Τη δεκαετία του 1970, ο Αλέξης Δημαράς, ένας κορυφαίος της ελληνικής εκπαίδευσης, κατά τη διάρκεια των διδακτορικών του σπουδών στο Λονδίνο συναντήθηκε με τον Iαν Χιλ, ιδρυτή του International Baccalaureate (IB) παγκοσμίως το 1968, μια χρονιά εμβληματική για τον 20ό αιώνα.
Οταν επέστρεψε στην Ελλάδα και μετά μία δεκαετία μελέτης του προγράμματος, ο Αλέξης Δημαράς, από τη θέση του καθηγητή και συμβούλου εκπαίδευσης στη Σχολή Μωραΐτη, έβαλε το σχολείο στον παγκόσμιο χάρτη του IB. Το 1984, η Σχολή Μωραΐτη έγινε το πρώτο ελληνικό σχολείο που πήρε την άδεια IB world school. Φέτος το IB, ως ένας από τους πλέον επιτυχημένους θεσμούς παγκοσμίως, όπως συνάγεται από τα αποτελέσματα εξετάσεων και εισαγωγής στα πανεπιστήμια του εξωτερικού, γιορτάζει στην Ελλάδα τα 35 του χρόνια, με τον εορτασμό εύλογα να συνδέεται με τη Σχολή Μωραΐτη, που το υλοποίησε πρώτη στη χώρα μας.
Μέσα στις τρεις και πλέον αυτές δεκαετίες, το IB καταξιώθηκε στην Ελλάδα ακολουθώντας την αντίστοιχη πορεία που έχει διεθνώς. Πάνω από ένα εκατομμύριο μαθητές σε 5.000 σχολεία –δημόσια και ιδιωτικά– σε 150 χώρες παρακολουθούν το πρόγραμμα από 70.000 εκπαιδευτικούς σε όλο τον κόσμο. Το 1995, σε συνεργασία με τον διεθνή οργανισμό International Baccalaureate Organisation (IBO) και το υπουργείο Παιδείας, το πρόγραμμα του IB έγινε ισότιμο και αντίστοιχο του ελληνικού απολυτηρίου. Με την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας, το πρόγραμμα του IB άρχισε σιγά σιγά να επεκτείνεται και σε άλλα ιδιωτικά σχολεία. Πλέον στην Ελλάδα προγράμματα IB οργανώνουν 13 ιδιωτικά σχολεία, από τα οποία αποφοιτούν ετησίως 800 με 1.000 μαθητές.
Ειδικότερα, το ΙΒ Diploma Programme ή το διεθνές απολυτήριο είναι διετές πρόγραμμα σπουδών για τους μαθητές των τελευταίων τάξεων του λυκείου, προκειμένου να τους προετοιμάσει για εξειδικευμένες σπουδές στο εξωτερικό και είναι ισότιμο και αντίστοιχο του ελληνικού απολυτηρίου του γενικού λυκείου.
Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Καρτάλη, συντονιστή του προγράμματος IB της Σχολής Μωραΐτη, το IB διδάσκεται στα αγγλικά και αποτελείται από έξι μαθήματα τα οποία επιλέγονται από έξι διαφορετικές ομάδες μαθημάτων.
Ευελιξία
Κάθε μαθητής έχει τη δυνατότητα και την ευελιξία να διαλέξει τα μαθήματα εκείνα τα οποία θα τον βοηθήσουν για τις μελλοντικές του σπουδές. Προσφέρονται μαθήματα όπως ψυχολογία, business, computer science, φιλοσοφία, μουσική, τέχνες, θέατρο κ.ά., τα οποία δύσκολα συναντάμε σε κάποιο άλλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Κατά τη διάρκεια της διετίας, κάθε μαθητής θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει και το Extended Essay (τυπική ερευνητική εργασία 3.500 λέξεων), το TOK essay (εργασία 1.500 λέξεων στη θεωρία της γνώσης) και το CAS (πρόγραμμα εθελοντισμού και δραστηριότητας). Οι παραπάνω εργασίες και δραστηριότητες (IB core programme) βοηθούν στη δημιουργία ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. «Μέσα στη διετία ο κάθε μαθητής αποκτά χρήσιμες δεξ ιότητες, όπως κριτική σκέψη, δυνατότητα επίλυσης προβλημάτων, ευελιξία και προσαρμοστικότητα, πρωτοβουλία, αποτελεσματική προφορική και γραπτή επικοινωνία, πρόσβαση και επεξεργασία πληροφορίας, καθώς και περιέργεια και φαντασία. Η αξιολόγηση των παιδιών γίνεται μέσα από εργαστήρια, εργασίες, προφορικές και γραπτές εξετάσεις», τονίζει, μιλώντας στην «Κ» για το θέμα ο κ. Καρτάλης. Και προσθέτει: «Το πρόγραμμα της σχολής στελεχώνεται από έμπειρο εξειδικευμένο διδακτικό προσωπικό. Τα τμήματα είναι ολιγομελή και ευέλικτα. Το πρόγραμμα μαθημάτων είναι εξατομικευμένο και δίνει σε όλους τους μαθητές τη δυνατότητα της επιλογής. Ιδιαίτερη έμφαση, σε πρώτη φάση, δίνεται στον επαγγελματικό προσανατολισμό και στην επιλογή των πανεπιστημίων στη συνέχεια».
