Παρά το γεγονός ότι η χώρα μας έχει πετύχει σημαντική μείωση στον αριθμό των νεκρών από τροχαία δυστυχήματα τα τελευταία χρόνια της κρίσης, τα απόλυτα νούμερα εξακολουθούν να σοκάρουν. Ταυτόχρονα, οι προοπτικές για το 2019 είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές, καθώς σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αναμένεται αύξηση του αριθμού των τροχαίων δυστυχημάτων, ιδιαίτερα μετά τον Μάρτιο. Σημειώνεται ότι εάν επιβεβαιωθούν οι παραπάνω προβλέψεις, θα είναι η πρώτη χρονιά, ύστερα από τουλάχιστον δέκα χρόνια κατά την οποία θα καταγραφεί αύξηση των θανάτων στην άσφαλτο. Η χώρα μας έχει πετύχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μείωσης θανάτων από το 2010 και μετά. Η ποσοστιαία μείωση των θανάτων από τροχαία στην Ελλάδα άγγιξε το 45,2% μεταξύ 2010 και 2018 ακολουθούμενη από την Λιθουανία (-43,1%), την Πορτογαλία (-35,3%) και τη Σλοβακία (-35,1%). Μοναδική χώρα που κατέγραψε υψηλότερο ρυθμό μείωσης θανάτων από τροχαία είναι η Νορβηγία, η οποία μείωσε σχεδόν κατά το ήμισυ (-48,6%) τον αριθμό των νεκρών το διάστημα μεταξύ 2010-2018.
Σημειώνεται, μάλιστα, ότι οι συγκοινωνιολόγοι επισημαίνουν ότι η μείωση των θανάτων από τροχαία δεν αποτελεί κάποια νίκη της οδικής ασφάλειας κατά της απερισκεψίας των οδηγών, αλλά είναι κυρίως αποτέλεσμα της οικονομικής συγκυρίας η οποία περιόρισε σε μεγάλο βαθμό την κυκλοφορία των οχημάτων, αλλά και την ταχύτητα κίνησής τους (ως μέσο μείωσης της κατανάλωσης καυσίμων).
Η ενίσχυση του κυκλοφοριακού φόρτου φαίνεται ότι είχε τη δική της επίδραση στην αύξηση του αριθμού των νεκρών που αναμένεται να καταγραφεί το 2019.
«Είναι σαφές ότι η κρίση οδήγησε σε περιορισμένες μετακινήσεις, συρρικνώνοντας και την πιθανότητα ατυχήματος στους δρόμους. Το τελευταίο διάστημα, μάλιστα, παρατηρούμε σχετικά ενισχυμένο κυκλοφοριακό φόρτο που δεν αποκλείεται να οδηγήσει και σε αύξηση των συμβάντων», εξηγεί στην «Κ» ο γενικός γραμματέας του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Παναγιώτης Παπαντωνίου.
Το κόστος μάλιστα των τροχαίων ανέρχεται στο 3,5% του ΑΕΠ όπως έχει επισημανθεί στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, μέλη της οποίας επικαλέστηκαν στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Το ποσό αυτό που ανέρχεται σε 5 δισ. ευρώ περίπου προκύπτει από τους θανάτους, τους τραυματισμούς και τις υλικές ζημιές των καταγεγραμμένων ατυχημάτων.
Ανανέωση του ΚΟΚ
Η κυβέρνηση αυτή τη στιγμή επεξεργάζεται την ανανέωση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας ο οποίος αναμένεται να αυστηροποιηθεί. Στόχος είναι οι ποινές να λειτουργήσουν κατασταλτικά και να έχουν ως γνώμονα τον σωφρονισμό και όχι τα εξοντωτικά οικονομικά πρόστιμα. Ειδικότερα αναμένεται η μείωση ορισμένων προστίμων, της οποίας θα προηγηθεί η διασφάλιση της εισπραξιμότητας. Ταυτόχρονα εξετάζεται η κατάργηση της διάταξης περί διά βίου αφαίρεσης του διπλώματος οδήγησης, καθώς κρίνεται ότι δεν έχει τον σωφρονιστικό χαρακτήρα που επιβάλλεται να έχει μια ποινή. Σε περίπτωση μη χρήσης ζώνης ασφαλείας, για παράδειγμα, θα αφαιρείται η άδεια οδήγησης του οδηγού, αλλά όχι η άδεια κυκλοφορίας του οχήματος.
Ακόμη ένα στοιχείο το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων των αρμοδίων είναι το ζήτημα των ορίων κατανάλωσης αλκοόλ. Με δεδομένο ότι μεγάλος αριθμός ατυχημάτων είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής κατανάλωσης από τους οδηγούς, πολλοί είναι υπέρμαχοι της άποψης ότι το όριο πρέπει να μηδενιστεί. Αναζητώντας τις πρακτικές των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών διαπιστώνεται ότι με την εξαίρεση της Σουηδίας, προκύπτει πως όσες χώρες έχουν υιοθετήσει αυστηρότερους κανονισμούς στην κατανάλωση αλκοόλ παρουσιάζουν και αναλογικά μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση των θυμάτων.
