Μια επιστολή που διακίνησε το γαλλικό ταχυδρομείο της Σμύρνης ανήμερα την καταστροφή της πόλης (13 Σεπτεμβρίου με το νέο ημερολόγιο). Tα γραμματόσημα «Ελεύθερη Λέσβος» που είχαν τυπώσει οι αντάρτες στη Μυτιλήνη. Το προπαγανδιστικό γραμματόσημo που εκδόθηκε στην κατοχική Αθήνα για τον βομβαρδισμό του Πειραιά από τους συμμάχους, τον Ιανουάριο του 1944. Η φρενίτιδα των Ελλήνων στην Κατοχή που επένδυαν μαζικά τα χρήματά τους σε γραμματόσημα, για να μην τα «φάει» ο καλπάζων πληθωρισμός της εποχής. Αγνωστες πτυχές της σύγχρονης Ιστορίας, τις οποίες ανακαλύπτουν όσοι γνωρίζουν να «αποκωδικοποιούν» τα επισυναπτόμενα γραμματόσημα της κάθε εποχής, φέρνοντας στην επιφάνεια ιστορίες που συμπληρώνουν ή θέτουν σε αμφισβήτηση το επίσημο ιστορικό αφήγημα· αυτή είναι η πεμπτουσία της «ταχυδρομικής ιστορίας».
Ο κ. Αντ. Βιρβίλης είναι υπεύθυνος για τη «Φιλοτέλεια». Η μελέτη των δύο καρτών αποδεικνύει ότι η λογοκρισία ξεκίνησε μεταξύ 22 και 25 Φεβρουαρίου 1945.
Είναι Τετάρτη απόγευμα και στα γραφεία της Ελληνικής Φιλοτελικής Εταιρείας, επί της Ακαδημίας, ενός από τα αρχαιότερα σωματεία της χώρας, αφού ιδρύθηκε το 1925, η κινητικότητα είναι μεγάλη. «Συναντιόμαστε σταθερά κάθε Τετάρτη και κάθε Κυριακή πρωί», επισημαίνει στην «Κ» ο πρόεδρος των φιλοτελιστών, κ. Ιωακείμ Χαλβατζιδόπουλος. Γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι, περιτριγυρισμένοι από φωτογραφίες των ιδρυτών του σωματείου, βιβλιοθήκες που φιλοξενούν μεταξύ άλλων τη «Φιλοτέλεια» (το περιοδικό που εκδίδεται αδιαλείπτως από το 1924), οι άνθρωποι που μοιράζονται το ίδιο πάθος, ανταλλάσσουν γραμματόσημα που έχουν διπλά, επιχειρηματολογούν για ιστορικά θέματα. «Σύμμαχος» πλέον στην αναζήτησή τους για τα γραμματόσημα που θα συμπληρώσουν τη συλλογή τους είναι το Ιντερνετ, όπου σε εξειδικευμένες σελίδες παρατίθενται ψηφιοποιημένα όλα τα υπάρχοντα γραμματόσημα παγκοσμίως. Η προοπτική, ωστόσο, λόγω ανάπτυξης των διαδικτυακών επικοινωνιών να εκλείψουν τα γραμματόσημα, δεν τους ανησυχεί, καθώς το ενδιαφέρον τους είναι στραμμένο στο παρελθόν.
«Ο φιλοτελισμός είναι χούι, δεν κληρονομείται, είτε το έχεις είτε όχι», λέει με καμάρι ο 79χρονος Αντώνης Βιρβίλης, πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοτελικής Εταιρείας. «Εγώ μεγάλωσα στην Αθήνα τη δεκαετία του ’50», τονίζει, προσπαθώντας να ανακαλέσει τα πρώτα «σκιρτήματα», «λίγα τα ερεθίσματα που είχαμε, λίγα τα διαθέσιμα παιχνίδια». Θυμάται ακόμα τον εαυτό του να εξοικονομεί πεντάρα την πεντάρα από το χαρτζιλίκι του, ώστε να αγοράσει έναν φάκελο με γραμματόσημα. «Δεν μου αρκούσαν βέβαια τα γραμματόσημα που εξασφάλιζα από την οικιακή αλληλογραφία, με θάμπωναν τα ξένα γραμματόσημα».
Ωστόσο, στην Ελληνική Φιλοτελική Εταιρεία με τα 350 μέλη οι ηλικίες ποικίλλουν, καθώς εσχάτως έχουν ενταχθεί πολλά νέα μέλη από 35 έως 40 ετών. «Η ενασχόλησή μου με τον φιλοτελισμό οφείλεται στον παππού μου», εξηγεί ένα νέο μέλος, η κ. Λιάνα Μητράκου, που γράφτηκε το 2013 στην Εταιρεία, αλλά ανήκει πλέον και στο διοικητικό συμβούλιο. «Με γοήτευσε ο τρόπος που δουλεύουν οι φιλοτελιστές – συλλέκτες: εστιάζοντας σε ένα αντικείμενο ως τεκμήριο, αναλύουν τις ταχυδρομικές σφραγίδες, τις ημερομηνίες, τα ταχυδρομικά τέλη, τον προορισμό, τον αποστολέα, το περιεχόμενο, ακόμα και την ένδειξη ή μη λογοκρισίας». Στις σύγχρονες φιλοτελικές εκθέσεις, οι ενδιαφερόμενοι επιλέγουν έναν θεματικό άξονα, γύρω από τον οποίο παραθέτουν όσα φιλοτελικά τεκμήρια έχουν συλλέξει. Τον Νοέμβριο του 2021 η ευρωπαϊκή φιλοτελική έκθεση ΝΟΤΟS θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, επομένως οι προετοιμασίες της Ελληνικής Εταιρείας είναι πολλές. Οι ξένοι θαυμάζουν τις περίφημες «Κεφαλές του Ερμή», το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο που σήμερα αξίζει 150.000 ευρώ, ωστόσο ερχόμενοι στην Αθήνα, θα έχουν την ευκαιρία να δουν, μεταξύ άλλων, ατομικές εκθέσεις πολλών Ελλήνων φιλοτελιστών με ποικίλα θέματα, να θαυμάσουν τη συστηματική δουλειά τους και την ευρυμάθειά τους. Για παράδειγμα, ο κ. Χαλβατζιδόπουλος έχει ασχοληθεί από το 1984 με τη φιλοτελική ιστορία του ποδοσφαίρου. «Το 1925 αποτυπώνεται πρώτη φορά, σε ουγγρικό γραμματόσημο, πλάι σε άλλα αθλήματα», σημειώνει ο ίδιος. Τα θέματα είναι τόσο ευρέα, όσο και η ανθρώπινη ιστορία. «Αυτό είναι το πιστοποιητικό ενός καπετάνιου προς έναν νεαρό στρατιώτη, που δηλώνει ότι συμμετείχε στη ναυμαχία του Ναυαρίνου», εξηγεί ο Αλέκος Γαληνός, γαλλοτραφής αρχιτέκτονας με σπουδές και στην ιστορία, ενώ παραθέτει μέρος της συλλογής του για τη Στρατιά του Μορέως. «Πρόκειται για τη γαλλική παρέμβαση στην Πελοπόννησο, και αντικείμενο της επί 30ετίας αναζήτησής μου είναι η αλληλογραφία των Γάλλων στρατιωτών με τους οικείους τους», προσθέτει, «ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες είναι οι περιγραφές των μελών της επιστημονικής ομάδας, ιστορικών, αρχαιολόγων, βοτανολόγων, που κυριολεκτικά όργωσαν τότε την Πελοπόννησο».