Το άριστα του IB είναι οι 45 μονάδες, οι υποψήφιοι μελετούν τρία υποχρεωτικά μαθήματα (μητρική γλώσσα, ξένη γλώσσα και μαθηματικά) και τρία μαθήματα επιλογής τους από τα επιστημονικά πεδία των ανθρωπιστικών και θετικών επιστημών και τις τέχνες. Στα μαθήματα αυτά εξετάζονται στο τέλος της διετίας συμμετέχοντας σε διεθνείς εξετάσεις. Τα θέματα ορίζονται και βαθμολογούνται από τον διεθνή οργανισμό.
Για κάθε μάθημα το άριστα είναι το 7 και στη διαμόρφωση της τελικής βαθμολογίας συμμετέχει και η αξιολόγηση που πραγματοποιείται στο σχολείο και εποπτεύεται από τον διεθνή οργανισμό. Από τα έξι μαθήματα, το άριστα είναι 42 μονάδες. Ωστόσο, επιπροσθέτως, στη διάρκεια των σπουδών, με τη συγγραφή του Extended Essay (τυπική ερευνητική εργασία 3.500 λέξεων) και του TOK essay οι μαθητές βαθμολογούνται με έως και 3 βαθμούς, για να συμπληρωθεί το άριστα των 45 μονάδων.
Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς εκπρόσωποι πολλών καταξιωμένων πανεπιστημίων διεθνώς επισκέπτονται το IΒ μας για να παρουσιάσουν τα προγράμματά τους. Οι απόφοιτοι του ΙΒ εισάγονται στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Ενδεικτικά από την Ελλάδα οι απόφοιτοι IB προγραμμάτων έχουν συνεχίσει στα έδρανα του Cambridge, της Oxford, του Warwick, του LSE, του Imperial, του UCL, του Harvard, του Princeton, του Cornell, του Brown, του Tufts, του Yale, του Columbia. Ως προς τις ιατρικές σχολές έχουν ήδη εισαχθεί στις King’s, Queen Mary, Brighton and Sussex Medical School.
Η δυναμική του IB έχει επιβεβαιωθεί στις δεκαετίες που πέρασαν από την πρώτη φορά που οργανώθηκε. Ο «πατέρας» του, όπως θεωρείται ο Αλέξης Δημαράς, έχει αφήσει στην Ελλάδα μία ακόμη σπουδαία κληρονομιά.
Τα βήματα προς το πανεπιστήμιο
Το διετές πρόγραμμα ξεκινά για τους μαθητές που θα το παρακολουθήσουν κατά τη λήξη της Α΄ Λυκείου. Τότε γίνονται η πρώτη γνωριμία με τους καθηγητές του I.Β., λεπτομερής ανάλυση του προγράμματος και των μαθημάτων, ενώ ορίζονται προσωπικοί σύμβουλοι σπουδών σε όλα τα παιδιά και πραγματοποιούνται τα πρώτα ραντεβού για την επιλογή μαθημάτων. Με την έναρξη της Β΄ Λυκείου γίνονται τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού, ο οποίος συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς (παράλληλα με τα μαθήματα και τις εξετάσεις). Με την έναρξη της δεύτερης χρονιάς του I.B. –η οποία αντιστοιχεί στη Γ΄ Λυκείου– οι μαθητές ενημερώνονται για τα πανεπιστήμια από τους συμβούλους σπουδών. Tην περίοδο ανάμεσα στον Οκτώβριο και στον Ιανουάριο γίνονται οι αιτήσεις στα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου γίνονται οι προφορικές εξετάσεις και η παράδοση εργασιών. Οι τελικές εξετάσεις πραγματοποιούνται τον Μάιο και τα αποτελέσματα με την εισαγωγή στα πανεπιστήμια ανακοινώνονται τον Ιούλιο.
