Σε δεινή κατάσταση έχουν περιέλθει οι συγκοινωνιακοί φορείς της πρωτεύουσας, με τα μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας να έχουν «δυναμιτίσει» τα οικονομικά των εταιρειών. Υστερα από σχεδόν δύο χρόνια εφαρμογής του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, τα έσοδα του ΟΑΣΑ (Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών) εμφάνισαν σημαντική άνοδο κατά το πρώτο δίμηνο του έτους, δίνοντας χαμόγελα αισιοδοξίας στη διοίκηση του Οργανισμού και στο υπουργείο Υποδομών. Η ικανοποίηση, ωστόσο, κράτησε πολύ λίγο, καθώς μετά τις εντυπωσιακές εισπρακτικές επιδόσεις των ΟΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες) και ΣΤΑΣΥ (Σταθερές Συγκοινωνίες) το πρώτο δίμηνο του έτους, ήρθε η καραντίνα να καταβαραθρώσει τις επικυρώσεις εισιτηρίων.
Η εμπιστοσύνη που επέδειξαν οι επιβάτες στις αστικές συγκοινωνίες της πρωτεύουσας ήταν αποτέλεσμα πολύμηνων προσπαθειών, ενώ ακόμα και η ομαλοποίηση της λειτουργίας του ηλεκτρονικού συστήματος εισιτηρίων διήρκεσε πολύ περισσότερο από το αναμενόμενο. Στελέχη, μάλιστα, του ΟΑΣΑ σημειώνουν ότι το δυσκολότερο που μπορεί να κάνει ένας συγκοινωνιακός φορέας στην Αθήνα, με τα προβλήματα που έχει, είναι να εμπνέει το επιβατικό κοινό, κάτι που ο ΟΑΣΑ κατάφερε, σύμφωνα με τα δεδομένα του πρώτου διμήνου του έτους. Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης, η οποία δεν έχει χαθεί μόνο για τις αστικές συγκοινωνίες αποτελεί ενδεχομένως το μεγαλύτερο στοίχημα του υπουργείου Υποδομών, το οποίο σε διαφορετική περίπτωση θα κληθεί να ενισχύσει την τεράστια μαύρη τρύπα που δημιουργήθηκε κατά το τελευταίο δίμηνο στους φορείς.
Σημειώνεται ότι το 2019 η τακτική επιδότηση των συγκοινωνιών ανήλθε σε 100 εκατ. ευρώ, ενώ προστέθηκε και έκτακτη επιχορήγηση 70 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της λειτουργίας των ΟΣΥ. Για το 2020 η έκτακτη χρηματοδότηση αναμένεται να εκτοξευθεί, διότι η επιβατική κίνηση των ΜΜΜ κατρακύλησε στο 10% (Μάρτιος-Απρίλιος), σε σχέση με το πρώτο δίμηνο του έτους, έχοντας επιφέρει βαρύ χτύπημα στα έσοδα. Παράλληλα, με την άρση των μέτρων είναι νεφελώδες αν οι πολίτες θα επιστρέψουν στις αστικές συγκοινωνίες ή αν θα επιλέξουν εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης, κάτι που θα οδηγήσει σε νέα απώλεια εσόδων. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πρόσφατη έρευνα οι Ελληνες παραδέχθηκαν ότι θεωρούν πρώτο μέσο μετάδοσης του κορωνοϊού τα ΜΜΜ.
Για φέτος είχε υπολογιστεί κρατική επιδότηση για τις ΣΤΑΣΥ 10 εκατ. ευρώ, ενώ και για τις ΟΣΥ 96 εκατ. ευρώ. Το σενάριο αυτό δεν φαίνεται ότι ανταποκρίνεται, ωστόσο, στη σημερινή πραγματικότητα. Τόσο στελέχη του ΟΑΣΑ όσο και συγκοινωνιολόγοι επισημαίνουν ότι είναι πολύ δύσκολη η ανάκτηση της εμπιστοσύνης του επιβατικού κοινού, γεγονός το οποίο θα έχει αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας και όχι μόνο στις συγκοινωνίες.
