«Ο εχθρός είναι ο καπνός. Οχι οι καπνιστές. Σκοπός δεν είναι ο διχασμός, αλλά μία νέα συμμαχία για την υγεία. Με υπογραφή “Συμμαχία για μία καλύτερη ζωή χωρίς καπνό” και με σύνθημα “Η υγεία μας ενώνει” ξεκινάμε, σήμερα, μία εθνική προσπάθεια». Με αυτά τα λόγια, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εγκαινίασε, χθες, την καμπάνια για δημόσιους χώρους ελεύθερους από καπνό, και η οποία περιλαμβάνει δράσεις σε πολλά επίπεδα: παρεμβάσεις με έξυπνα σποτ για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενημέρωση και υποστήριξη του πληθυσμού για τη διακοπή του καπνίσματος, αλλά και αυστηροποίηση των ελέγχων εφαρμογής της απαγόρευσης του καπνίσματος με την ενεργοποίηση, από χθες, της ειδικής τηλεφωνικής γραμμής 1142 για αναφορές παραβάσεων του νόμου.
Ο κ. Μητσοτάκης μιλώντας στη χθεσινή επίσημη εκδήλωση του υπουργείου Υγείας για την παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης Κατά του Καπνίσματος, χαρακτήρισε την απαγόρευση του καπνίσματος «εμβληματική κίνηση εκσυγχρονισμού και εξευγενισμού της καθημερινότητας των πολιτών και ταυτόχρονα μία άσκηση αλληλοσεβασμού που τελικά ενδυναμώνει την κοινωνική συνοχή». Τόνισε ότι δεν υπάρχει καμία δικαιολογία του τύπου «αυτά δεν γίνονται στην Ελλάδα», σημειώνοντας ότι εάν το μπόρεσαν άλλοι λαοί, όπως οι Αμερικανοί, οι Γάλλοι και οι Τούρκοι, τότε σίγουρα το μπορούμε κι εμείς.
Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στον θλιβερό απολογισμό της χώρας σχετικά με την απαγόρευση καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους, σημειώνοντας ότι η Ελλάδα ενάμιση αιώνα μετά την επίσημη κατάργηση «καπνοσυρίγγων και σιγάρων εις δημόσια καταστήματα» της βασίλισσας Αμαλίας, μοιάζει αγκιστρωμένη στο παρελθόν, «γιατί οι κυβερνήσεις δεν τόλμησαν, η διοίκηση αδράνησε αλλά, κυρίως, η κοινωνία ανέχτηκε». Χαρακτήρισε, δε, «άθλιες» πρόσφατες εικόνες υπουργών να απαθανατίζονται με αναμμένο τσιγάρο στα υπουργεία τους, αλλά και δημόσιων λειτουργών ακόμα και γιατρών να καπνίζουν στα ιατρεία τους.
Καταλήγοντας, κάλεσε όλους να εφαρμόσουν επιτέλους τον αντικαπνιστικό νόμο, τονίζοντας ότι «είναι υπόθεση της δυνατότητάς μας ως οργανωμένης κοινωνίας να κάνουμε μαζί αυτό το οποίοι αναγνωρίζουμε κατ’ ιδίαν ότι είναι σωστό». Και σημείωσε, «όπως μάθαμε σιγά σιγά να φοράμε στους δρόμους τη ζώνη και το κράνος, έτσι θα μάθουμε και να καπνίζουμε έξω από τα μπαρ και τα εστιατόρια. Και όπως μπήκαν σταδιακά στην καθημερινότητά μας η σωστή διατροφή και η άσκηση, έτσι θα βγει από αυτήν το τσιγάρο».
«Απευθυνόμαστε σε όλους τους πολίτες. Δεν αποκλείουμε κανέναν. Για να εφαρμοστεί ο αντικαπνιστικός νόμος είμαστε απαραίτητοι όλοι», τόνισε από την πλευρά του ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, ο οποίος παρουσίασε τους άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το κάπνισμα αλλά και τη διαφημιστική καμπάνια ενημέρωσης για τον αντικαπνιστικό νόμο. Υπογράμμισε, δε, ότι το υπουργείο και η κυβέρνηση θα είναι πολύ αυστηρά στην παρακολούθηση της εφαρμογής του. «Στόχος μας είναι η καθολική εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Από όλους τους πολίτες, για όλους τους πολίτες», κατέληξε.
