Ευρύτερες διαστάσεις έχουν οι νέες δύο αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, σχετικά με τα ανώτατα ύψη των κτιρίων στην περιοχή κοντά στην Ακρόπολη. Καταρχήν ορίζουν ρητά ότι τα κτίρια στη συγκεκριμένη περιοχή δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 21 μέτρα (αντί για 24 μέτρα, που γνωμοδότησε πρόσφατα το ΚΑΣ), ζητώντας εμμέσως πλην σαφώς στο υπουργείο Περιβάλλοντος να τροποποιήσει σε αυτή την κατεύθυνση τα διατάγματα που ισχύουν για την περιοχή. Παράλληλα όμως υποδεικνύει ότι ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός δεν μπορεί να είναι ισχυρότερος των ειδικών κανόνων που έχουν θεσπιστεί για κάποιες περιοχές, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για ανάλογες προσφυγές σε οποιαδήποτε περιοχή της χώρας έχει γίνει ανάλογη παρερμηνεία της νομοθεσίας.
Οι δύο αποφάσεις της Ολομέλειας (705, 706/2020) που δημοσιεύτηκαν την προηγούμενη Πέμπτη με αφορμή προσφυγή των ιδιοκτητών κτιρίου που έλαβε προέγκριση (που ακυρώθηκε πέρυσι) για ανέγερση εννιαόροφου κτιρίου στην περιοχή Μακρυγιάννη παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Όπως επισημαίνει το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο:
-Παρά τις επανηλλειμμένες οχλήσεις της Unesco (αφού η Ακρόπολη είναι κηρυγμένη μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς), το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν προχώρησε από το 2004 (όταν επεκτάθηκαν τα όρια του χώρου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος γύρω ααπό την Ακρόπολη) σε επανεξέταση των όρων δόμησης στην περιοχή «υπό την εσφαλμένη αντίληψη ότι τούτο προσκρούει στη “διαμορφωμένη κατάσταση” λόγω της ανέγερσης πολυώροφων οικοδομών. Έκτοτε, το ζήτημα του ελέγχου του ύψους των οικοδομών στην περιοχή αντιμετωπίσθηκε αποσπασματικά με αποτέλεσμα την έκδοση αντικρουόμενων αποφάσεων, άλλοτε προς την κατεύθυνση του περιορισμού του ύψους των ανεγειρόμενων οικοδομών (…), άλλοτε δε της απουσίας ελέγχου και της έγκρισης υψών μέχρι και 34 μ., υπό το κράτος εν πολλοίς εσφαλμένων αντιλήψεων».
-Επομένως, σημειώνει ρητά, «στην περιοχή δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, αλλά οι ειδικές διατάξεις του διατάγματος του 1955, οι οποίες ορίζουν ως ανώτατο ύψος τα 21 μέτρων» (χαμηλότερο από αυτό που προ ημερών υπέδειξε το ΚΑΣ). Έτσι το ΣτΕ καθιστά μονόδρομο για το υπουργείο Περιβάλλοντος την αναθεώρηση του διατάγματος για την περιοχή σε αυτή την κατεύθυνση. Το σημείο αυτό υπέδειξε και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) σε ανακοίνωσή της, σημειώνοντας ότι οι νέες αποφάσεις «δείχνουν το δρόμο για την οριστική προστασία του αστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της Ακρόπολης». Η ΕΛΛΕΤ σημειώνει ότι το νέο διάταγμα θα πρέπει να μειώσει τον συντελεστή δόμησης, να θέσει περιορισμούς στις ξενοδοχειακές κλίνες και να θεσπίσει ηπιότερες χρήσεις γης.
-Το πιο σημαντικό είναι όμως η υπόδειξη της Ολομέλειας του ΣτΕ, ότι ο «γενικός κανόνας» δεν γίνεται να υπερισχύει τον ειδικών πολεοδομικών διαταγμάτων. «Το άρθρο 24 του Συντάγματος επιβάλλει την πολεοδόμηση των οικισμών κατόπιν μελέτης των τοπικών συνθηκών και της φυσιογνωμίας κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή του οικείου ΟΤΑ και των ενδιαφερόμενων πολιτών (ΣΕ 3661/2005 Ολομ.), δεν επιτρέπει δε την δια γενικής διατάξεως και χωρίς σχετική επιστημονική μελέτη κατάργηση, συλλήβδην, των ειδικών όρων δομήσεως που είχαν θεσπισθεί για κάθε περιοχή με τήρηση των ανωτέρω εγγυήσεων (ΣΕ 1383/2016 7μ.,796/2016, βλ. και ΣΕ 1120/2008)», αναφέρει.
Επομένως το ΣτΕ ανοίγει το δρόμο για νέες προσφυγές, σε οποιαδήποτε περιοχή της χώρας επιχειρήθηκε με τη χρήση γενικών νομοθετικών διατάξεων να ξεπεραστούν οι ισχύοντες ειδικοί περιορισμοί.
-Παράλληλα, η υπενθύμιση της πλούσιας νομολογίας για το συγκεκριμένο θέμα υποδεικνύει ποια τύχη θα έχουν, εφόσον προσβληθούν, οι διατάξεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος που εισάγεται σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής και προβλέπουν «οριζόντια» την κατάργηση του περιορισμού του ανώτατου ορίου στις ξενοδοχειακές κλίνες στου Ψυρρή, το Μεταξουργείο και το Εμπορικό Τρίγωνο (καθώς οι ρυθμίσεις εισάγονται χωρίς να έχει προηγηθεί επιστημονική τεκμηρίωση, διαβούλευση με το κοινό και προδικαστικός έλεγχος).