Σημειώνεται ότι σε επίπεδο ομίλου ΟΑΣΑ τα έσοδα από πωλήσεις υπηρεσιών το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2020 ανήλθαν σε 29,6 εκατ. ευρώ έναντι 26,2 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2019 (αύξηση 13%). Τα έσοδα από πωλήσεις προϊόντων κομίστρου (εισιτήρια και χρονικές κάρτες) για τις ΟΣΥ το παραπάνω δίμηνο διαμορφώθηκαν στα 14,3 εκατ. ευρώ έναντι 12,6 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2019, παρουσιάζοντας αύξηση 14%. Η εικόνα αυτή οφείλεται στην αύξηση των εσόδων από χρονικές κάρτες κατά 24,9% και στην αύξηση των εσόδων από εισιτήρια κατά 6,1%.
Στα μέσα σταθερής τροχιάς (ΣΤΑΣΥ), τα έσοδα από πωλήσεις προϊόντων κομίστρου (εισιτήρια και χρονικές κάρτες) διαμορφώθηκαν στα 14,5 εκατ. ευρώ από 13 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο δίμηνο του 2019, καταγράφοντας αύξηση 11,9%, η οποία οφείλεται σε ενίσχυση των εσόδων από εισιτήρια (7,4%) και από κάρτες (18,6%). Είναι ενδεικτικό ότι μόνο κατά το πρώτο δίμηνο του έτους τα έσοδα των ΟΣΥ διαμορφώνονταν σε 238.333 ευρώ την ημέρα, έναντι 23.833 ευρώ την ημέρα κατά τη διάρκεια της καραντίνας (σχεδόν το σύνολο του Μαρτίου και όλο τον Απρίλιο). Αντίστοιχα στις ΣΤΑΣΥ από 241.666 ευρώ που έμπαιναν στα ταμεία τους το πρώτο δίμηνο του έτους σε ημερήσια βάση, αυτά έπεσαν στις 24.166 ευρώ την ημέρα κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Σταδιακή αύξηση
Πάντως, σταθερά ανοδική καταγράφεται η επιβατική κίνηση των συγκοινωνιών της πρωτεύουσας εδώ και δύο εβδομάδες που ξεκίνησε η σταδιακή άρση των απαγορεύσεων. Στις 4 Μαΐου, πρώτη ημέρα άρσης των περιορισμών στις μετακινήσεις, οι επικυρώσεις στο σύνολο των συγκοινωνιακών φορέων (ΟΣΥ-ΣΤΑΣΥ) ενισχύθηκε κατά 77% σε σχέση με τις 27 Απριλίου, οπότε και ίσχυαν ακόμα στην πλήρη έκτασή τους οι απαγορεύσεις. Μία εβδομάδα αργότερα, τη Δευτέρα 11 Μαΐου η επιβατική κίνηση των συγκοινωνιών αυξήθηκε κατά 131% σε σχέση με τις 27 Απριλίου, καθώς οι επικυρώσεις έφτασαν τις 597.773 σε όλα τα μέσα.
Αναλυτικά, το ποσοστό αύξησης που σημειώθηκε την περασμένη Δευτέρα στις επικυρώσεις εισιτηρίων στα μέσα μεταφοράς των ΟΣΥ (λεωφορεία και τρόλεϊ) σε σχέση με μία εβδομάδα νωρίτερα (Δευτέρα 4 Μαΐου) ανήλθε σε 34% και το αντίστοιχο ποσοστό αύξησης στα μέσα μεταφοράς των ΣΤΑΣΥ (μετρό, τραμ, ηλεκτρικός) διαμορφώθηκε στο 30%. Συγκρίνοντας τα στοιχεία των επικυρώσεων της Δευτέρας 11 Μαΐου με τις 27 Απριλίου το ποσοστό αύξησης στα μέσα μεταφοράς των ΟΣΥ ανήλθε σε 126%, η δε αύξηση στα μέσα των ΣΤΑΣΥ άγγιξε το 132%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΣΑ οι επικυρώσεις εισιτηρίων καταγράφηκαν ως εξής:
– Δευτέρα 11 Μαΐου, συνολικά 597.773 επικυρώσεις, εκ των οποίων οι 143.996 στις ΟΣΥ και οι 453.777 στις ΣΤΑΣΥ.