Διεθνές πρόγραμμα 50 και πλέον ετών
Σχολεία σε όλο τον κόσμο εφαρμόζουν τα προγράμματα του International Baccalaureate (IB). Σύμφωνα με τα στοιχεία του International Baccalaureate Organization (IBO), που πέρυσι γιόρτασε τα 50 του χρόνια, περί τις 5.000 σχολεία σε πάνω από 150 χώρες έχουν προγράμματα IB.
Ο αριθμός των μαθητών στα ΙΒ προγράμματα ξεπερνά το ένα εκατομμύριο, και σε αυτά διδάσκουν πάνω από 70.000 εκπαιδευτικοί. Τα περισσότερα προγράμματα λειτουργούν στη Βόρεια Αμερική και στη Δυτική Ευρώπη. Το IB ξεκίνησε να προσφέρεται στους μαθητές που ολοκληρώνουν το Λύκειο (Diploma Programme, όπως ονομάζεται) και επεκτάθηκε καταρτίζοντας προγράμματα και για παιδιά από την ηλικία των τριών ετών μέχρι την ολοκλήρωση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (το Primary Years Programme), και για παιδιά στην ηλικία του Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου (Middle Years Programme), καθώς και προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές 16 έως 19 ετών και τους βοηθούν στον επαγγελματικό προσανατολισμό τους (Career-related Programme, όπως ονομάζεται).
Σε πολλές χώρες το IB έχει υιοθετηθεί όχι μόνο από ιδιωτικά σχολεία αλλά και από δημόσια. Επίσης, αρκετές χώρες –ενδεικτικά, Καναδάς, ΗΠΑ, Ισπανία, Ιαπωνία– έχουν προχωρήσει σε συμφωνίες με τον ΙΒΟ για τη συνεργασία σε σειρά εκπαιδευτικών ζητημάτων και για την εξασφάλιση πρόσβασης των μαθητών του IB σε φημισμένα πανεπιστήμια διεθνώς.
Ο βασικός στόχος
Αλλωστε, ο IBO ιδρύθηκε με έναν εκ των βασικών του στόχων να είναι η διαμόρφωση κοινού περιεχομένου σπουδών, που θα αναγνωρίζονται για την εισαγωγή σε πανεπιστήμια ανά τον κόσμο. Οι κάτοχοι του IB Diploma έχουν αφενός μεγαλύτερη πιθανότητα εισαγωγής στις πιο απαιτητικές πανεπιστημιακές σχολές και αφετέρου αναπτύσσουν δεξιότητες που τους επιτρέπουν να εργαστούν οπουδήποτε στον κόσμο.
Μάλιστα, οι απόφοιτοι του IB αποκτούν δεξιότητες προσαρμοστικότητας στο ανταγωνιστικό πλαίσιο της αγοράς εργασίας, ώστε στο μέλλον να ανταποκριθούν σε επαγγέλματα που ακόμη δεν υπάρχουν στην αγορά εργασίας. Ο διεθνής μέσος όρος επιτυχίας στις εξετάσεις του IB είναι 29,9 βαθμοί με άριστα το 45.
Εύλογα το πρόγραμμα IB μπορούν να προσφέρουν σχολεία επίσημα αναγνωρισμένα ως μέλη του ΙΒΟ. Η άδεια χορηγείται έπειτα από έλεγχο, ενώ υπάρχει συνεχής αξιολόγηση των σχολείων εάν τηρούν τους όρους του IB.
Ο IBO συνεργάζεται με τα σχολεία που εφαρμόζουν το πρόγραμμα IB στον συντονισμό και στον έλεγχο της ορθής υλοποίησής του, στην εκπαίδευση των διδασκόντων και στη συνεχή ενημέρωσή τους για τις εκπαιδευτικές εξελίξεις (π.χ. ένας σημαντικός νέος τομέας είναι η απόκτηση σωστών ψηφιακών δεξιοτήτων) μέσω σεμιναρίων.