Μάλιστα, κάποιες χώρες οι οποίες έχουν υιοθετήσει το όριο 0,2 gr/lt (Νορβηγία, Πολωνία) εμφανίζουν καλύτερα αναλογικά αποτελέσματα ακόμα και σε σύγκριση με όσες έχουν επιβάλει μηδενικό όριο. Διαπιστώνεται, ωστόσο, ότι οι επιδόσεις των χωρών που δεν επιτρέπουν καθόλου τη χρήση αλκοόλ κατά την οδήγηση (Σλοβακία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Τσεχία) είναι εντυπωσιακές. Τρεις από τις τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες, όπου παρατηρείται αύξηση του ποσοστού θανάτων, διατηρούν ακόμα το ανώτατο όριο του 0,5 gr/lt, όπως και η Ελλάδα.
Η μηδενική ανοχή στην κατανάλωση αλκοόλ πριν από την οδήγηση μπορεί να αποτρέψει ακόμη και 5.000 θανάτους στην άσφαλτο σε ετήσια βάση στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σύμφωνα, μάλιστα, με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (European Transport SafetyCouncil – ETSC) το 25% των 25.000 θανάτων που σημειώνονται στην Ε.Ε. συνδέεται με την κατανάλωση αλκοόλ και θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν υιοθετούνταν ο μηδενισμός του επιτρεπόμενου ορίου κατανάλωσης πριν από την οδήγηση.
Επίσης, σοβαρά φαίνεται ότι έχει πάρει η κυβέρνηση την αστυνόμευση της Λωρίδας Εκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) η οποία βρέθηκε τον φετινό χειμώνα στο επίκεντρο της επικαιρότητας, καθώς η παραβίασή της οδήγησε σε πολύωρο αποκλεισμό της Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας. Τα πρώτα εντυπωσιακά δείγματα γραφής φάνηκαν κατά το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας (28/2 έως 2/3/2020) κατά τη διάρκεια του οποίου πραγματοποιήθηκαν στοχευμένοι τροχονομικοί έλεγχοι σε τμήματα των αυτοκινητοδρόμων Αθηνών – Λαμίας, Αθηνών – Κορίνθου και της Αττικής Οδού. Συνολικά βεβαιώθηκαν 479 παραβάσεις σε οδηγούς οι οποίοι κινούνταν στη ΛΕΑ, εκ των οποίων οι 310 μέσω Ειδικών Ηλεκτρονικών Τεχνικών Συσκευών (κάμερες) και 169 κατά τη διάρκεια επιτόπιων τροχονομικών ελέγχων. Σημειώνεται ότι η χρήση της ΛΕΑ κατατάσσεται στις παραβάσεις αντικοινωνικής οδικής συμπεριφοράς και προβλέπεται σήμερα, πριν από την αναθεώρηση του ΚΟΚ, η επιτόπου αφαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος και της άδειας οδήγησης του παραβάτη για εξήντα ημέρες, καθώς και η καταχώριση εννέα βαθμών ΣΕΣΟ (Point System), χωρίς την επιβολή διοικητικού προστίμου. Η Τροχαία επισημαίνει συνεχώς ότι η χρήση της ΛΕΑ προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για την κίνηση οχημάτων άμεσης ανάγκης και οχημάτων συντήρησης των αρμόδιων υπηρεσιών, για την αντιμετώπιση έκτακτων γεγονότων, περιστατικών ή άλλων αναγκών.
Η πλατφόρμα «e-drive academy»
Διαθέσιμη από τον περασμένο Νοέμβριο είναι η πλατφόρμα «e-drive academy» που περιλαμβάνει διαδραστικό και θεωρητικό εκπαιδευτικό υλικό για την οδική ασφάλεια. Πρόκειται για το αποτέλεσμα πολυετούς προσπάθειας του υπουργείου Μεταφορών, το οποίο ύστερα από πολλές καθυστερήσεις πήρε την τελική του μορφή. Πλέον μπορεί όποιο σχολείο ενδιαφέρεται να χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα στην οποία παρέχεται ήδη πρόσβαση από το υπουργείο Παιδείας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι σε επίπεδο περιεχομένου δεν απαιτούνται αλλαγές, καθώς αυτό έχει κατηγοριοποιηθεί ανά ηλικιακές ομάδες (μαθητές δημοτικού, γυμνασίου, λυκείου αλλά και για μη μαθητές και ενήλικες). Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να απαιτηθεί κάποια αναβάθμιση σε τεχνικό επίπεδο, καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και η πλατφόρμα σχεδιάστηκε και ήταν έτοιμη προς χρήση (τεχνικά τουλάχιστον) από το 2012. Ετσι το υπουργείο Υποδομών προγραμματίζει την αναβάθμιση της πλατφόρμας ώστε αυτή να «τρέχει» ταχύτερα και αποτελεσματικότερα στα σχολεία τα οποία θα την χρησιμοποιήσουν.