ παλαιότερα αλλά η πρόταση να συγγράψει ένα βιβλίο με τίτλο «The Greeks and the Making of Modern Egypt: from Muhamad Ali to Nasser» θα δημοσιευθεί από τις εκδόσεις του Αμερικανικού Πανεπιστημίου του Καΐρου τον ερχόμενο μήνα, τον ώθησε να εξετάσει εκ νέου το θέμα. Ο ομιλητής χώρισε χρονικά την παρουσία των Ελλήνων στη χώρα του Νείλου, ξεκινώντας με την πρώτη ομάδα που κατέφτασε εκεί με πρόσκληση του Μοχάμεντ Αλι και τέθηκε υπό την προστασία του Καβαλιώτη. Πέρασε στις μεγάλες (κυρίως χιώτικες) οικογένειες των Μπενάκηδων, των Χωρέμηδων και των Σαλβάγων και άλλων, οι οποίοι μεγαλούργησαν χάρις στο εμπόριο βάμβακος την περίοδο κατά την οποία οι Βρετανοί είχαν τον έλεγχο. Συνέχισε με την αφύπνιση της αιγυπτιακής εθνικής συνείδησης και ολοκλήρωσε με τις κρατικοποιήσεις του Νάσερ.
Το συμπέρασμα είναι ότι σε αντίθεση με άλλες παροικίες που έβλεπαν τους ντόπιους υποτιμητικά, οι Ελληνες ταυτίστηκαν συχνά μαζί τους και αγάπησαν πραγματικά τον τόπο αυτόν ως δεύτερη –καμιά φορά και πρώτη– πατρίδα τους.