«Κανένας δεν πρέπει ποτέ να θεωρεί δεδομένη τη δημοκρατία», δηλώνει με εμφατικό τόνο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος απευθυνόμενος στο ακροατήριο στην κατάμεστη στοά του Αττάλου, ενώ ένας εντυπωσιακός ήλιος δύει πάνω από την Αθήνα. Η ώρα είναι 6 το απόγευμα της Πέμπτης και βρισκόμαστε στην καρδιά του φετινού Athens Democracy Forum: την Αριστοτέλεια ομιλία. Το κοινό απαρτίζεται από 400 συμμετέχοντες από 30 διαφορετικές χώρες και ανάμεσά τους συναντά κανείς παγκόσμιους ηγέτες, κορυφαίους αρθρογράφους των New York Times και πολυπράγμονες ακαδημαϊκούς. Ολοι τους βρέθηκαν στην Αθήνα μεταξύ 9 και 11 Οκτωβρίου για να συζητήσουν τις σύγχρονες προκλήσεις που καραδοκούν για τη δημοκρατία και τους τρόπους με τους οποίους αυτή μπορεί να εξελιχθεί και να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά της.
Το 2013, όταν το συνέδριο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας, ο πλανήτης δεν ήταν προετοιμασμένος για τις σεισμικές αλλαγές που θα ακολουθούσαν. Η αναπάντεχη εκλογή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ καθώς και το δημοψήφισμα του Brexit σόκαραν τους δημοσιογράφους και αναλυτές των New York Times, οι οποίοι αναζητούσαν λύσεις με μια αίσθηση πανικού. Φέτος, ωστόσο το Athens Democracy Forum επέστρεψε ανανεωμένο, με τόλμη, εξωστρέφεια και μια νέα δυναμική στην ατζέντα και στις θεματικές που εξερευνά. Σε μεγάλο βαθμό αυτό οφείλεται και στην αλλαγή της δομής του, καθώς πλέον το συνέδριο βρίσκεται υπό την αιγίδα ενός νεοσύστατου ιδρύματος εν ονόματι Democracy and Culture Foundation, γεγονός που του δίνει περισσότερη ελευθερία και εύρος από το παρελθόν. «Τα πρώτα χρόνια πιστεύω πως το Athens Democracy Forum ήταν αρκετά αμυντικό, λόγω των σοκαριστικών εξελίξεων για τη δημοκρατία στην υφήλιο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ιδρύματος και διοργανωτής του Φόρουμ, Αχιλλέας Τσάλτας. «Φέτος προσπαθήσαμε να κοιτάξουμε μπροστά και να ανανεώσουμε τη φιλοσοφία μας», προσθέτει με ενθουσιασμό.
Η νέα προσέγγιση ήταν ολοφάνερη από τα πρώτα κιόλας στιγμιότυπα του φετινού Φόρουμ. Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο κ. Τσάλτας δεν δίστασε να ασκήσει οξεία κριτική στο σύστημα της αμερικανικής δημοκρατίας, δηλώνοντας πως ωφελεί μόνο την ελίτ και εκείνους που βρίσκονται στην κορυφή της οικονομικής πυραμίδας. «Η παρουσία μας στην Αθήνα μάς παρακινεί να αναζητήσουμε λύσεις εμπνευσμένες από την αρχαιότητα, όπως για παράδειγμα η άμεση δημοκρατία», ανέφερε ο διοργανωτής του Φόρουμ με τόλμη. Ο Ιρλανδός πρόεδρος Μάικλ Χίγκινς συνέχισε στο ίδιο ύφος, ασκώντας έντονη κριτική στην Ε.Ε. για τη δημοσιονομική πολιτική της, καθώς θεωρεί πως έδωσε προτεραιότητα στη ραγδαία εφαρμογή της λιτότητας δίχως να εξετάσει το κοινωνικό κόστος.
Ενας βασικός στόχος της φετινής διοργάνωσης ήταν ο διάλογος με ανθρώπους που προέρχονται από πιο ασυνήθιστους χώρους και αντιπροσωπεύουν προοπτικές ανορθόδοξες για τη δημοκρατία.
Η «μάχη» Μπάνον – Λεβί
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί ο Στιβ Μπάνον, ο πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου και υπερήφανος υποστηρικτής του εθνολαϊκισμού, ο οποίος αντάλλαξε διαξιφισμούς με τον Γάλλο διανοούμενο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί σε ένα εκρηκτικό φινάλε για το Φόρουμ. Προηγουμένως, ο γνωστός Σύρος ακτιβιστής Εϊντ Κασέμ πρόσθεσε μια ιδιαίτερη πινελιά στη συζήτηση εμφανιζόμενος με μια μάσκα του γνωστού υπερήρωα Μπάτμαν. Η πρωτότυπη εμφάνισή του εξασφάλισε πως η επιχειρηματολογία του για το «σαθρό επικοινωνιακό προσωπείο πίσω από το οποίο κρύβονται οι πολιτικοί του κόσμου για τη διαχείριση του μεταναστευτικού» θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη των συμμετεχόντων.