Η χθεσινή εκδήλωση αποτελεί και την αρχή μιας περιόδου πιο αυστηρών ελέγχων για την εφαρμογή του νόμου για την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους, αλλά και επιβολής προστίμων σε παραβάτες. Αλλωστε, πριν από λίγα 24ωρα εκδόθηκε κοινή υπουργική απόφαση με τα νέα πιο «τσουχτερά» πρόστιμα. Ειδικότερα, ο νόμος προβλέπει από 100 έως 1.500 ευρώ πρόστιμο για τους καπνιστές που αψηφούν τον νόμο σε χώρους όπου απαγορεύεται το κάπνισμα και έως 10.000 ευρώ και παράλληλα αφαίρεση της άδειας λειτουργίας για τους ιδιοκτήτες χώρων που κατ’ επανάληψη έχει διαπιστωθεί ότι δεν τηρείται ο νόμος.
Γραμμή 1142 για υποστήριξη, καταγγελίες
Σε λειτουργία τέθηκε από χθες η τηλεφωνική γραμμή 1142 για την υποστήριξη της προσπάθειας της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει την καπνιστική «επιδημία». Οπως ανέφερε χθες ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, οι πολίτες καλώντας το 1142 μπορούν να ενημερωθούν για το τι προβλέπει η νομοθεσία σχετικά με την απαγόρευση του καπνίσματος, να ζητήσουν βοήθεια για τη διακοπή του, καθώς και να αναφέρουν παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας. Ζητώντας υποστήριξη για τη διακοπή του καπνίσματος, τα στοιχεία του πολίτη καταγράφονται και μέσα σε 48 ώρες ένας επαγγελματίας υγείας αναλαμβάνει να ενημερώσει και να καθοδηγήσει τον ενδιαφερόμενο σε κοντινό ιατρείο διακοπής καπνίσματος. Αναφορικά με τις καταγγελίες για παραβάσεις της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου, αυτές θα πρέπει να γίνονται επώνυμα. Οι επώνυμες αναφορές ομαδοποιούνται και προωθούνται απευθείας στις αρχές ελέγχου ανά κατηγορία (ΕΛ.ΑΣ., Δημοτική Αστυνομία, Υγειονομικές Διευθύνσεις Περιφερειών ή Λιμενικό Σώμα) και βάσει αυτών διενεργούνται έκτακτοι ή τακτικοί στοχευμένοι έλεγχοι.
Εθνικό Σχέδιο Δράσης σε τέσσερις άξονες
Πρόληψη της καπνιστικής συνήθειας, προστασία των μη καπνιστών, υποστήριξη στη διακοπή του καπνίσματος αλλά και ρύθμιση όλων των θεμάτων που αφορούν τα νέα προϊόντα καπνού όπως το ηλεκτρονικό και το θερμαινόμενο τσιγάρο, είναι οι βασικοί τομείς στους οποίους εστιάζει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του καπνίσματος, το οποίο εκπόνησε η Ειδική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων που επανασυστάθηκε τον περασμένο Αύγουστο με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Παναγιώτη Μπεχράκη. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης αναπτύσσεται σε τέσσερις άξονες, οι οποίοι έχουν ως εξής:
• Προαγωγή Υγείας και Πρόληψη για να αποτραπεί η έναρξη του καπνίσματος ειδικά σε νέους από 15 ετών και άνω. Αφορά σε ολοκληρωμένες παρεμβάσεις που έχουν στόχο τη διαμόρφωση και την καθιέρωση της αντικαπνιστικής κουλτούρας. «Με άλλα λόγια», όπως ανέφερε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, «το κάπνισμα πρέπει να θεωρηθεί ξεπερασμένο. Να τεθεί εκτός μόδας». Ο άξονας αυτός εστιάζει σε μέτρα πρόληψης κατά του καπνίσματος με τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα, ορισμένα από τα οποία αφορούν σε εκστρατεία ενημέρωσης με στόχο τους γονείς και τις εγκύους, αλλά και σε επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων για σύγχρονες και τεκμηριωμένες στρατηγικές πρόληψης του καπνίσματος. Στο ίδιο πλαίσιο θα δημιουργηθεί εκπαιδευτικό υλικό για τους κινδύνους του καπνίσματος που θα ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα δημοτικού και γυμνασίου με ταυτόχρονη ανάδειξη της φυσικής δραστηριότητας και του αθλητισμού ως σύγχρονου τρόπου ζωής.
• Προστασία από το παθητικό κάπνισμα και καθιέρωση κουλτούρας σεβασμού προς τους μη καπνιστές. Οι δράσεις αυτού του άξονα αφορούν κυρίως την πλήρη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, τη δημιουργία συστήματος υποστήριξης δικαιωμάτων μη καπνιστών και δημιουργία μητρώου εθελοντικών οργανώσεων.
