Τον κακό τους εαυτό επανέφεραν στους δρόμους οι Ελληνες οδηγοί, αντιστρέφοντας την πτωτική πορεία των τροχαίων ατυχημάτων που σημειώθηκε τα περασμένα χρόνια. Το 2020 βρήκε τα μπλοκάκια της Τροχαίας να παίρνουν φωτιά, καθώς ο Ιανουάριος καταγράφηκε ως ένας ιδιαίτερα κακός μήνας για την οδική ασφάλεια με τα ατυχήματα να αυξάνονται κατά 16,6%. Ο πρώτος μήνας του έτους πήρε τη σκυτάλη από το επίσης ανησυχητικό 2019, το οποίο εμφάνισε αύξηση στα ατυχήματα σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ανατρέποντας τη θετική εικόνα συνεχούς μείωσης που καταγραφόταν την τελευταία δεκαετία. Καθίσταται σαφές ότι η χώρα βρίσκεται πολύ μακριά από τον ευρωπαϊκό στόχο που ήθελε τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων στο ήμισυ το 2020, με τα νεότερα στοιχεία να καταδεικνύουν την αδυναμία ελέγχου των Ελλήνων οδηγών. Αυτονόητο ότι τις τελευταίες βδομάδες λόγω των περιοριστικών μέτρων κυκλοφορίας, μειώθηκαν δραστικά τροχαία και παραβάσεις.
Η προάσπιση της οδικής ασφάλειας φαίνεται ότι αποτελεί ακόμα μακρινό στόχο για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς το 2019 καταγράφηκε αύξηση των τροχαίων συμβάντων κατά 38 ατυχήματα, με μοναδικό ωστόσο θετικό στοιχείο τη μείωση κατά 1% των παθόντων (τραυματιών και θανάτων). Τα στοιχεία της Τροχαίας κάνουν λόγο για μισό εκατομμύριο παραβάσεις (492.338) περίπου στο σύνολο του έτους, το οποίο μεταφράζεται σε 56 παραβάσεις την ώρα, δηλαδή μία παράβαση ανά λεπτό!
Οι πιο συχνές παραβάσεις
«Πρωταθλητής» αναδεικνύεται η υπερβολική ταχύτητα (234.169 παραβάσεις), που αποτελεί και από τις βασικές αιτίες πρόκλησης ατυχημάτων/δυστυχημάτων. Χωρίς κράνος εντοπίστηκαν 52.089 δικυκλιστές, ενώ χωρίς δίπλωμα 50.456 άτομα. Αντίστοιχα χωρίς ζώνη ασφαλείας «πιάστηκαν» 34.594 άτομα. Εχοντας πιει «ένα ποτηράκι» παραπάνω έπιασαν το τιμόνι 31.557 οδηγοί, ενώ «χωρίς ΚΤΕΟ» κινούνταν 23.594 αυτοκίνητα και δίκυκλα. Το ένα χέρι στο τιμόνι και το άλλο στο κινητό τηλέφωνο είχαν 15.746 οδηγοί, ενώ 14.899 οδηγοί «αγνόησαν» το κόκκινο φανάρι. Μεταξύ των υπόλοιπων παραβάσεων που καταγράφηκαν είναι η κίνηση στο αντίθετο ρεύμα (11.711), οι αντικανονικοί ελιγμοί (7.602), το αντικανονικό προσπέρασμα (6.181), τα φθαρμένα ελαστικά (5.998), η παραβίαση προτεραιότητας (2.236), η μη χρήση παιδικών καθισμάτων (1.048) και η κίνηση στην αριστερή λωρίδα (αντί του δεξιού άκρου του δρόμου). Παράλληλα, στο πλαίσιο των παραβάσεων διαπιστώθηκε ότι 22.156 οχήματα διαφόρων τύπων (αυτοκίνητα, φορτηγά, μοτοσικλέτες) κυκλοφορούσαν χωρίς ασφαλιστική κάλυψη.
