Να επιτραπεί βαριά εξορυκτική δραστηριότητα, όπως μεταλλεία και λατομεία, αλλά και κατοικία στους «πυρήνες» των προστατευόμενων περιοχών προτείνει το υπουργείο Περιβάλλοντος. Επιπλέον, προσθέτει εκτός από τις προαναφερθείσες και πλήθος άλλων δραστηριοτήτων σε σημαντικά κομμάτια των προστατευόμενων περιοχών. Παράλληλα, η πρόταση του υπουργείου για την τροποποίηση του συστήματος χρήσεων γης δείχνει να συγχέει τον χωροταξικό με τον πολεοδομικό σχεδιασμό και τις δραστηριότητες που μπορεί να ασκούνται σε μια περιοχή, ακόμα και την πολιτιστική κληρονομιά, όπως τα μνημεία που μπορεί σύμφωνα με το προτεινόμενο σύστημα… να προβλέπονται ή να μην προβλέπονται κάπου.
Το σχέδιο νόμου-σκούπα του υπουργείου Περιβάλλοντος, που παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα επί της αρχής, αναρτήθηκε χθες στο opengov.gr για διαβούλευση 13 ημερών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διατάξεις για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, το σύστημα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών και τις χρήσεις γης. Πιο συγκεκριμένα:
• Η νομοθεσία προέβλεψε ήδη από το 2011 τη δυνατότητα να αξιοποιούνται πιστοποιημένοι ιδιώτες στη διαδικασία εξέτασης μιας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ). Τώρα το ΥΠΕΝ εξειδικεύει τον ρόλο τους, δίνοντας τη δυνατότητα να αναλάβουν όχι μόνο τα «διαδικαστικά» (λ.χ. την αποστολή της μελέτης προς γνωμοδότηση και τη συλλογή των απαντήσεων), αλλά και την αξιολόγηση της ΜΠΕ και των γνωμοδοτήσεων που θα υποβληθούν. Μάλιστα, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να αναθέτει τη μελέτη απευθείας στον ιδιώτη αξιολογητή, τον οποίο θα προσλαμβάνει ο ίδιος ώστε να διεκπεραιώσει όλη τη διαδικασία εκτός από την τελική έγκριση. Η επιλογή προκαλεί το ερώτημα αν η δημόσια αρχή υποκαθίσταται από ιδιώτη και απειλείται να μεταβληθεί σε μια απλή «σφραγίδα» έγκρισης. Επιπλέον, ο δημόσιος υπάλληλος φέρει την ευθύνη σε περίπτωση καθυστέρησης ή λάθους, κάτι που δεν ισχύει για τον ιδιώτη αξιολογητή, που μεταφέρει την ευθύνη σε έναν υπάλληλο ο οποίος θα πρέπει να ελέγξει μια ολόκληρη διαδικασία στην οποία δεν συμμετείχε υπό ασφυκτικές προθεσμίες.
• Η δυνατότητα περιβαλλοντικών ελέγχων από τις δημόσιες αρχές περιορίζεται ανάλογα με το επίπεδο της διοίκησης. Ενώ οι λιγοστοί Επιθεωρητές Περιβάλλοντος μπορούν να ελέγχουν τα πάντα, η αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή της Περιφέρειας μπορούν να ελέγξουν μόνο μια υποκατηγορία έργων ή δραστηριοτήτων.
• Το υπουργείο προτείνει μια τροποποίηση του συστήματος χρήσεων γης, με κύριο στόχο να εξειδικεύσει τι επιτρέπεται μέσα σε μια προστατευόμενη περιοχή. Οπως σε ένα γενικό πολεοδομικό σχέδιο οι περιοχές χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες (λ.χ. αμιγούς κατοικίας, χονδρεμπορίου), έτσι προστίθενται ως κατηγορία και οι τέσσερις ζώνες στις οποίες θα πρέπει να χωρίζονται οι προστατευόμενες περιοχές (απόλυτης προστασίας, προστασίας, διαχείρισης οικοτόπων και ειδών, βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων). Η πρόθεση του νομοθέτη είναι κατανοητή, ωστόσο στο σχέδιο νόμου φαίνεται να υπάρχει μια σύγχυση ανάμεσα σε δραστηριότητες και λειτουργίες: έτσι έχουν προστεθεί ως χρήση τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, η βόσκηση, η θήρα, οι δραστηριότητες θαλάσσιας αναψυχής όπως η υποβρύχια φωτογράφιση αλλά και τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι. Η προσθήκη αυτή δεν έχει λογική, καθώς η ύπαρξη ενός μνημείου ή ενός δάσους δεν μπορεί να εξαρτάται… από το αν προβλέπεται από τις χρήσεις γης μιας περιοχής ή όχι, ενώ δραστηριότητες όπως η θήρα ή το ψαροντούφεκο είναι εποχικές και συχνά αλλάζουν επιτρεπόμενα όρια σε ετήσια βάση. Στο ίδιο πλαίσιο έχουν λανθασμένα συμπεριληφθεί και πράγματα κοινής χρήσης, όπως οι δρόμοι και οι πλατείες (εξάλλου και το ΣτΕ έχει γνωμοδοτήσει ότι δεν υπάρχει λόγος να περιλαμβάνονται στα σχέδια χρήσεων γης).
Σημαντική έλλειψη
Προβληματική δείχνει και η αντιστοίχιση των ζωνών των προστατευόμενων περιοχών με χρήσεις γης. Στο σχέδιο νόμου όλες οι εξορυκτικές δραστηριότητες επιτρέπονται παντού, ακόμα και στους πυρήνες εθνικών δρυμών. Επίσης ανοίγει ένα «παραθυράκι» για κατοικία στους πυρήνες (υποτίθεται μόνο για προσωπικό των φορέων προστασίας) που ενδεχομένως να αποδειχθεί επικίνδυνο. Στη δεύτερη κατά σειρά περιορισμών ζώνη (προστασίας της φύσης) επιτρέπονται αναψυκτήρια, εγκαταστάσεις μέσων μεταφοράς, λυόμενες κατασκευές και άλλα, ενώ στις υπόλοιπες περιφερειακές ζώνες ο κατάλογος αυξάνεται. Υπάρχει επίσης μια σημαντική έλλειψη: όπως απέδειξε η περίπτωση του Π.Δ. του Υμηττού, η προσθήκη συγκεκριμένων χρήσεων γης στο διάταγμα μιας προστατευόμενης περιοχής θα έπρεπε να συνοδευτεί από Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ειδάλλως κινδυνεύει να ακυρωθεί από το ΣτΕ. Η εκπόνηση ΣΜΠΕ θα καθυστερήσει τουλάχιστον μία διετία την ολοκλήρωση των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών, για την απουσία των οποίων η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Ευρωδικαστήριο.