Οι 93 συνεντεύξεις επιζησάντων από τα χρόνια της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα συνθέτουν ένα μοναδικής αξίας ψηφιακό αρχείο, κύριος στόχος του οποίου είναι να μετατρέψει τις «σκοτεινές» αναμνήσεις αυτής της περιόδου σε ένα μονοπάτι συμφιλίωσης μεταξύ των δύο λαών, αλλά και ευθύνης για το μέλλον. Η αξιοποίησή του ως εκπαιδευτικού εργαλείου, προσδίδει στο έργο προστιθέμενη αξία, χωρίς αμφιβολία.
«Το ερευνητικό πρόγραμμα “Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα”, που πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Ψηφιακών Συστημάτων του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Freie Universitat Berlin) σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ, καταγράφει το πώς βίωσαν τα γεγονότα εκείνης της περιόδου οι συνεντευξιαζόμενοι. Χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, το Future Fund – “Γερμανο-Ελληνικό Ταμείο του Μέλλοντος”, το γερμανικό Ιδρυμα Remeberance, Resposibility and Future και το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (Freie Universitat Berlin) καθώς και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος», αναφέρει σχετικά με την ταυτότητα της προσπάθειας ο επίτιμος καθηγητής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου κ. Νικόλαος Αποστολόπουλος. «Επρεπε να γίνει κάτι σχετικά με την ηθική αποκατάσταση αυτής της θηριωδίας στην Ελλάδα», συνεχίζει. «Το πρώτο μέρος του προγράμματος –η λήψη των συνεντεύξεων– πραγματοποιήθηκε μεταξύ 2016-2018. Η δημιουργία αυτού του ψηφιακού αρχείου απευθύνεται κυρίως σε ιστορικούς ή πολιτικούς επιστήμονες. Τον Ιανουάριο του 2019 ξεκίνησε το δεύτερο μέρος, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί ώς το τέλος του 2020, αφορά τη δημιουργία σχολικού υλικού για τη Γ΄ Γυμνασίου ή Α΄ Λυκείου, τόσο για τα ελληνικά όσο και για τα γερμανικά σχολεία».
Σχετικά με τη μορφή του αλλά και τον τρόπο ενσωμάτωσης στην εκπαιδευτική διαδικασία, ο κ. Αποστολόπουλος έχει να πει: «Το ψηφιακό υλικό θα λειτουργεί επικουρικά όχι μόνο στο μάθημα της Ιστορίας αλλά και σε αντικείμενα όπως η γλώσσα, η πολιτική, η θρησκεία. Εναρμονίζεται με τα εκπαιδευτικά συστήματα των δύο χωρών χωρίς να είναι το ελληνικό μετάφραση του γερμανικού ή αντίστροφα». –Μήπως αυτό σημαίνει πως ό,τι απευθύνεται στα γερμανικά σχολεία είναι «εξωραϊσμένο»; «Οχι!», δεν αφήνει περιθώριο αμφισβήτησης ο καθηγητής, διευκρινίζοντας: «Το ελληνικό υλικό θα είναι πιο εμπλουτισμένο, διότι η ιστορία της Κατοχής στη χώρα μας ενδιαφέρει τους μαθητές περισσότερο – είναι πιο κοντά στην ελληνική πραγματικότητα η συζήτηση για την πείνα, τις μαζικές εκτελέσεις και τα αντίποινα. Για τη Γερμανία, αντίθετα, η Ελλάδα δεν ήταν παρά μία μικρή χώρα μεταξύ άλλων χωρών που κατέκτησαν. Για εκείνη, μεγαλύτερη σημασία έχει το Ολοκαύτωμα».
«Το υλικό κατανέμεται σε “θεματικούς φακέλους” ή αλλιώς “εκπαιδευτικές ενότητες” με κοινή βάση για τις δύο χώρες: “Η παιδική ηλικία στην Κατοχή”, “Τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως”. “Η καθημερινή ζωή”. “Η Αντίσταση”. “Το Ολοκαύτωμα”. “Τα αντίποινα”. Ο εκπαιδευτικός θα επιλέγει μία από τις παραπάνω ενότητες για να εμβαθύνει. Κάθε ενότητα απαρτίζεται από τα αποσπάσματα 2 ή 3 συνεντεύξεων, που σχετίζονται με το συγκεκριμένο θέμα. Επάνω σ’ αυτά οικοδομείται μία σειρά ερωτήσεων, όπου οι μαθητές –προκειμένου να απαντήσουν– πρέπει να παρακολουθήσουν το βίντεο καθώς και το πρόσθετο υλικό που υπάρχει, να σχηματίσουν γνώμη. Οσο για την εφαρμογή του, οι Ελληνες συνάδελφοι θα ξεκινήσουν πειραματικές δοκιμές των ψηφιακών εργαλείων στα σχολεία από τον Ιανουάριο», αναφέρει ο ίδιος, τονίζοντας παράλληλα το μακροπρόθεσμο όφελος: «Μέσα από την προσπάθεια αυτή, η προφορική μαρτυρία έρχεται να εμπλουτίσει την καταγεγραμμένη Ιστορία. Επιπλέον, αναμένεται να λειτουργήσει υποστηρικτικά για τη σύγκλιση μεταξύ των λαών – ειδικά μεταξύ των νέων. Κι αυτό, είναι κάτι που μας γεννά ενθουσιασμό!».
Ημερίδα
Τον Οκτώβριο πραγματοποιήθηκε από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ημερίδα για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Μνήμες Κατοχής στην Ελλάδα» με θέμα «Το ψηφιακό αρχείο προφορικών μαρτυριών “Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα”» στις ελληνογερμανικές ανταλλαγές νέων. Στην ημερίδα παρουσιάστηκε η εκπαιδευτική πλατφόρμα του προγράμματος καθώς και μέρος του εκπαιδευτικού υλικού όπως επίσης και δράσεις, οι οποίες σχετίζονται με τις ανταλλαγές νέων. Επιπλέον, με πρωτοβουλία του Εργαστηρίου Ιστορικής Ερευνας και Τεκμηρίωσης του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας (ΕΚΠΑ) σε συνεργασία με το πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, έλαβε χώρα επιστημονική διημερίδα με θέμα: «Μνήμη, μαρτυρία και η ψηφιακή προσέγγιση της Ιστορίας: το αρχείο “Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα”».
Περισσότερες πληροφορίες για το ψηφιακό αρχείο στην ιστοσελίδα https://archive.occupation-memories.org/de