Τι χρώμα έχει η ανελευθερία;
Δυστυχώς η ερώτηση του τίτλου δεν θα απαντηθεί, γιατί δεν έχει σημασία. Οι περισσότεροι θα ψάξουν να βρουν και να αιτιολογήσουν το χρώμα χωρίς να έχει εξασφαλιστεί ακόμα η ύπαρξη ή μη του υποκειμένου ή μάλλον του αντιθέτου του, της ελευθερίας.
Είναι Τετάρτη στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ), στο μέρος που εδώ και τρία χρόνια μού έμαθε να λύνω οικονομετρικά υποδείγματα, να κάνω μικροοικονομικές και μακροοικονομικές αναλύσεις, να κατανοώ την έννοια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και το πώς επιτυγχάνεται μια διαδικασία ολοκλήρωσης, να εξηγώ με οικονομικά δεδομένα το πώς η συμπεριφορά των ατόμων στην πραγματικότητα είναι πιο συνεργατική από ό,τι στη θεωρία, να κατανοώ την έννοια της «τιμωρίας» και το πόσο εύκολα τα άτομα μπορεί να την επιλέξουν για να διαφοροποιηθούν από συμπεριφορές που δεν συνάδουν με τις αξίες τους την ίδια στιγμή που αυτοί που τιμωρήθηκαν προσπαθούν με κάθε τρόπο να τιμωρήσουν (antisocial punishment) και να αναρωτιέμαι την ίδια στιγμή αν το «κοινό συμφέρον» σημαίνει παράλληλα και «κοινή ομάδα», αφού θεωρητικά έχουμε τάσεις για συνεργατική δράση, μάλλον όμως υπό όρους και πιο συγκεκριμένα τους δικούς μας όρους.
Ο όγκος αυτός της πληροφορίας και κυρίως της προσπάθειας κατανόησής της με κάνει να ξεφεύγω από το περιβάλλον στο οποίο τα διδάσκομαι όλα αυτά και να κάνω ένα βήμα πίσω, σκεπτόμενη το πόσο λάθος ήμουν που φορές ένιωσα μειονεκτικά που δεν φοίτησα σε προπτυχιακό επίπεδο σε ένα οργανωμένο πανεπιστήμιο του εξωτερικού. Δεν έχω τίποτα να ζηλέψω γιατί τα άτομα που με εκπαιδεύουν είναι εκεί, κάνουν τη δουλειά τους σωστά και μου μαθαίνουν να σκέφτομαι και να κατανοώ αυτά που μαθαίνω βάζοντας το λιθαράκι τους στο πολυπόθητο «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα» που προσπαθώ να αναπτύξω για να κάνω και εγώ μελλοντικά τη δουλειά μου σωστά και να διαφοροποιηθώ.
Τις σκέψεις μου διακόπτει ένας κρότος, αλλά η διακοπή δεν κρατάει πολλή ώρα, αφού λέω στον εαυτό μου «επεισόδια θα είναι, όλα καλά, συνηθισμένα τα βουνά στα χιόνια». Σειρά έχει η δεύτερη διακοπή, η οποία αυτή τη φορά προέρχεται από εμένα. Τι λες; σκέφτομαι. Αντιμετωπίζεις με ανησυχητική ψυχραιμία μια κατάσταση που δεν αρμόζει στη λέξη-μόδα τελευταία, την «κανονικότητα», και σε κάθε συνώνυμό της. Παράλληλα με τον συλλογισμό αυτό εξελίσσονται γεγονότα σε πραγματικό χρόνο όπου το μάθημα το οποίο έκανε τη σκέψη μου παραγωγική αντικαθίσταται από έναν πανικό, δακρυγόνα, αμήχανα γέλια (γιατί και οι άλλοι ήταν συνηθισμένοι), φωνές, μια αίσθηση συναγερμού. Βγαίνουμε από την αίθουσα και τρέχουμε όλοι προς αντίθετες κατευθύνσεις. Εγώ με κάποιους άλλους πάω στον τέταρτο όροφο όπου τα δακρυγόνα δεν έχουν φτάσει… ακόμα. Την ώρα που ανεβαίνω, ακούω ποδοβολητά στις σκάλες και σκέφτομαι ότι και άλλοι είχαν την ίδια ιδέα με εμένα. Οι «άλλοι» έρχονται όμως να μου δώσουν την πληροφορία για το τι συμβαίνει έξω, φοράνε κουκούλες και κρατάνε ρόπαλα. Δεν ξέρω ποιοι είναι, από πού ήρθαν και αν ήταν εξαρχής εδώ, και εκείνη την ώρα δεν μπαίνω στη διαδικασία να σκεφτώ τίποτα από αυτά, τα μάλλον αναπάντητα έως τώρα ερωτήματα. Εκείνοι με τη σειρά τους δεν μου δίνουν καμία απολύτως σημασία, συμπεριφέρονται σαν να είμαι αόρατη, με προσπερνούν και μπαίνουν στις τουαλέτες, ενώ παράλληλα βλέπω κάτω από τις κουκούλες πρόσωπα κατακόκκινα και γεμάτα δάκρυα. Κλείνουν την πόρτα δυνατά και εγώ μένω για λίγο ακίνητη. Μας χωρίζει μία πόρτα, χιλιόμετρα (μάλλον) ηθικών αξιών, κανένας τοίχος ασφαλείας και πάρα πολλά ερωτήματα.