• Υποστήριξη στη διακοπή του καπνίσματος για τη μείωση του αριθμού των καπνιστών. Αφορά, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία Χάρτη Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος, αύξηση και ενίσχυση των ιατρείων, καθώς και λειτουργία της γραμμής επικοινωνίας (1142) για τη σχετική ενημέρωση όσων πολιτών επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Συνολικά, σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 32 πιστοποιημένα από την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος στο ΕΣΥ.
• Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν νέα προϊόντα καπνού, με την ανάπτυξη νέου κανονιστικού πλαισίου ελέγχου και παρακολούθησής τους.
Δύο στους τρεις καπνιστές θέλουν να διακόψουν οριστικά το τσιγάρο
Τον στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για μείωση του καπνίσματος κατά 30% έως το 2025 υπενθύμισε χθες κατά την παρουσίαση του εθνικού σχεδίου δράσης κατά του καπνίσματος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας ότι «η Ελλάδα θα πρέπει κάποτε να αρνηθεί το θλιβερό προνόμιο να μετρά μεταξύ των τακτικών καπνιστών ένα στα έξι 15χρονα αγόρια και ένα στα οκτώ νεαρά κορίτσια».
Στη χώρα μας, σύμφωνα με στοιχεία πρόσφατης πανελλαδικής έρευνας που διενεργήθηκε για λογαριασμό του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας και της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, οι Ελληνες είναι καπνιστές σε ποσοστό 27,5%, με το 17,9% αυτών να καπνίζει σε καθημερινή βάση και το 9,6% να καπνίζει λιγότερα από επτά τσιγάρα την εβδομάδα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από μία δεκαετία, το ποσοστό των συστηματικών και περιστασιακών καπνιστών στη χώρα μας άγγιζε το 40%.
Οι νέοι ηλικίας 18 έως 24 ετών δηλώνουν συστηματικοί καπνιστές σε ποσοστό 7,9%, που ανέρχεται στο 26,1% όταν πρόκειται για άτομα ηλικίας 45-50 ετών. Οι επιπτώσεις του καπνίσματος είναι δραματικές στη χώρα μας. Οι θάνατοι που αποδίδονται στο κάπνισμα υπολογίζονται σε 20.000 ετησίως, ενώ η καπνιστική συνήθεια προκαλεί περισσότερες από 700.000 ημέρες νοσηλείας ετησίως, με το κόστος περίθαλψης των ασθενών να αγγίζει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ.
Η έρευνα του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας κατέδειξε ότι το 65% των καπνιστών σκέφτεται να διακόψει οριστικά το κάπνισμα το επόμενο διάστημα. Πολλοί από αυτούς θα επιχειρήσουν να το κόψουν μόνοι τους. Σε αυτή την περίπτωση το ποσοστό επιτυχίας κυμαίνεται στο 3%. Αντίθετα, για όσους επιλέξουν να ζητήσουν βοήθεια από ειδικό σε κάποιο από τα εξειδικευμένα ιατρεία διακοπής καπνίσματος του ΕΣΥ, το ποσοστό επιτυχίας κυμαίνεται μεταξύ 35% και 40%.
Συνολικά ένας στους τρεις ενήλικες στην Ελλάδα (32,8%) δηλώνει πρώην καπνιστής και το 95% έχει κόψει το τσιγάρο για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, που, σύμφωνα με τους ειδικούς, σημαίνει ότι έχει μεγάλες πιθανότητες να παραμείνει μακριά από το κάπνισμα.
Σύμφωνη η πλειονότητα
Η επιχειρούμενη απόπειρα εφαρμογής του νόμου για την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους βρίσκει σύμφωνη την πλειονότητα του πληθυσμού, ακόμα και των καπνιστών, γεγονός που καταρρίπτει τον μύθο του αμετανόητου Ελληνα θεριακλή. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα, το 94,6% των πολιτών έχει βρεθεί τον τελευταίο χρόνο σε χώρο όπου κάπνιζαν αν και απαγορευόταν το κάπνισμα και το 72% δηλώνει ότι νιώθει θυμό γι’ αυτό. Το 87,5% θεωρεί σημαντικό τον εθνικό στόχο για τη μείωση του καπνίσματος, το 86% επικροτεί τις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για την πρόληψη του καπνίσματος στα σχολεία, ενώ αντίστοιχο ποσοστό θεωρεί ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν λειτούργησαν σωστά για την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Το 74% θεωρεί σημαντικό να υπάρχει ποινή για παράβαση της νομοθεσίας σχετικά με το κάπνισμα.