Το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Ασυλο θα βοηθήσει την Ελλάδα στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού εκ μέρους όλων των χωρών της Ε.Ε.; Θα επιμερίσει το βάρος; Θα στηρίξει τη διαδικασία απεγκλωβισμού των χιλιάδων ανθρώπων που βρίσκονται στα ελληνικά νησιά; Το στοίχημα, όπως φαίνεται, είναι μεγάλο αλλά και εξαιρετικά δύσκολο, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς, όπως έχει διατυπωθεί πολλές φορές από αξιωματούχους της Ε.Ε., «το μεταναστευτικό απειλεί σοβαρά τη συνοχή της Ενωσης».
Τις τελευταίες εβδομάδες πραγματοποιούνται έντονες ζυμώσεις και διαβουλεύσεις ενόψει των διαδικασιών για τη δημιουργία του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Ασυλο. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν έχει επισήμως κατατεθεί –αναμένεται πάντως εντός του Μαρτίου–, η γερμανική κυβέρνηση έχει διακινήσει, περίπου επισήμως, σε όλους τους εμπλεκομένους, τη δική της πρόταση που φέρει την υπογραφή –με την έννοια του ιθύνοντος νου– του υπουργού Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ. Ο στόχος είναι να συμβάλει στις διαπραγματεύσεις ως χώρα με εμπειρία σε αυτά τα θέματα αλλά και να θέσει το πλαίσιο αυτών των διαπραγματεύσεων όπως το αντιλαμβάνεται η Γερμανία.
Οι διαφορές
Η γερμανική πρόταση (τα βασικά στοιχεία της οποίας δημοσιοποίησε την προηγούμενη Κυριακή η «Κ») παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από όσα η Επιτροπή σχεδιάζει να προτείνει, όπως προκύπτει από τις πληροφορίες για το πώς θα διαμορφωθεί αυτή η πρόταση, οι οποίες έχουν δημοσιοποιηθεί από επίσημα χείλη. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος υπεύθυνος για τον Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής Μαργαρίτης Σχοινάς, σε πρόσφατη ομιλία του στην ελληνική Βουλή, μίλησε για αλληλεγγύη από την πλευρά όλων των κρατών-μελών στο θέμα της υποδοχής και διαχείρισης των μεταναστών που φθάνουν στην Ευρώπη, η οποία ωστόσο μπορεί να έχει διαφορετικές εκδοχές: για παράδειγμα, ένα κράτος μπορεί να μη φιλοξενεί αιτούντες άσυλο αλλά να προσφέρει τεχνογνωσία, προσωπικό ή χρήματα.
Την ίδια στιγμή, η πρόταση της Γερμανίας αναφέρεται σαφώς στον αναλογικό επιμερισμό αιτούντων άσυλο σε όλα τα κράτη-μέλη μετά τη γρήγορη επεξεργασία του αιτήματος στις χώρες πρώτης υποδοχής. Με αυτή την εκδοχή τάσσεται και η Ελλάδα, καθώς, όπως σημειώνει στέλεχος του υπουργείου Μετανάστευσης, «είναι καθοριστική η συνευθύνη όλων των ευρωπαϊκών χωρών, δεν μπορεί μια χώρα να κάνει στρατόπεδα διαρκώς, ακόμα και αν λαμβάνει χρήματα».
Τα κράτη πρώτης υποδοχής (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα, Κύπρος) βρίσκονται σε επικοινωνία, χωρίς ωστόσο να έχουν συγκροτήσει ένα κοινό και κυρίως αρραγές μέτωπο με ενιαίες θέσεις, με βάση τις οποίες θα πορευτούν στις διαπραγματεύσεις που θα λάβουν χώρα τους επόμενους μήνες. Από την πλευρά των χωρών του Βίσεγκραντ, οι οποίες έχουν τηρήσει σκληρή και αδιάλλακτη στάση αρνούμενες να υποδεχθούν τον αριθμό των αιτούντων άσυλο που τους αναλογούσε με βάση το πρόγραμμα μετεγκατάστασης, προς το παρόν τηρείται σιγή ιχθύος σε σχέση με το θέμα. Πάντως, όπως όλα δείχνουν, η πρόταση για το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης θα προωθηθεί τους επόμενους μήνες ώστε στο τέλος η Ε.Ε. να διαθέτει ένα «νέο Δουβλίνο» το οποίο θα είναι αποδεκτό και κυρίως λειτουργικό.
Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης και ο αναπληρωτής υπουργός Γιώργος Κουμουτσάκος την προηγούμενη Πέμπτη ταξίδεψαν στο Βερολίνο και συνομίλησαν με τον ομοσπονδιακό υφυπουργό Εσωτερικών της Γερμανίας Χέλμουτ Τάιχμαν.
Το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση τέθηκε επί τάπητος, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, συζητήθηκαν λεπτομέρειες οι οποίες ωστόσο μπορούν να αποβούν καθοριστικές, κυρίως όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του. Από την ελληνική πλευρά, επισημαίνει ο αναπληρωτής υπουργός Γιώργος Κουμουτσάκος, έγινε προσπάθεια να τεθούν και να διευκρινιστούν τρία βασικά στοιχεία. Οσον αφορά τη γρήγορη διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου στα σύνορα, πόσο «γρήγορη» θα είναι αυτή η διαδικασία και τι ακριβώς προβλέπεται να περιλαμβάνει. Από την ελληνική πλευρά έγινε σαφές ότι εφόσον η διαδικασία αυτή εμπλέκει τη διοίκηση και τα δικαστήρια, χρονικά δεν μπορεί να περιοριστεί αποτελεσματικά. Η «γρήγορη διαδικασία» νοείται ως τέτοια μόνο εφόσον ολοκληρώνεται σε χρονικό διάστημα λιγότερο των δύο εβδομάδων, σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρχει και πάλι το πρόβλημα της συμφόρησης στα σημεία εισόδου.
Παράλληλα, η ελληνική πλευρά έθεσε το ζήτημα του καθορισμού μέσω ευρωπαϊκού κανονισμού ενός ορίου στον αριθμό των ατόμων που θα μπορεί κάθε χώρα να υποδεχθεί και να διαχειριστεί, έτσι ώστε τα κράτη πρώτης υποδοχής, που εκ των συνθηκών δέχονται όλες τις αφίξεις εκ της γεωγραφικής τους θέσης, να μην επιβαρύνονται υπέρμετρα και πέρα από τις αντοχές τους οικονομικά αλλά και κοινωνικά.
Το τρίτο σημείο το οποίο τέθηκε από τους δύο υπουργούς είναι η λεγόμενη αλληλεγγύη (solidarity) που έχει διακηρυχθεί από όλους να είναι υποχρεωτική για όλα τα κράτη-μέλη και όχι προαιρετική, καθώς κάτι τέτοιο είναι σαφές ότι θα οδηγήσει σε νέες περιπέτειες και αντιδικίες μεταξύ των κρατών.
Ο αναπληρωτής υπουργός σημειώνει επίσης ότι είναι εξαιρετικά καθοριστικό να προβλεφθεί ένας έκτακτος μηχανισμός που θα τίθεται αυτόματα σε εφαρμογή σε περίπτωση κρίσης, δηλαδή μεγάλης αύξησης των μεταναστευτικών ροών. «Δεν είναι δυνατόν να συμφωνήσουμε σε έναν μηχανισμό που θα καταρρεύσει σε εποχή κρίσης», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Κουμουτσάκος.
Διάσκεψη στην Ελλάδα για ασυνόδευτα
Την πραγματοποίηση ευρωπαϊκής διάσκεψης στην Ελλάδα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τη συμμετοχή διεθνών οργανισμών και οργανώσεων (Unicef, IOM, UNHCR), για τα παιδιά μετανάστες και ειδικότερα για τα ασυνόδευτα ανήλικα επεξεργάζεται το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου προκειμένου να συζητηθεί και να δημοσιοποιηθεί το θέμα που απαιτεί τη συνεργασία χωρών και οργανώσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, ενώ υπάρχουν κράτη-μέλη ή και άλλες χώρες που είναι διατεθειμένες να φιλοξενήσουν ασυνόδευτα ανήλικα, δεν επιθυμούν να αναλάβουν την ευθύνη μόνες, εκτός ενός συγκεκριμένου και καθορισμένου πλαισίου.
Ο στόχος της εν λόγω ευρωπαϊκής διάσκεψης είναι, φυσικά, η συζήτηση και η κατάθεση απόψεων και προτάσεων εκ μέρους όλων των παρισταμένων καθώς και η υιοθέτηση μιας διακήρυξης που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για όλα τα κράτη-μέλη.