Ο νέος Ποινικός Κώδικας είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας διαδικασίας στην οποία συμμετείχαν επιφανείς εκπρόσωποι της νομικής επιστήμης και της Δικαιοσύνης. Συνιστά σημαντική παρέμβαση στην ποινική δικαιοσύνη και τέμνει πλήθος ζητημάτων που έχει θέσει η θεωρία ή έχουν αναφυεί στην πράξη. Παρά τις όποιες επιφυλάξεις ως προς επιμέρους ρυθμίσεις, που επισημάνθηκαν από το δικηγορικό σώμα, το περιεχόμενό του κινείται στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού του ποινικού δικαίου.
Ο νόμος περί καταχραστών Δημοσίου (ν. 1608/1950), που καταργήθηκε με τον νέο κώδικα, συνιστούσε ρήγμα στην αξιολογική συνοχή του ποινικοδικαϊκού συστήματος και στην εγγυητική λειτουργία της αρχής της αναλογικότητας. Επεφύλασσε για την προστασία ήσσονος σημασίας εννόμων αγαθών, όπως η περιουσία, δυσανάλογα αυστηρές ποινές (έως ισοβίου καθείρξεως), που το ποινικό δίκαιο επιφυλάσσει μόνο για την προστασία των ύψιστων εννόμων αγαθών, όπως η ακεραιότητα της χώρας και η ανθρώπινη ζωή.
Ανάλογης εμβέλειας ρηξικέλευθες τροποποιήσεις στην ποινική νομοθεσία είναι αναμενόμενο ότι θα επηρεάσουν τυχόν εκκρεμείς δίκες. Ο Ποινικός Κώδικας είναι νομοθέτημα μακράς πνοής και πρέπει να αξιολογείται αναλόγως προς το αν επιτυγχάνει τους νομοθετικούς σκοπούς της γενικής και ειδικής πρόληψης και της προστασίας των εννόμων αγαθών σύμφωνα με τις επιταγές της αρχής της αναλογικότητας.
Στο μέτρο που το σκεπτικό της πρόσφατης απόφασης του Πενταμελούς Εφετείου σχετικά με την αποφυλάκιση του κατηγορουμένου Αριστείδη Φλώρου δεν είναι ακόμη γνωστό, δεν μπορώ ούτε ως νομικός, πολλώ μάλλον ως εκ της θεσμικής μου ιδιότητος, να την κρίνω. Παρά ταύτα, οφείλω να επισημάνω ότι όλοι οι κατηγορούμενοι απολαύουν του τεκμηρίου αθωότητος μέχρις ότου καταδικαστούν αμετακλήτως· ότι η συγκεκριμένη υπόθεση θα κριθεί σύντομα σε δεύτερο βαθμό· και ότι η δυνατότητα υποβολής αιτήματος αναστολής εκτέλεσης της ποινής κατόπιν καταδικαστικής απόφασης παρέχεται παγίως από το ποινικοδικονομικό μας σύστημα, τόσο υπό το καθεστώς του σημερινού όσο και υπό του προϊσχύσαντος Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Επί του υποβαλλομένου αιτήματος αποφαίνεται πάντοτε δικαστικός σχηματισμός. Στην προκειμένη περίπτωση, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα που είδαν το φως της δημοσιότητας, ο εισαγγελέας διατύπωσε αρνητική πρόταση, κρίνοντας ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορήγησης της αναστολής. Το δικαστήριο έκρινε διαφορετικά. Η όποια κριτική προϋποθέτει προσεκτική αξιολόγηση των σκέψεων που οδήγησαν το δικαστήριο στην κρίση αυτή.
Σε κάθε περίπτωση, η κριτική αποτίμηση του νέου κώδικα πρέπει να γίνεται με νηφαλιότητα, με νομικά κριτήρια, με αποστασιοποίηση από την τρέχουσα πολιτική διαπάλη και χωρίς βεβιασμένες εκτιμήσεις.
* Ο κ. Δημήτρης Κ. Βερβεσός είναι πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.