Την ασφάλεια και την ελευθερία μου εκείνη τη μέρα δεν μου τις εξασφάλισε κανείς. Κανένα κόμμα, κανένα χρώμα, καμία ιδεολογία, κανένα άσυλο. Ζούσα, εγώ και άλλοι 11.000 συμφοιτητές και καθηγητές μου, μια ρευστή πραγματικότητα η οποία ανά πάσα στιγμή μπορούσε να ανατραπεί από 10-15 άτομα, ανάλογα με τις επιδιώξεις τους εκείνη τη μέρα. Αυτοί σίγουρα εξασφάλισαν την ανελευθερία μου. Κρυμμένοι πίσω από κάθε έναν από εμάς, ήταν έτοιμοι να αδράξουν κάθε ευκαιρία να προκαλέσουν πανικό, να καταστρέψουν δημόσια περιουσία, να έρθουν σε σύγκρουση. Γιατί αν δεν μπορείς να εξελιχθείς μόνος σου, μπορείς να υπονομεύεις και να καταστρέφεις αυτά που έχουν δημιουργήσει οι άλλοι. Αυτός είναι ο κανόνας. Αν δεν ήταν λοιπόν εκείνη η μέρα που τους έδωσε το βήμα να δράσουν, θα ήταν κάποια άλλη. Πάλι η αντιμετώπιση θα ήταν προσαρμοσμένη σε μεμονωμένα γεγονότα, πάλι ο πολιτικός διάλογος θα έπαιρνε φωτιά μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης χωρίς να προτείνονται ουσιαστικές λύσεις, αλλά από επίρριψη ευθυνών το μενού θα ήταν πλούσιο, πάλι θα γυρνούσαμε στο μάθημά μας σκεπτικοί αλλά θα ξεχνούσαμε και πάλι εύκολα. Μέχρι το επόμενο γεγονός και το επόμενο και το επόμενο. Τα ερωτήματα για το ποιοι είναι, αν είναι φοιτητές ή όχι, αν παλεύουν για κάποια ιδεολογία ή όχι και ποιοι είναι οι ιδεολόγοι και ποιοι οι μπαχαλάκηδες θα συνέχιζαν να αιωρούνται, και όσο περισσότερες απαντήσεις με χροιά απολυτότητας θα δίνονται, τόσο θα απομακρυνόμαστε από την πραγματικότητα.
Η αστυνομία δεν έχει θέση μέσα στα πανεπιστήμια όσο και όταν το περιβάλλον είναι υγιές, ακαδημαϊκό και ασφαλές. Η παρέμβασή της λοιπόν με τα τωρινά δεδομένα κρίνεται απαραίτητη και πιο αναγκαία από ποτέ, με την προϋπόθεση να γίνεται οργανωμένα, συστηματικά και χωρίς επιδείξεις ισχύος που αναπόφευκτα οδηγούν σε παράπλευρες απώλειες.
* Η Βασιλική Δοκοπούλου είναι τεταρτοετής φοιτήτρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών