Για ένα μακρύ δρόμο με τον νέο κορωνοϊό προειδοποιούν οι επιστήμονες, που καλούν τους πολίτες να είναι προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο. Τέσσερις διακεκριμένοι ειδικοί, μέλη της Επιτροπής Αντιμετώπισης Εκτάκτων Συμβάντων Δημόσιας Υγείας από Λοιμογόνους Παράγοντες, απαντώντας στην «Κ» σε κοινές ερωτήσεις τονίζουν ότι αναμένεται έξαρση της νόσου στη χώρα μας και εστιάζουν στην ανάγκη πιστής τήρησης των οδηγιών του ΕΟΔΥ και του υπουργείου Υγείας για την αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων και επισκέψεων σε χώρους κλειστούς με συνωστισμό, καθώς και για τη σχολαστική εφαρμογή των μέτρων ατομικής υγιεινής.
«Ο πανικός είναι κακός σύμβουλος και δεν θα πρέπει να υπαγορεύει τις ενέργειές μας», σημειώνει στην «Κ» η κ. Παγώνα Λάγιου καθηγήτρια Υγιεινής – Επιδημιολογίας στο ΕΚΠΑ και πρόσεδρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, που χαρακτηρίζει τις επόμενες εβδομάδες «κρίσιμες» για την πορεία της επιδημίας στη χώρα μας.
Ο καθηγητής Μικροβιολογίας του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Τσακρής τονίζει «δεν υπάρχει περιθώριο για το παραμικρό ίχνος κοινωνικού κυνισμού και αδιαφορίας. Σε αυτόν τον πόλεμο δεν περισσεύει κανείς». Σημειώνει ότι το «μεγάλο στοίχημα είναι να επιβραδυνθεί η ευρεία διασπορά στην κοινότητα και η εξάπλωση του επιδημικού κύματος, να μην είναι οξυκόρυφο, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν οι δομές υγείας» και υπενθυμίζει ότι η μέχρι τώρα εμπειρία από την πορεία της πανδημίας σε άλλες χώρες δείχνει ότι τα κρούσματα διπλασιάζονται κάθε 4 με 7 ημέρες. Ξεκαθαρίζει δε ότι θα πρέπει να μας γίνουν βίωμα το πλύσιμο και η αντισηψία των χεριών, καθώς και η απολύμανση των επιφανειών για την οποία δίνει χρήσιμες συμβουλές.
«Να είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε οδηγίες μεγαλύτερης έκτασης από την πολιτεία», σημειώνει στην «Κ» ο παθολόγος -λοιμωξιολόγος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων Παναγιώτης Γαργαλιάνος-Κακολύρης, που υπενθυμίζει ότι η έναρξη της επιδημίας είναι πρόσφατη. «Αυτό σημαίνει ότι έχουμε πολλές ερωτήσεις και λιγότερες απαντήσεις για έναν νεοαναδυθέντα ιό».
«Ολες οι χώρες θα πρέπει να επιτύχουν μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην προστασία της υγείας, στην πρόληψη της οικονομικής και κοινωνικής αναστάτωσης και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», επισημαίνει η καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας του ΕΚΠΑ, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας Αναστασία Κοτανίδου. Και τονίζει ότι η κόκκινη γραμμή που όλοι οφείλουμε να σεβαστούμε είναι η υπεύθυνη στάση μας και η προσήλωση στις οδηγίες των επιστημόνων, προσθέτοντας ότι εάν όλοι συμμορφωθούμε, τότε θα δώσουμε τη δυνατότητα στο ήδη επιβαρυμένο σύστημα υγείας να αντέξει το τεράστιο βάρος που έχει να επωμιστεί.
Στην ερώτηση όλων «Πάσχα στο σπίτι ή έξοδος με προϋποθέσεις», η κ. Λάγιου απαντά, «νομίζω πως αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι εμείς και οι άνθρωποί μας να είμαστε υγιείς ώστε να περάσουμε καλό Πάσχα ακόμη και στο σπίτι μας».
ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1 Η επιδημία του κορωνοϊού αλλά και του πανικού εισέβαλε και στη χώρα μας. Τι συστήνετε στους πολίτες τώρα και για τι άλλο πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι;
2 Καθιστάμεθα όλοι υποψήφιοι για νόσηση και ποιον ρόλο θα διαδραματίσουν τελικά οι καιρικές συνθήκες στην εξέλιξη της επιδημίας;
3 Ποια πιστεύετε ότι είναι η επιστημονική κόκκινη γραμμή στη λήψη αυστηρότερων μέτρων, πανελλαδικά, για τον περιορισμό διασποράς του ιού;
4 Ρωτούν πολλοί, εκφράζοντας αγωνία για τη διάρκεια του συναγερμού: Πάσχα στο σπίτι ή έξοδος με προϋποθέσεις;
ΤΙ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
Αναστασία Κοτανίδου – Καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας
Κόκκινη γραμμή είναι η υπεύθυνη στάση μας
1 H σύσταση είναι, όταν έχουμε συμπτώματα ίωσης, να παραμένουμε στα σπίτια μας και να αποφεύγουμε την επαφή με τα άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για μεγαλύτερη εξάπλωση της επιδημίας.
Περιμένουμε άνοδο του αριθμού των κρουσμάτων, διότι έτσι εξελίσσονται αυτές οι επιδημίες. Δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πόσο θα ανέβουν και με τι ρυθμό, γιατί υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες. Το σημαντικό είναι να ακολουθούνται οι οδηγίες που δίνουν οι Αρχές στον πληθυσμό και να εφαρμόζονται σωστά τα μέτρα πρόληψης που πιστεύουμε ότι θα βοηθήσουν στο να έχουμε μια όσο το δυνατόν ομαλότερη πορεία της επιδημίας.
2 Ο ιός μεταδίδεται με σταγονίδια και αυτό μας καθιστά όλους υποψήφιους να μολυνθούμε. Τώρα, όπως κι εσείς έτσι κι εγώ έχουμε διαβάσει αναφορές ότι ο κορωνοϊός μπορεί να ζήσει από ώρες έως και ημέρες στις επιφάνειες. Ομως, το κύριο ερώτημα δεν είναι αν ζει στις επιφάνειες, αλλά αν ο ιός που απομονώνεται στις επιφάνειες έχει τη δυναμική να μας μολύνει – και αυτό είναι κάτι το οποίο δεν έχει απαντηθεί. Οσον αφορά τις καιρικές συνθήκες, η πιθανότητα να απαλλαγούμε γρήγορα από τον ιό λόγω της καλοκαιρίας στην Ελλάδα είναι μικρή. Απλώς στη χώρα μας, όσο βελτιώνονται οι καιρικές συνθήκες, θα έχουμε τη δυνατότητα να είμαστε πολύ περισσότερο χρόνο σε ανοιχτούς χώρους και να μην είμαστε με κλεισμένα τα παράθυρα στα σπίτια και στα γραφεία μας.
3 Διατηρώντας μια στρατηγική αναχαίτισης, όλες οι χώρες θα πρέπει να επιτύχουν μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην προστασία της υγείας, στην πρόληψη της οικονομικής και κοινωνικής αναστάτωσης και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κόκκινη γραμμή που όλοι μας οφείλουμε να σεβαστούμε είναι η υπεύθυνη στάση μας και η προσήλωση στις οδηγίες των ενημερωμένων επιστημόνων. Εάν όλοι μας συμμορφωθούμε, θα καταφέρουμε να ελέγξουμε την επιδημία και να δώσουμε τη δυνατότητα στο ήδη επιβαρυμένο σύστημα υγείας να αντέξει το τεράστιο βάρος που έχει σήμερα να επωμιστεί.
4 Το επόμενο διάστημα θα έχουμε σαφέστερη εικόνα για την πορεία και τη διάρκεια της επιδημίας. Τα μέτρα προφύλαξης προφανώς ισχύουν και για όσους σκοπεύουν
να ταξιδέψουν.
Παγώνα Δ. Λάγιου – Καθηγήτρια Υγιεινής – Επιδημιολογίας και διευθύντρια Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, πρόσεδρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας Παν/μίου Harvard ΗΠΑ
Οι επόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες
1 Ο πανικός είναι κακός σύμβουλος και δεν θα πρέπει να υπαγορεύει τις ενέργειές μας. Αντίθετα, η εγρήγορση όλων μας είναι απολύτως απαραίτητη. Η τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής (η σημασία του συχνού πλυσίματος των χεριών, τα οποία πρέπει να αποφεύγουμε να βάζουμε στο πρόσωπο, είναι κεντρικής σημασίας), η αποφυγή συγχρωτισμού, η οικειοθελής απομόνωσή μας στο σπίτι όταν εμφανίζουμε συμπτώματα ή/και έχουμε ταξιδέψει πρόσφατα σε χώρα που έχει πληγεί από την επιδημία και η προστασία των ηλικιωμένων και των ευπαθών ομάδων είναι ευθύνη όλων μας. Ευθύνη μας είναι επίσης η αυστηρή προσήλωση στις οδηγίες των αρμοδίων.
Οι επόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες για την πορεία της επιδημίας στη χώρα μας και περιμένουμε περισσότερα κρούσματα. Οι οδηγίες στο κοινό θα προσαρμόζονται ανάλογα με την πορεία της επιδημίας και είναι σημαντικό να ακολουθούνται. Ασυμπτωματικά άτομα ή άτομα με ήπια συμπτώματα δεν πρέπει να συνωστίζονται στα νοσοκομεία, ώστε ούτε το σύστημα υγείας να επιβαρύνεται χωρίς σοβαρό λόγο, ούτε οι ίδιοι να κινδυνεύουν, ούτε τους γύρω τους να θέτουν σε κίνδυνο.
2 Καθιστάμεθα όλοι υποψήφιοι να μολυνθούμε από τον ιό. Η λοίμωξη από τον κορωνοϊό για το 80% περίπου αυτών που μολύνονται είναι μία σχετικά ήπια λοίμωξη.
Για κάποιους όμως, που χαρακτηρίζονται ως άτομα υψηλού κινδύνου (όπως ηλικιωμένοι, άτομα με σοβαρά χρόνια καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, ανοσοκατασταλμένοι), η κλινική εικόνα μπορεί να είναι σοβαρή και εδώ έρχεται η ατομική αλλά και η κοινωνική μας ευθύνη. Oσον αφορά τις καιρικές συνθήκες, δεν είμαστε βέβαιοι για το πώς συμπεριφέρεται ο ιός όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία, αλλά γνωρίζουμε ότι οι καλύτερες καιρικές συνθήκες θα ευνοήσουν τόσο την αποφυγή του συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους όσο και τον καλύτερο αερισμό των χώρων αυτών.
3 Μέχρι σήμερα, η χώρα μας επέδειξε γρήγορα αντανακλαστικά και έλαβε γενναίες και δύσκολες αποφάσεις για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Η προστασία της λειτουργικότητας του συστήματος υγείας και της δυνατότητάς του να ανταποκριθεί στην επιδημία θεωρώ ότι είναι κρίσιμη παράμετρος για τη λήψη επιπλέον μέτρων, αν χρειαστούν.
4 Οπως ανέφερα οι επόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες για την πορεία της επιδημίας στη χώρα μας. Νομίζω πως αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι εμείς και οι άνθρωποί μας να είμαστε υγιείς ώστε να περάσουμε καλό Πάσχα ακόμη και στο σπίτι μας.
Αθανάσιος Τσακρής – Καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής Εργαστηρίου Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Ας μας γίνει βίωμα το πλύσιμο των χεριών
1 Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο. Ο δρόμος που καλούμαστε να διανύσουμε είναι μακρύς. Αναμένεται έξαρση της νόσου και με βάση και την εμπειρία από την Ιταλία και την Κίνα τα κρούσματα στην Ευρώπη διπλασιάζονται κάθε 4 με 7 μέρες. Η επιδημία θα δοκιμάζει τις αντοχές του εθνικού συστήματος υγείας και των πολιτών. Θα δοκιμάζει όμως και τις ψυχικές μας αντοχές, μια και πάντα ελλοχεύει o «ιός του πανικού». Είναι άκρως μεταδοτικός και εξίσου επικίνδυνος: μας παραλύει, προκαλεί σπασμωδικές αντιδράσεις και αποπροσανατολίζει από τον στόχο της αναχαίτισης της εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού. Η ψυχραιμία είναι μονόδρομος. Οπως και η συνειδητοποίηση της ατομικής μας ευθύνης: λαμβάνουμε τα μέτρα ατομικής υγιεινής, μένουμε στο σπίτι αν έχουμε συμπτώματα ίωσης και συμβουλευόμαστε τον γιατρό, αποφεύγουμε τον συγχρωτισμό, ελαχιστοποιούμε τις μετακινήσεις στις απολύτως απαραίτητες, ιδιαίτερα αν ανήκουμε σε ευπαθείς ομάδες. Δεν υπάρχει περιθώριο για το παραμικρό ίχνος κοινωνικού κυνισμού και αδιαφορίας. Σε αυτόν τον πόλεμο δεν περισσεύει κανείς.
2 Πράγματι, όλα τα επιστημονικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι δυνάμει όλοι έχουμε τις ίδιες πιθανότητες να νοσήσουμε, αν εκτεθούμε στον ιό. Ακόμα και τα παιδιά. Απλώς σε εκείνα είναι πολύ πιο ήπιες οι εκδηλώσεις της νόσου. Ευελπιστούμε ότι η έλευση της άνοιξης σε συνδυασμό με τα αυστηρά μέτρα δημόσιας υγείας θα συμβάλλουν στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του ιού. Ωστόσο, πολλά χαρακτηριστικά του παραμένουν άγνωστα, η συμπεριφορά του δεν έχει χαρτογραφηθεί πλήρως και συνεπώς δεν μπορούμε μετά βεβαιότητος να πούμε ότι οι καιρικές συνθήκες και η επιδημία του COVID-19 έχουν απόλυτη σχέση αιτίου και αιτιατού.
3 Τα μέτρα που προτείνονται επαναξιολογούνται με βάση τα δεδομένα που έχουμε κάθε μέρα. Οπως προκύπτει από τον εργαστηριακό και επιδημιολογικό έλεγχο, καθώς και την επιτήρηση, αυτή τη στιγμή υπάρχουν στη χώρα μας τοπικές εστίες μετάδοσης στην κοινότητα. Το μεγάλο στοίχημα είναι να επιβραδυνθεί η ευρεία διασπορά στην κοινότητα και η εξάπλωση του επιδημικού κύματος, να μην είναι οξυκόρυφο, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν οι δομές υγείας. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που αποφασίστηκε το κλείσιμο των σχολείων. Αν υπάρξει ανάγκη θα μπορούσαν να ληφθούν ακόμα πιο αυστηρά μέτρα. Η εμπειρία της Κίνας, που επιβάλλοντας περιορισμούς στις μετακινήσεις και βάζοντας σε καραντίνα μεγάλες μάζες πληθυσμού κατάφερε να αποτρέψει την περαιτέρω εξάπλωση της επιδημίας όχι μόνο εντός των συνόρων της αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο δείχνει ότι υπάρχουν λύσεις – αν και το κινεζικό μοντέλο δύσκολα θα μπορούσε να εφαρμοστεί στις δυτικές χώρες…
4 H επιδημία επιβάλλει πλέον προϋποθέσεις σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, εντός και εκτός σπιτιού. Ο SARS, o MERS, και γενικότερα οι επιδημικοί κορωνοϊοί μπορούν να επιβιώσουν πάνω σε γυάλινες, μεταλλικές και πλαστικές επιφάνειες από λίγες ώρες έως και 9 ημέρες και εξουδετερώνονται, μεταξύ άλλων, με αντισηπτικά σκευάσματα, όπως αυτά που περιέχουν αιθανόλη σε ποσοστό 70% ή υποχλωριώδες νάτριο (τη γνωστή χλωρίνη) σε ποσοστό 0,1%, μέσα σε ένα λεπτό. Ας μας γίνει βίωμα, λοιπόν, το πλύσιμο και η αντισηψία των χεριών, η απολύμανση των επιφανειών καθώς και η αποφυγή του συγχρωτισμού. Από εκεί και πέρα, η ζωή δεν μπορεί να σταματήσει…
Παναγιώτης Γαργαλιάνος-Κακολύρης – ΜD, PhD Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, διευθυντής Παθολογικής Λοιμωξιολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων
Δεν υπάρχει ασφαλής πρόβλεψη για το Πάσχα
1 Οι συστάσεις στους Ελληνες πολίτες είναι οι εξής: Θα πρέπει να παραμένουν ψύχραιμοι και να ακολουθούν τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και του υπουργείου Υγείας.
Ολοι θα πρέπει να εφαρμόζουμε το μέτρο της κοινωνικής αποστασιοποίησης (social distance) όπου αυτό είναι δυνατό.
Δεν χρειάζονται άσκοπες μετακινήσεις στο εξωτερικό, κυρίως, αλλά και στο εσωτερικό, ειδικότερα όταν πρόκειται να βρεθούμε σε χώρους κλειστούς με συνωστισμό.
Εφαρμόζουμε σχολαστικά τα μέτρα ατομικής υγιεινής όπως το επιμελές πλύσιμο των χεριών για πάνω από 20 δευτερόλεπτα, δεν ακουμπάμε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα μας και τέλος προφυλάσσουμε τον βήχα μας, δηλαδή βήχουμε σε μαντίλι που το απορρίπτουμε σε κάδο ή στο έσω μέρος του αγκώνα μας και όχι στην παλάμη μας.
Οσον αφορά την προετοιμασία, εφόσον πρόκειται για μία πανδημία που στο μέλλον μπορεί να επεκταθεί, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε οδηγίες μεγαλύτερης έκτασης από την πολιτεία.
2 Οταν γενικευθεί η ενδοχώρια μετάδοση, που σημαίνει ότι θα βλέπουμε όλο και πιο συχνά ασθενείς χωρίς ιστορικό εκθέσεως σε επιβεβαιωμένα κρούσματα και χωρίς ιστορικό ταξιδιών σε περισσότερο από τη δική μας πληττόμενες χώρες, τότε ο καθένας από εμάς μπορεί να έρθει σε επαφή με
τον ιό. Οι καλύτερες καιρικές συνθήκες βοηθούν στη βραδύτερη διασπορά του ιού στην κοινότητα χωρίς να αποκλείεται η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο όταν βρεθούν κοντά.
3 Η επιστημονική κόκκινη γραμμή για αυστηρότερα μέτρα είναι η επιθετική αύξηση των κρουσμάτων στη χώρα μας κατ’ αντιστοιχία με χώρες όπως η Ιταλία.
4 Για την περίοδο του Πάσχα δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ασφαλής πρόβλεψη. Εξαρτάται από τον βαθμό αύξησης κρουσμάτων την περίοδο αυτή. Και θα πρέπει να τονίσουμε ότι η επιδημία είναι πρόσφατης έναρξης από διμήνου.
Αυτό σημαίνει ότι έχουμε πολλές ερωτήσεις και λιγότερες απαντήσεις για έναν νεοαναδυθέντα ιό.