Αναλυτικά το 2019 σε όλη τη χώρα σημειώθηκαν 665 δυστυχήματα έναντι 655 το 2018 καταγράφοντας αύξηση 1,5%. Τα σοβαρά ατυχήματα μειώθηκαν κατά 51 (-8,5%), καθώς από 601 το 2018, περιορίστηκαν στα 550 την επόμενη χρονιά. Συνολικά καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019 σημειώθηκαν 9.525 ατυχήματα έναντι 9.377 την προηγούμενη χρονιά, αυξημένα κατά 1,6%. Οι θάνατοι στην άσφαλτο μειώθηκαν κατά 8, με τον συνολικό ωστόσο αριθμό να παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Ειδικότερα το 2019 έχασαν τη ζωή τους 701 άτομα έναντι 709 το 2018. Μειώθηκαν κατά 59 οι σοβαροί τραυματισμοί, ενώ κατά 47 περιορίστηκαν οι ελαφρείς τραυματισμοί. Συγκεκριμένα την περασμένη χρονιά 642 άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά (έναντι 701 το 2018) και 12.026 άτομα τραυματίστηκαν ελαφρά έναντι 12.073 το 2018.
Η ποιοτική ανάλυση των δεδομένων καταδεικνύει ότι η πλειονότητα των τροχαίων είναι αποτέλεσμα ανθρώπινου λάθους και σχετίζονται με την οδηγική συμπεριφορά. Από τα 665 δυστυχήματα που καταγράφηκαν το 2019, τα 44 σχετίζονται με πεζούς, που αποτελούν και τους πλέον ευάλωτους χρήστες του δρόμου μαζί με τους ποδηλάτες. Συνολικά 39 δυστυχήματα προκλήθηκαν λόγω κίνησης οχήματος στο αντίθετο ρεύμα, 31 ήταν αποτέλεσμα απόσπασης προσοχής του οδηγού, 26 υπερβολικής ταχύτητας, ενώ 24 θανατηφόρα ατυχήματα προκλήθηκαν λόγω παραβίασης προτεραιότητας. Η παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη οδήγησε σε 13 δυστυχήματα, ενώ τα υπόλοιπα (488) σχετίζονται με την οδηγική συμπεριφορά (αντικανονικό προσπέρασμα, μέθη κτλ.).
Παράσυρση
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι ενώ 214 δυστυχήματα είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης οχημάτων και 217 εκτροπής τους, συνολικά 155 δυστυχήματα αφορούν σε παράσυρση πεζού. Λιγότερα ατυχήματα προέκυψαν ύστερα από πρόσκρουση οχήματος (58) σε κάποιο τοίχο ή σταθερό σημείο και άλλα 21 σε ανατροπή του οχήματος.
Τα περισσότερα θανατηφόρα ατυχήματα στο εθνικό οδικό δίκτυο σημειώθηκαν στη Ν.Ε.Ο. Αθηνών – Θεσσαλονίκης (19), 16 στην Εγνατία Οδό και έξι στην Ν.Ε.Ο. Αθηνών – Πατρών. Στις κατοικημένες περιοχές καταγράφηκαν 238 δυστυχήματα και 386 στο υπόλοιπο οδικό δίκτυο (επαρχιακό).
Σταθερές παραμένουν οι πλέον επικίνδυνες ώρες, καθώς η πλειονότητα των δυστυχημάτων σημειώθηκε από τα μεσάνυχτα έως τις 7 το πρωί (155), ενώ ακολουθούν οι ώρες μεταξύ 1 το μεσημέρι και 5 το απόγευμα (119 ατυχήματα) που αποτελεί και ώρα αιχμής της κυκλοφορίας.
Με ιδιαίτερα αρνητικά στοιχεία ξεκίνησε το 2020, καθώς τα τροχαία που σημειώθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα και προκάλεσαν τον θάνατο ή τον τραυματισμό, αυξήθηκαν κατά 16,6% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019.
