Στην ερώτηση «ποιος ηγήθηκε στο να γίνουν ταχέα βήματα ψηφιακού μετασχηματισμού στην Ελλάδα τις τελευταίες εβδομάδες;» η απάντηση μπορεί να έχει τρεις επιλογές: α) το σχέδιο καινοτομίας και ψηφιακών δεξιοτήτων του 2019 (ναι υπήρχε τέτοιο), β) το νέο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, γ) ο Covid-19.
Στην ερώτηση «ποιος ηγήθηκε στο να γίνουν ταχέα βήματα ψηφιακού μετασχηματισμού στην επιχείρησή σας τις τελευταίες εβδομάδες;» η απάντηση μπορεί να έχει τρεις επιλογές: α) ο CEO, β) o CTO, γ) ο Covid-19.
Και στις δύο ερωτήσεις η ορθή απάντηση (χωρίς να αδικούμε τις προσπάθειες του Υπουργείου στην πρώτη περίπτωση, των CEO και CTO στην δεύτερη περίπτωση) είναι το γ. Ο Covid-19, που ανέδειξε και δυνατότητες και αδυναμίες.
Αυτές οι δυνατότητες και οι αδυναμίες είναι ο λόγος, και μάλιστα σοβαρός, που, εν μέσω της κρίσης του κορωνοϊού, συζητάμε για επαγγέλματα και ψηφιακές δεξιότητες. Συνδέεται με το αν, για να βγούμε από αυτήν την κρίση, θα αξιοποιήσουμε την εκρηκτική εξέλιξη των τεχνολογιών.
Για να το κάνουμε όμως, για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της κοινωνίας και της οικονομίας, ώστε να ανήκουμε, στις αρχές του 21ου αιώνα, στην χορεία των αναπτυγμένων χωρών, χρειάζεται και να θέλουμε και να μπορούμε, ως κοινωνία και ως ανθρώπινο δυναμικό της.
Η Ελλάδα μετά από πολύ καιρό απολαμβάνει, και δικαίως, μεγάλης εκτίμησης στην Ευρώπη και στον κόσμο για το επιτυχημένο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται, μέχρι τώρα, η πανδημία του Covid-19.
Ταυτόχρονα όμως στις περισσότερες διεθνείς και ευρωπαϊκές εκτιμήσεις αντιμετωπίζεται στις οικονομίες χωρών της ΕΕ ως η πλέον ευάλωτη στην εξελισσόμενη κρίση. Λόγω του παραγωγικού μετασχηματισμού τον οποίον απέφυγε επί δεκαετία, από την προηγουμένη κρίση.
Στην ουσία αντιμετωπίζεται ως η πλέον ευάλωτη λόγω του εγκλωβισμού και της καθήλωσής της ως οικονομία της ΕΕ και της ευρωζώνης περιορισμένης παραγωγικής βάσης, χαμηλής προστιθέμενης αξίας, χαμηλής απασχόλησης, χαμηλών ειδικοτήτων και δεξιοτήτων, και χαμηλών μισθών.
Τα ταχέα βήματα ψηφιακού μετασχηματισμού που άρχισαν στα μέσα Μαρτίου 2020, λόγω Covid-19, δεν έχουν ακόμη αποτυπωθεί ούτε στις δομές, ούτε στις στατιστικές. Αυτές, αντιθέτως, δείχνουν το μέγεθος των προκλήσεων ψηφιακού μετασχηματισμού, ο οποίος προϋποθέτει ανθρώπινο δυναμικό με ψηφιακές γνώσεις και δεξιότητες.
Οι ψηφιακές γνώσεις και δεξιότητες / ικανότητες είναι πλέον, στις αρχές του 21ου αιώνα, προϋπόθεση ατομικής και συλλογικής ευημερίας. Είναι ίδιας σημασίας με τις βασικές ικανότητες: να διαβάζεις και να γράφεις, να υπολογίζεις, να επικοινωνείς και να συνεργάζεσαι, να λύνεις προβλήματα. Ουσιαστικά τις διατρέχουν, τις βελτιώνουν.
H Ευρωπαϊκή Ταξινόμηση Δεξιοτήτων, Ικανοτήτων, Προσόντων και Επαγγελμάτων – ESCO καταγράφει 137 ψηφιακές δεξιότητες, τεχνολογικές και «ήπιες» (“soft skills”), που κατατάσσονται σε 5 βασικές κατηγορίες: ψηφιακή επεξεργασία δεδομένων, ψηφιακή επικοινωνία και συνεργασία, δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου, ασφάλεια και επίλυση προβλημάτων.
Υπάρχουν αυτές στην Ελλάδα ή λείπουν, ακόμη και από επαγγέλματα που, θεωρητικά, θα πρέπει να τις έχουν;
Μόνο το 36% των εργαζομένων απασχολείται σε επαγγέλματα στα οποία η χρήση βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων είναι τουλάχιστον το 50% των αντικειμένων τους. Από τα 20 πολυπληθέστερα επαγγέλματα στην Ελλάδα (2.184.690 άτομα) μόνο στα 8 (650.620 άτομα, 29,8%) η χρήση ψηφιακών γνώσεων/ δεξιοτήτων αφορά πάνω από το 50% των αντικειμένων τους.
Ευάλωτους μας καθιστά το περιορισμένο τεχνολογικό περιεχόμενο των περισσότερων επαγγελμάτων. Και η ψηφιακή υστέρηση επιχειρήσεων και εργαζομένων. Ο Covid-19 ανέδειξε την ανάγκη να αντιμετωπισθεί η ψηφιακή μαθησιακή φτώχεια, να επιταχυνθεί ο ψηφιακός παραγωγικός μετασχηματισμός οικονομίας και κοινωνίας. Ας ανταποκριθούμε το ίδιο αποτελεσματικά με την (μέχρι σήμερα) αντιμετώπισή του.
*Του Χρήστου Α. Ιωάννου, Διευθυντή του Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