Από το τιμόνι… γραμμή στα θρανία οδηγούνται οι παραβάτες του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, που εμφανίζουν όμως μια ιδιαιτερότητα. Είναι ανήλικοι, ανάμεσά τους παιδιά, που καλούνται κατόπιν εισήγησης της Εισαγγελίας να παρακολουθήσουν ειδικά σεμινάρια οδικής ασφάλειας. Η είδηση δεν προέρχεται από κάποια χώρα της Σκανδιναβίας, αλλά από το Ηράκλειο της Κρήτης, όπου η συνεργασία των δικαστικών αρχών με το Πανεπιστήμιο προσφέρει έναν στοχευμένο τρόπο σωφρονισμού των ανήλικων παραβατών.
Ο Εισαγγελέας Ανηλίκων, που δικάζει τις εν λόγω περιπτώσεις, εξετάζει πόσες από τις παραβάσεις που τους έχουν οδηγήσει στις δικαστικές αίθουσες αφορούν τον ΚΟΚ και στη συνέχεια εκδίδεται σχετική εντολή σύμφωνα με την οποία οι ανήλικοι οφείλουν να παρακολουθήσουν ειδικά σεμινάρια σε θέματα οδηγικής συμπεριφοράς.
«Στόχος η οδική ασφάλεια»
«Πρόκειται για ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης 3,5 ωρών, το οποίο δρα ως μέτρο συμμόρφωσης», εξηγεί στην «Κ» η επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης Μαρία Παπαδακάκη, διευθύντρια του Εργαστηρίου Μελέτης Συμπεριφορών Υγείας και Οδικής Ασφάλειας, η οποία προΐσταται του σχετικού προγράμματος. Οι μικροί παραβάτες προσέρχονται στο εργαστήριο συνοδεία των επιμελητών ανηλίκων προκειμένου να παρακολουθήσουν το σεμινάριο. «Το περιβάλλον δεν είναι αυστηρό και στόχος μας δεν είναι η τιμωρία αλλά να καλύψουμε τα κενά που έχουν τα παιδιά ως προς την οδική ασφάλεια», περιγράφει η κ. Παπαδακάκη.
Αυτά που εξετάζονται κυρίως στο εργαστήριο είναι η στάση και η συμπεριφορά των ανηλίκων στον δρόμο μέσω θεωρητικών μαθημάτων με ταυτόχρονη χρήση βιωματικών μεθόδων. «Οι νέοι μαζεύονται σε ομάδες και με τη βοήθεια οπτικοακουστικού υλικού παίζουν βιωματικά παιχνίδια, μέσα από τα οποία αναγνωρίζουν τις επιπτώσεις των προβληματικών συμπεριφορών αλλά και τους μύθους που συνοδεύουν την οδήγηση», σημειώνει η κ. Παπαδακάκη. Οι παραβάτες μπαίνουν σε προσομοιωτές οδήγησης και διαπιστώνουν στην πράξη πώς επηρεάζεται η οδηγική τους συμπεριφορά όταν υπάρχουν «διασπαστές προσοχής» όπως για παράδειγμα τα κινητά τηλέφωνα ή το αλκοόλ. Στον προσομοιωτή μάλιστα βιώνουν την εμπειρία πρόσκρουσης με ταχύτητα μόλις 7 χλμ./ώρα προκειμένου να διαπιστώσουν πόσο σημαντική είναι η χρήση ζώνης ασφαλείας στα αυτοκίνητα και κράνους στις μοτοσικλέτες, ακόμη και στις πολύ χαμηλές ταχύτητες.
Σημειώνεται ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων όταν οι παραβάτες φτάσουν να παρακολουθήσουν τα σεμινάρια δεν είναι πλέον ανήλικοι, καθώς έχει παρέλθει ένα σημαντικό διάστημα μεταξύ της παράβασης και της εκδίκασης της υπόθεσής τους. «Οι ηλικίες τις οποίες συναντούμε εδώ στο εργαστήριο είναι μεταξύ 16 και 20 ετών περίπου, με την πλειονότητά τους να είναι γύρω στα 17 ή 18, και προέρχονται από διάφορες περιοχές του Ηρακλείου Κρήτης», τονίζει η κ. Παπαδακάκη.
Οι μύθοι
«Διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν μύθοι που διέπουν την οδήγηση, που σχετίζονται ακόμη και με πρότυπα συμπεριφοράς. Ακόμη και ο ρόλος των δύο φύλων αντικατοπτρίζεται στην οδήγηση, καθώς θεωρούν ότι ο άνδρας πρέπει να είναι γρήγορος, ώστε να εντυπωσιάσει μια κοπέλα», λέει η κ. Παπαδακάκη, υποστηρίζοντας ότι στις συνεδρίες που πραγματοποιούνται μπορεί κανείς να διαπιστώσει πολλά πράγματα για τους παραβάτες, ακόμη και για το περιβάλλον στο οποίο έχουν μεγαλώσει.
Σημαντική μερίδα των παιδιών που καταλήγουν στο εργαστήριο έχουν πιάσει τιμόνι από τα 10-11 τους χρόνια, γεγονός το οποίο τα καθιστά ιδιαίτερα εξοικειωμένα με το όχημα και τη διαδικασία οδήγησης, που συνοδεύεται όμως από πλήρη άγνοια του ΚΟΚ, αφού άλλωστε δεν έχουν εκπαιδευθεί ποτέ. «Είναι τρομακτικά επικίνδυνο να ξέρεις να χειρίζεσαι τόσο καλά το όχημα, αλλά όχι τους κανόνες που διέπουν τη χρήση του», τονίζει η κ. Παπαδακάκη, που εξηγεί ότι μεταξύ των στερεοτύπων που κουβαλούν τα παιδιά, είναι ότι η χρήση ζώνης και κράνους δεν είναι απαραίτητη.
Το αλκοόλ
Από τις συχνότερες παραβάσεις είναι η χρήση αλκοόλ. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα «συνυπάρχουν» πολλές παραβάσεις, ωστόσο οι ένστολοι της Τροχαίας καταγράφουν μόνο κάποιες. «Πολύ σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η άγνοια ως προς τις επιδράσεις του αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες», σημειώνει η διευθύντρια του εργαστηρίου. «Παιδιά προσπαθούν να μοιάσουν στους μεγάλους, πίνουν ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ γιατί έτσι κάνουν και οι μεγάλοι. Ειδικά στις ορεινές περιοχές της Κρήτης το πρόβλημα είναι ακόμη εντονότερο, ενώ πολλά παιδιά μας λένε ότι οδηγούν προκειμένου να βοηθήσουν την οικογένεια», επισημαίνει η ίδια. Ορισμένοι από τους ανήλικους παραβάτες που έρχονται στο εργαστήριο είναι τρομαγμένοι, διότι νομίζουν ότι πρόκειται για μια τιμωρία, άλλοι είναι ιδιαίτερα απαθείς και προσέρχονται στα σεμινάρια με μοτοσικλέτα, χωρίς κράνος… «Επιδίωξή μας είναι να μάθουμε τα παιδιά αυτά να εκτιμούν τη ζωή», τονίζει η κ. Παπαδακάκη. Παραδέχεται βέβαια ότι 3,5 ώρες δεν είναι αρκετές. Ωστόσο, είναι μια σημαντική αρχή, θα συμπληρώναμε εμείς, πάνω στην οποία το εν λόγω εργαστήριο σκοπεύει να οικοδομήσει μεθόδους συνολικής αντιμετώπισης του προβλήματος.