Ο IBO διοικείται από 30μελές συμβούλιο, με μέλη του κυβερνητικούς εκπροσώπους, ακαδημαϊκούς και επιφανείς ιδιώτες. Ο ΙΒΟ έχει συμβουλευτικό ρόλο στην UNESCO, για περισσότερα από είκοσι χρόνια και έχει αναγνωριστεί ως μη κυβερνητικός οργανισμός από το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η Α΄ Λυκείου, γέφυρα της νέας φιλοσοφίας
Ουκ ολίγες φορές μέσα στην τελευταία εικοσαετία υπουργοί Παιδείας, ενδεικτικά η κ. Αννα Διαμαντοπούλου, εξέτασαν μέσω προτάσεων που διατυπώθηκαν για αλλαγές στη δομή του Λυκείου, την προοπτική να υιοθετηθούν στοιχεία της φιλοσοφίας του προγράμματος I.B.
Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία του International Bacca-laureate Organization (IBO) σχεδόν 40% των σχολείων με πρόγραμμα IB είναι δημόσια σε ΗΠΑ, Βρετανία, Ιαπωνία, Σλοβενία, Μαλαισία. Στην Ισπανία το IB βοήθησε σημαντικά στο να μην εγκαταλείπει υψηλό ποσοστό μαθητών το σχολείο πριν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σε αυτό συμβάλλει ότι στις χώρες της Ευρώπης το ΙΒ είναι ισότιμο με τα εθνικά απολυτήρια και έτσι εξασφαλίζει την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η Επιτροπή Διαλόγου
Μετά την πρόταση για τη νέα δομή του Λυκείου και δη των τελευταίων τάξεων, που είχε κατατεθεί επί υπουργίας Αννας Διαμαντοπούλου, τα θετικά του προγράμματος IB αξιολόγησε και το πόρισμα της Επιτροπής Διαλόγου για την Παιδεία επί υπουργίας Νίκου Φίλη (μέλη της επιτροπής ήταν και στο επιτελείο της κ. Διαμαντοπούλου), φθάνοντας να προτείνει τη θεσμοθέτηση προγράμματος IB και στα δημόσια λύκεια όπως και στα ιδιωτικά. Χαρακτηριστικά είχε προταθεί στο Λύκειο να οργανώνονται δύο διαφορετικά πλαίσια προγραμμάτων σπουδών, το ένα εκ των οποίων μπορεί να είναι πρόγραμμα που οδηγεί σε ενός τύπου Διεθνές Απολυτήριο (IB).
Αλλωστε, ήδη η φιλοσοφία του I.B. έχει περάσει και σε μικρότερες τάξεις. Ενδεικτικά, η Σχολή Μωραΐτη από το 2015 έχει δημιουργήσει μία τάξη-γέφυρα Α΄ Λυκείου (pre IB), η οποία δίνει τη δυνατότητα σε παιδιά και άλλων σχολείων να προετοιμαστούν κατάλληλα για τις απαιτήσεις του προγράμματος του Ι.Β., λέει στην «Κ» ο συντονιστής του προγράμματος I.B. της Σχολής κ. Γιώργος Καρτάλης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, στόχος είναι η δημιουργία ενός προγράμματος που θα συνδυάζει τα καλύτερα στοιχεία του ελληνικού, εγκεκριμένου από το υπουργείο Παιδείας, προγράμματος σπουδών και του IBO. Ουσιαστικά, οι μαθητές μαθαίνουν να αναπτύσσουν κριτική σκέψη και να μπορούν να αξιοποιούν τις πηγές γνώσεις εκτός του σχολικού βιβλίου. Ετσι, σύμφωνα με τον κ. Καρτάλη, «προσφέρονται τα μαθήματα της Α΄ Λυκείου τα οποία διδάσκονται με έναν διαφορετικό τρόπο δουλειάς, βασισμένο στην κριτική σκέψη, στη γραπτή και προφορική επικοινωνία, στη διαχείριση χρόνου, στην ερευνητική περιέργεια κ.ά. Η διδακτέα ύλη, τα εργαστήρια και οι γραπτές εξετάσεις στηρίζονται στις απαιτήσεις του IΒ Η αγγλική ορολογία εφαρμόζεται σε όλα τα μαθήματα. Το μάθημα των αγγλικών είναι βασισμένο στο English IB course και το δίωρο project γίνεται στα αγγλικά. Στη διάρκεια του εβδομαδιαίου δίωρου IΒ session οι μαθητές έρχονται σε επαφή με όλα τα γνωστικά αντικείμενα του IB, έτσι ώστε να αποκτήσουν πιο συγκεκριμένη άποψη προκειμένου να επιλέξουν τα μαθήματα της επόμενης χρονιάς. Επίσης, παρέχεται προσωπικός σύμβουλος σπουδών σε όλους τους μαθητές».