Ειδικότερα τον Ιανουάριο του 2020 σημειώθηκαν 788 ατυχήματα σε όλη την επικράτεια, έναντι 676 τον αντίστοιχο μήνα του 2019. Αναλόγως αυξήθηκε και ο αριθμός των νεκρών που έφτασε τους 49 τον πρώτο μήνα του έτους, έναντι 44 θανάτων τον Ιανουάριο του 2019 (αύξηση 11,4%). Οι βαριά τραυματίες έφτασαν τους 46 έναντι 34 βαριά τραυματιών το 2019, αύξηση κατά 35,3%. Οι ελαφρά τραυματίες άγγιξαν τους 909 έναντι 758 τον Ιανουάριο του 2019, παρουσιάζοντας άνοδο 19,9%.
Τις τελευταίες ημέρες πριν από την επιβολή των μέτρων περιορισμού στις μετακινήσεις καταγράφηκαν από την Τροχαία εντυπωσιακά (ανησυχητικά) στοιχεία ως προς τις παραβάσεις των οδηγών. Ειδικότερα στο πλαίσιο στοχευμένης δράσης της Τροχαίας την εβδομάδα 9 έως 15 Μαρτίου 2020 πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι σε 22.360 οχήματα, με έμφαση στην υπερβολική ταχύτητα και την οδήγηση υπό την επίδραση οινοπνεύματος.
Ειδικότερα στο πρόγραμμα «παράβαση της εβδομάδας», που σχεδιάστηκε και εφαρμόζεται από τη Διεύθυνση Τροχαίας Αστυνόμευσης του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, για την αντιμετώπιση των «επικίνδυνων» τροχονομικών παραβάσεων από 971 συνεργεία Τροχαίας, που συγκροτήθηκαν σε όλη τη χώρα, ελέγχθηκαν συνολικά 22.360 οχήματα και βεβαιώθηκαν 4.444 παραβάσεις για υπερβολική ταχύτητα και 165 για οδήγηση υπό την επίδραση οινοπνεύματος. Η πλειονότητα των παραβάσεων σημειώθηκε στο οδικό δίκτυο της Θεσσαλονίκης (922), της Αττικής (604), της Κορινθίας (278), της Πιερίας (270), του Κιλκίς (227) και των Ιωαννίνων (196).
Σωφρονισμός και νέος ΚΟΚ
Η ανανέωση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με γνώμονα την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας. Ωστόσο, ειδικοί επισημαίνουν ότι κλειδί της επιτυχίας ενός ΚΟΚ είναι η αυστηρή αστυνόμευση. Ως προς το περιεχόμενό του, στόχος της κυβέρνησης είναι οι ποινές να λειτουργήσουν κατασταλτικά με το βλέμμα στραμμένο στον σωφρονισμό και όχι σε πιθανά εξοντωτικά οικονομικά πρόστιμα. Ειδικότερα αναμένεται η μείωση ορισμένων προστίμων, με την προϋπόθεση της διασφάλισης της εισπραξιμότητας. Ταυτόχρονα εξετάζεται η κατάργηση της διάταξης περί διά βίου αφαίρεσης του διπλώματος οδήγησης, καθώς κρίνεται ότι δεν έχει τον σωφρονιστικό χαρακτήρα που επιβάλλεται να έχει μια ποινή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις θα αφαιρείται η άδεια οδήγησης του οδηγού, αλλά όχι η άδεια κυκλοφορίας του οχήματος. Στο επίκεντρο των συζητήσεων των αρμοδίων είναι το ζήτημα των ορίων κατανάλωσης αλκοόλ. Με δεδομένο ότι μεγάλος αριθμός ατυχημάτων είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής κατανάλωσης από τους οδηγούς, πολλοί είναι υπέρμαχοι της άποψης ότι το όριο πρέπει να μηδενιστεί. Εχει διαπιστωθεί ότι, με εξαίρεση την Σουηδία, όσες ευρωπαϊκές χώρες έχουν υιοθετήσει αυστηρότερους κανονισμούς στην κατανάλωση αλκοόλ παρουσιάζουν και αναλογικά μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση των θυμάτων.