– Δευτέρα 4 Μαΐου, συνολικά 455.929 επικυρώσεις, εκ των οποίων οι 107.250 στις ΟΣΥ και οι 348.679 στις ΣΤΑΣΥ.
– Δευτέρα 27 Απριλίου, συνολικά 258.958 επικυρώσεις, εκ των οποίων οι 63.697 στις ΟΣΥ και οι 195.261 στις ΣΤΑΣΥ.
Σημειώνεται ότι από την περασμένη εβδομάδα οπότε και αυξήθηκε η κινητικότητα των πολιτών συνολικά, ο ΟΑΣΑ προχώρησε σε περαιτέρω πύκνωση των δρομολογίων σε όλα τα μέσα, ενώ όπως έγινε και την πρώτη εβδομάδα άρσης των περιορισμών, γίνονται εμβόλιμα δρομολόγια τις ώρες αιχμής στις γραμμές των λεωφορείων και του μετρό όπου παρατηρείται μεγαλύτερη κίνηση εξαντλώντας τα διαθέσιμα μέσα. Υπενθυμίζεται ότι στους δρόμους της πρωτεύουσας έχουν βγει περί τα 1.000 λεωφορεία, το σύνολο δηλαδή του στόλου. Επίσης, παραμένουν και θα παραμείνουν όλο τον Μάιο οι 300 βοηθοί επιβατών στους 45 κεντρικότερους σταθμούς ανταπόκρισης μετρό με λεωφορεία, υπενθυμίζοντας στο επιβατικό κοινό την υποχρεωτική χρήση μάσκας και την τήρηση αποστάσεων. Σημειώνεται πως μέχρι και αύριο αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η τοποθέτηση σε όλα τα λεωφορεία και τρόλεϊ της Αθήνας, του προστατευτικού διαχωριστικού μεταξύ οδηγού και του χώρου των επιβατών, το οποίο έχει ήδη τοποθετηθεί σε όλα τα λεωφορεία στη Θεσσαλονίκη.
«Μη μείνουμε κολλημένοι στα Ι.Χ.»
Η αύξηση της χρήσης ιδιωτικών αυτοκινήτων και η παρότρυνση αποφυγής χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς από την κυβέρνηση για λόγους δημόσιας υγείας έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία ως προς την επόμενη μέρα των συγκοινωνιών της πρωτεύουσας. Και αυτό, γιατί η παρότρυνση για χρήση των Ι.Χ. ενέχει τον κίνδυνο να μετατραπεί σε συνήθεια για τους Αθηναίους, τη στιγμή που εδώ και δεκαετίες αναζητείται τρόπος «μετατόπισης» από τα αυτοκίνητά τους στις αστικές συγκοινωνίες. Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς» επισημαίνει ότι τον Ιανουάριο παρατηρήθηκε αύξηση των τροχαίων κατά 16,6%. «Ας κρατήσουμε τα θετικά των προηγούμενων εβδομάδων, και δη τους πιο βιώσιμους τρόπους μετακίνησης, για το καλό και της υγείας μας και του περιβάλλοντος (περπάτημα και ποδήλατο)», σημειώνει η πρόεδρος του ΙΟΑΣ «Πάνος Μυλωνάς», Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά. Ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων από την πλευρά του εκφράζει επίσης ανησυχία για το ενδεχόμενο επέκτασης της χρήσης Ι.Χ. και στο μέλλον, και τονίζει ότι τα μέτρα προώθησης χρήσης τους πρέπει να είναι έκτακτα και προσωρινά. «Είναι επιτακτική η υλοποίηση σχεδίου ανάκαμψης της λειτουργίας των ΜΜΜ και προσέλκυσης επιβατών σε αυτά», δήλωσε στην «Κ» ο γραμματέας του ΣΕΣ Παναγιώτης Παπαντωνίου.