Οι πολλές μεταρρυθμιστικές απόπειρες και οι πάμπολλες νομοθετικές ρυθμίσεις στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εμφανίζονται αρκετά αποσπασματικές και συχνά αλληλοαναιρούμενες. Συνήθως περιστρέφονται γύρω από τον τρόπο πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, άλλοτε αφορούν αυτόνομα και εκ των άνω το λύκειο και άλλοτε επικεντρώνονται σε παιδαγωγικές παρεμβάσεις στην εννεαετή υποχρεωτική εκπαίδευση, δίχως συνέχεια, πληρότητα και αποτελεσματικότητα. Η εκπαίδευση στη χώρα μας έχει πίσω της μια παρατεταμένη κρίση. Καμιά από τις εκπαιδευτικές αλλαγές που επιχειρήθηκαν κατά καιρούς δεν μπόρεσε να αλλάξει την κατάσταση. Μπορεί να ξαναγίνει το λύκειο σχολείο γενικής παιδείας και δημιουργικότητας και όχι απλώς ένας προθάλαμος προπαρασκευής για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο; Τι λείπει, τι φταίει;
Ωστόσο, όλα δεν είναι αρνητικά. Τις τελευταίες δεκαετίες σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν ποικίλες τομές και εφαρμόστηκαν καινοτόμες ιδέες. Είναι κρίμα που ο δυναμισμός αυτός εξαντλείτο συνήθως σε επίπλαστες βραχύβιες «μεταρρυθμίσεις» ή σε εκπαιδευτικά προγράμματα δίχως σοβαρή επιστημονική, διοικητική και παιδαγωγική οργάνωση και υποστήριξη λόγω του πολιτικού χρόνου και του ευκαιριακού εντυπωσιασμού. Η εκπαιδευτική καινοτομία θέλει τον χρόνο και την κατάλληλη προετοιμασία, χρειάζεται πολλαπλή υποστήριξη για να εισαχθεί δημιουργικά και να γίνει ουσιαστική πράξη στην εκπαίδευση. Συχνά «κάηκαν» πολιτικά καινοτόμες ιδέες, αλλαγές και πρωτοβουλίες με αποτέλεσμα πισωγυρίσματα στην πεπατημένη.
Η ίδια η εκπαίδευση στη θεωρία και στην πράξη είναι ένα διαρκές όραμα μακράς πνοής. Ζώντας μέσα στην εκπαίδευση για πάνω από τριάντα χρόνια, παρόλες τις ματαιώσεις και τις διαψεύσεις, αισθάνομαι ότι τίποτε δεν πάει χαμένο και αξίζει συνεχώς να προσφέρουμε, προετοιμάζοντας το αύριο. Υστερα και από την τελευταία οικονομική κρίση, η εκπαίδευση στη χώρα μας είναι ανάγκη να ξεπεράσει άμεσα τα χρόνια προβλήματα και τις συσσωρευμένες δυσλειτουργίες της, για να μπορέσει, ακολούθως, να θέσει αλλά και να υλοποιήσει τις κύριες προτεραιότητες για την ουσιαστική αναβάθμισή της.
Σε μία τέτοια προοπτική επανεκτίμησης και επανεκκίνησης της εκπαίδευσης στη χώρα μας και ενόψει της εξαγγελίας νέων ή επικαιροποίησης των ήδη υφισταμένων προγραμμάτων σπουδών σε όλα τα αντικείμενα της εκπαίδευσης, θα ήταν χρήσιμο και πολύτιμο να προχωρήσουμε με σύνεση σε μία νέα εκπαιδευτική συνθήκη: να κρατήσουμε μια λογική σύνθεσης ανάμεσα στα βασικά και θεμελιώδη κάθε μαθήματος και να προχωρήσουμε στη λελογισμένη χρήση των νέων στρατηγικών μάθησης και κυρίως των νέων τεχνολογιών, όπως δείχνει και η πρόσφατη θετική εμπειρία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Ολα στην εκπαίδευση δεν είναι διαδικασίες και τεχνικές μάθησης, αλλά και η μάθηση δεν κατορθώνεται δίχως διερευνητικές και βιωματικές διαδικασίες. Ας αρχίσουμε από τα βασικά και κατόπιν ας πάμε στα πιο δύσκολα που απαιτούν ευρεία κοινωνική και πολιτική συναίνεση αλλά και έναν σοβαρό και υπεύθυνο δημόσιο διάλογο.
* Ο κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου είναι επίκουρος καθηγητής Δογματικής στο τμήμα Θεολογίας του Παν. Αθηνών και διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.